#AkcjaŻonkile
[…] wymyśliliśmy […] przypinkę,
która po rozłożeniu staje się żółtą gwiazdą Dawida.
Nawiązującą do znaków,
które Niemcy kazali nosić Żydom podczas wojny.
Wtedy to był znak hańby.
My teraz ten znak nosimy jako znak pamięci i dumy.
(Dariusz Stola)
Powstanie w warszawskim getcie. W bieżącym roku wypada 80. rocznica tego heroicznego i tragicznego zarazem wydarzenia. Żydzi wystąpili zbrojnie przeciw hitlerowcom, aby zadać im możliwie duże straty, a także umrzeć w walce, z bronią w ręku. Żydowska Organizacja Bojowa zwróciła się z apelem: „Żydzi! Okupant przystępuje do drugiego aktu waszej zagłady! Nie idźcie bezwolnie na śmierć! Brońcie się!” Powstanie zaczęło się 19 kwietnia 1943 roku i trwało do 16 maja. Na znak tryumfu okupanci wysadzili Wielką Synagogę przy ulicy Tłomackie, a Jürgen Stroop w raporcie do Heinricha Himmlera napisał: Żydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie już nie istnieje!
Na naszym blogu, w poście z 19 kwietnia 2013 roku zatytułowanym „Nie dać się wepchnąć na beczkę”, pisaliśmy o powstaniu w getcie warszawskim. Marek Edelman, ostatni przywódca powstania, opowiadał Hannie Krall w reportażu „Zdążyć przed Panem Bogiem”: Ważne było przecież, że się strzela. To trzeba było pokazać. Nie Niemcom. Oni to potrafili lepiej. Temu innemu światu, który nie był niemieckim światem, musieliśmy pokazać. Ludzie zawsze uważali, że strzelanie jest największym bohaterstwem. No to żeśmy strzelali.[…] Było nas wtedy w ŻOB-ie już tylko dwustu dwudziestu. Czy to w ogóle można nazwać powstaniem? Chodziło przecież o to, żeby nie dać się zarżnąć, kiedy po nas (…) przyjdą. A jednak Żydzi bronili się (przy wsparciu Polaków) przez niemal miesiąc! Jürgen Stroop – kat warszawskiego getta –mówił potem w mokotowskim więzieniu o Żydach: To już nie bezwolne masy, ale elita syjonistyczna. Ci ludzie wiedzieli, po co się biją i za co się biją. Byli twardzi. Mieli charakter. Wyszkoleni. Zaopatrzeni. Wytrwali i sprytni. Oraz zdecydowani na śmierć.
Żonkile. Również w rozmowie z Hanną Krall Marek Edelman wyznał, że co roku 19 kwietnia otrzymuje bukiet żółtych kwiatów, najczęściej żonkili. Każdego roku tego dnia o godzinie dwunastej składał kwiaty pod pomnikiem Bohaterów Getta, potem szedł pod Bunkier Anielewicza i na Umschlagplatz. W ten sposób czcił pamięć poległych przyjaciół oraz wszystkich Żydów wywiezionych z getta. Paula Sawicka (przyjaciółka Marka Edelmana) wspominała: Z czasem […] zaczęłam towarzyszyć Markowi Edelmanowi tego dnia. Także mój mąż, moje córki, które wtedy były małe. I tak do dzisiaj zostało. W kolejnych latach dołączali kolejni ludzie. I przynosili kwiaty. Wiosenne i żółte, to najłatwiej tulipany lub żonkile. Niektórzy przychodzili z całym naręczem i rozdawali kwiaty innym. I tak powstała ta tradycja. Tak więc żonkile są przypomnieniem tragicznych losów żydowskich mieszkańców stolicy. Symbolem zbiorowej pamięci.
Akcja „Żonkile” jest projektem edukacyjnym przypominającym o powstaniu w getcie warszawskim, symbolu walki o godność. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od 2013 roku organizuje tę akcję na ulicach Warszawy oraz innych miast. Jej cel to – kształtowanie wspólnej świadomości historycznej Polaków i Żydów. Żonkil jest wiosennym kwiatem, którego płatki kształtem przypominają sześcioramienną gwiazdę. Również papierowe żonkile – przypinki po rozłożeniu są niczym gwiazda Dawida –obecnie oznaczająca pamięć i szacunek. Akcja jest kontynuacją tradycji składania żółtych kwiatów pod Pomnikiem Bohaterów Getta rozpoczętą przez Marka Edelmana. Akcji „Żonkile” towarzyszy hasło „Łączy nas pamięć”. Dlaczego powinniśmy pamiętać? I co powinno wynikać z tej pamięci? Naczelny rabin Polski Michael Joseph Schudrich powiedział: nie wolno nam zapomnieć […] o ludziach, którzy zginęli, których zamordowano. Świadectwo ich życia uczy nas, że są […] wartości, takie jak wolność czy ludzka godność, o które trzeba walczyć do końca, do ostatniego tchu.
Organizatorzy akcji „Żonkile” apelują: Włączcie się! […] 19 kwietnia przypnijcie żonkil na znak, że #ŁączyNasPamięć, weźcie udział w organizowanych przez nas wydarzeniach, zobaczcie wystawę czasową „Wokół nas morze ognia”. Zachęcamy Was do publikowania zdjęć żonkili i naklejek w mediach społecznościowych. Nie zapomnijcie o hashtagach: #ŁączyNasPamięć oraz #AkcjaŻonkile, a także o oznaczeniu profilu @polinmuseum.
Przesłaniem tegorocznych obchodów rocznicy powstania w getcie są również słowa Mariana Turskiego: Nie bądź obojętny! Może warto wsłuchać się w ten apel? I dodatkowo zastanowić się nad myślą Marka Edelmana: Najłatwiej od potworności odwrócić głowę. Ale to nie pomaga, i tak pozostajesz świadkiem. […] jeśli nie protestujesz, zmieniasz się, stajesz się innym człowiekiem, który udaje, że nic się nie zdarzyło.
Jak co roku, w naszej szkole również będzie zorganizowana akcja „Żonkile”. Chętni uczniowie już przygotowują papierowe kwiaty. We środę przypnij żółty żonkil na znak pamięci dla ofiar i na znak niezgody na zło!
Amarillo
Grafika:
https://i.iplsc.com/warszawa-mural-upamietniajacy-marka-edelmana/0009TI193CJNPMXV-C122-F4.webp
https://static.prsa.pl/9778b30d-9bd6-4f1e-a970-db63303fdf1c.file
https://www.staszic.waw.pl/media/django-summernote/2020-04-18/ce08b1e8-477c-45db-b252-b2cb612555af.jpg
Marek Edelman, polski polityk i działacz społeczny pochodzenia żydowskiego, lekarz kardiolog, jeden z przywódców powstania w getcie warszawskim.
OdpowiedzUsuń„Nie marzyliśmy o polskich czy angielskich komandosach, którzy przychodzą nam z pomocą. Śniła nam się broń. Wiem, wiem, że to by nic nie zmieniło. Ale - jak mówi piosenka – „nie chodzi o to, aby dojść do celu, ale o to, żeby iść po słonecznej stronie”. Wygrać nie mogliśmy, ale chcieliśmy iść po słonecznej stronie. Są takie piękne słowa: godność, człowieczeństwo. Tego broniliśmy.”
Israel Gutman, urodzony w 1923 roku w Warszawie, żydowski historyk, działacz ruchu oporu w getcie warszawskim, uczestnik powstania w getcie warszawskim:
OdpowiedzUsuń„Powstanie nie było porywem walczących o zwycięstwo i laury, tylko kamieniem rzuconym przeciwko ideologii dzikiej, wyzbytej cech człowieczych i przeciw olbrzymiej sile państwa w centrum Europy rządzonego przez zgraję morderczych oprawców w obliczu milczącego świata. Ten czyn, który wrył się w pamięć i świadomość ludzką, przybiera miarę mitu, buntu słabych i opuszczonych przeciw niesamowitym, niszczącym siłom i zasługuje na nowe przykazanie: nigdy więcej".
Przypomnienie podstawowych faktów o powstaniu w getcie (za: Kompas Anny Saranieckiej).
Usuń80 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku, wybuchło powstanie w getcie warszawskim, będące odpowiedzią na rozpoczęcie akcji ostatecznej likwidacji getta przez oddziały niemieckie pod dowództwem generała SS Jürgena Stroopa.
Na czele grup powstańczych stanął Mordechaj Anielewicz. Walka trwała do połowy maja.
Powstanie zostało przygotowane przez powołaną 28 lipca 1942 roku Żydowską Organizację Bojową oraz Żydowski Związek Wojskowy.
Likwidację, która rozpoczęła się w kwietniu, prowadził oddział liczący około 2000 Niemców. Początkowo zaskoczeni przez ataki żydowskich bojowników, rozproszyli się po całym getcie. Już od około 24 kwietnia przejęli jednak inicjatywę, stopniowo likwidując kolejne bunkry, w których ukrywali się walczący i ludność cywilna.
8 maja członkowie komendy ŻOB, których bunkier został wykryty, popełnili samobójstwo.
Symbolicznym końcem powstania było wysadzenie Wielkiej Synagogi. Budynek został zniszczony 16 maja 1943 roku. W trakcie powstania ujęto na terenie getta około 43 tysiące Żydów. Zastrzelono około 7 tysięcy osób. Dalsze 5-6 tysięcy zginęło w wyniku niszczenia i palenia budynków.
Żonkile są symbolem pamięci, szacunku i nadziei. Ostatni przywódca Żydowskiej Organizacji Bojowej - Marek Edelman, w każdą rocznicę powstania w getcie warszawskim dostawał te kwiaty od anonimowej osoby i sam składał bukiet żonkili w dniu 19 kwietnia pod Pomnikiem Bohaterów Getta.
OdpowiedzUsuńCieszę się, że w naszej szkole jest organizowana akcja żonkile. Ja również biorę w niej udział i składałam kwiaty z papieru. Dobrze jest upamiętniać tak ważne wydarzenia.
OdpowiedzUsuńMyślę, że udział w akcji "Żonkile" jest bardzo dobrą formą upamiętnienia poległych w powstaniu w Getcie Warszawskim, na które ci ludzie zasługują. Cieszę się, że nasza szkoła promuje oraz zachęca do brania udziału w tej akcji i mam nadzieję, że jak najwięcej uczniów z Pierwszego weźmie w niej udział.
OdpowiedzUsuńNigdy nie spotkałam się z takim pomysłem. Jest to dobry sposób na upamiętnienie poległych w Getcie Warszawskim. Z wielką chęcią przyłączę się do tego i będę zachęcać innych.
OdpowiedzUsuńA szkoda! Pierwsza akcja „Żonkili” była zorganizowana w dniach 19-21 kwietnia 2013 roku na ulicach Warszawy i wielu innych miast w Polsce. Ponad 500 wolontariuszy rozdało ponad 50 tysięcy papierowych żonkili oraz około 80 tysięcy ulotek z informacjami o Powstaniu.
UsuńTeatr Polski w Warszawie poinformował:
OdpowiedzUsuń80 lat temu, 19 kwietnia 1943 r., wybuchło powstanie w getcie warszawskim.
🌼Akcja Żonkile Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN przywraca pamięć o tych wydarzeniach. W tym roku dedykowana jest cywilom – ok. 50 tysiącom kobiet, mężczyzn i dzieci przebywających w kryjówkach na strychach domów i podziemnych bunkrach w trakcie walk, a także w gruzach getta po upadku powstania. Przez wiele tygodni pozostawali oni nieuchwytni dla niemieckich żołnierzy. Ich cywilny opór był tak samo ważny, jak opór tych, którzy walczyli z bronią w ręku.
🌼Teatr Polski przyłącza się do tegorocznej akcji #Żonkile
🌼Przypnij dziś żonkil i pokaż, że #ŁączyNasPamięć!
Taką samą informację - jako znak pamięci - zamieścił "Teatr 6. piętro"
UsuńMuzeum Powstania Warszawskiego również zamieściło informację:
Usuń80 lat temu, 19 kwietnia 1943 roku, wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Pamiętajmy o jego bohaterskich uczestnikach!
Warszawa – miasto dwóch powstań.
#ŁączyNasPamięć #AkcjaŻonkile
Władysław Szlengel, poeta getta. Autor wiersza „Dwie śmierci”
OdpowiedzUsuńOto fragmenty tego tragicznego w wymowie utworu:
Wasza śmierć i nasza śmierć
to dwie inne śmierci.
Wasza śmierć — to śmierć od kul
dla czegoś — … dla Ojczyzny.
Nasza śmierć — to głupia śmierć,
na strychu lub w piwnicy,
nasza śmierć przychodzi psia
zza węgła ulicy.
Waszą śmierć odznaczy krzyż,
komunikat ją wymienia,
nasza śmierć — hurtowy skład,
zakopią — do widzenia.
[…] nasza śmierć — śmietnicza śmierć,
żydowska i — paskudna.
Nasza śmierć jest waszej śmierci
daleką biedną krewną.
Grzegorz Kramer, jezuita:
OdpowiedzUsuńW świecie obchodzimy dziś rocznicę Powstania w Getcie Warszawskim. Grupa ludzi, myśląca o sobie lepiej niż o Żydach (ale nie tylko), zamknęła w części miasta „podludzi”, jak o nich mówili. Tych, którzy nie pasowali im do ich wizji świata. Tylko za to, że byli. Dobro (ludzkie życie) nazwali złem.
Wspominamy dziś ludzi, którzy, pomimo stłamszenia nie chcieli się poddać i walczyli. Walczyli o swoją godność, o swoje życie, o swoje człowieczeństwo, w oczach swoich i innych. To powstanie jest też naszym powstaniem, bo ono pokazuje, że są momenty, kiedy człowiek podnosi rękę na drugiego, tylko dlatego, że ten jest. Pretekst zawsze się znajdzie. Ono jest nasze, bo pokazuje, że trzeba zawalczyć o siebie, że nikt tego nie zrobi za nas. Ono jest nasze, bo pokazuje, że nie mamy prawa – kimkolwiek byśmy nie byli – zamykać innych do gett. I wcale nie trzeba budować murów z cegły…
Moim zdaniem, niesamowite jest to, że mimo upływu czasu, nadal pamięta się o ludziach, którzy walczyli w obronie człowieczeństwa. Powinniśmy doceniać to nie tylko 19 kwietnia , ale w każdej chwili podziwiać odwagę tych ludzi.
OdpowiedzUsuń
OdpowiedzUsuńKomentarz do tamtych tragicznych losów Żydów – fragment wiersza „Opłakiwanie” Jerzego Ficowskiego.
Był i płacz
płakali szmalcownicy
szaulis rękawem otarł oczy
sturmführer ukrył w dłoniach głowę
i skomlał policyjny pies
z żałobnie okopconą sierścią
Szedł dym
ogromny cień ognia
gryzący dym krochmalnej
gęsiej nalewek zamenhofa
dym rudobrody chałaciarski
wiatr znosił go na tę stronę
aż tu
prosto w oczy
Akcja z żonkilami mogło by się wydawać że prosta i błaha, według mnie jest naprawdę szczera i potrzebna. Tak proste gęsty jak przypięcie żonkila (które zresztą były robione przez uczniów i wymagały poświęcenia czasu i sporego nakładu pracy) na pierś pozwala zachować pamięć o jak niedawnych przecież w historii ludzkości tragicznych wydarzeniach. Ja sam jak czytałem o historii Żydów podczas Holokaustu w podstawówce byłem przerażony ich losem i jak bardzo naziści ich nienawidzili i chcieli całkowicie wymazać że świata...
OdpowiedzUsuń"Niegodna śmierć jest tylko wtedy, kiedy się próbowało przeżyć cudzym kosztem." - Hanna Krall, "Zdążyć przed Panem Bogiem"
OdpowiedzUsuńAkcja Żonkile to nie tylko akcja, aby przyczepić sobie papierowego kwiatka i z nim chodzić, ale i akcja, która pomimo upływu tak wielu lat ukazuje, że ludzie pamiętają o tych, którzy walczyli i zginęli w obronie człowieczeństwa. Jest to wspaniała akcja. Moim zdaniem powinno być takich więcej.
OdpowiedzUsuńArtykuł przypomina nam o tym, jak ważna jest pamięć o wydarzeniach, w których brali udział nas przodkowie.
OdpowiedzUsuńMoim zdaniem taka akcja jest bardzo ważna i pozwala upamiętnić to co działo się w Getcie Warszawskim. Cieszę się bardzo, że w naszej szkole mogłem wziąć udział w upamiętnieniu tego, co miało miejsce osiemdziesiąt lat temu.
OdpowiedzUsuńAkcja żonkile to bardzo ważna akcja, przypomina nam o powstaniu w getcie warszawskim.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawy post. Akcja "Żonkile" to według mnie jedna z najbardziej wzruszających akcji organizowanych w Polsce. Dzięki niej pamiętamy o wszystkich poległych za czasów wojny a przede wszystkim o niezwykłej postawie Żydów. Co roku chętnie biorę udział w tej akcji.
OdpowiedzUsuń19 kwietnia 1943 roku to dzień wybuchu powstania w getcie warszawskim. W tym roku mija 80 rocznica tego ważnego wydarzenia. Akcja Żonkile to super zaangażowanie naszej szkoły w oddaniu hołdu i pamięci uczestnikom powstania. Jestem dumna, że mogłam uczestniczyć w tworzeniu tych przepięknych kwiatów.
OdpowiedzUsuńBardzo cieszy mnie fakt, że po tylu latach, pamięć o tak ważnym wydarzeniu jest ciągle pielęgnowana i pokazywana dalszym pokoleniom.
OdpowiedzUsuńW dzisiejszych czasach możemy jedynie kolekcjonować pamięć o tych, których już z nami nie ma...
OdpowiedzUsuń#ŁączyNasPamięć #AkcjaŻonkile