Co w trawie piszczy?

Cudze chwalicie, Zamościa nie znacie 

Te proporcje, formy, perspektywy piękne,
Cienie, półcienie, blaski, kolory,
Attyki, portale rzeźbione subtelnie,
W bogate niezwykle oryginalne wzory.

(Marek Grechuta)

Nasze miasto zostało założone w 1580  roku  przez kanclerza hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Zaprojektował je włoski architekt Bernardo Morando. Dzięki unikalnym planom architektoniczno-urbanistycznym jest nazywane miastem idealnym, perłą renesansu, Padwą północy. Zamość jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obecnie, dzięki zrealizowanym  licznym  projektom finansowanym ze środków Unii Europejskiej, możemy podziwiać piękno zamojskiej starówki, fortyfikacji, parku.  

Zapomnianym zabytkiem, który wciąż czeka na odnowienie, jest jeden z największych kościołów barokowych w Polsce, czyli kościół  p.w. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Opiekują się nim oo. franciszkanie. Jest to ostatni obiekt sakralny naszego miasta, który wymaga  pełnej rewitalizacji. Jest usytuowany we wschodniej części zamojskiego grodu, nieopodal Bramy Lwowskiej.  Na początku roku (luty 2017) zamościanie  dowiedzieli się o przyznaniu unijnej dotacji  na remont tego budynku (w ramach programu obejmującego lata 2014-20120).  Kwota przyznana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego to 20,2 mln złotych, a wartość projektu wynosi 23,8 mln złotych. Warto więc zwrócić uwagę na historię tej świątyni.

Już w roku 1589, na Przedmieściu Lwowskim, stanowiącym bazę przygotowawczą do budowy Zamościa, hetman  Jan  Zamoyski osadził Braci Mniejszych Konwentualnych reguły św. Franciszka. W roku 1603  Zamoyski przekazał franciszkanom kościół  św. Krzyża,  który znajdował się wówczas przed murami miasta. W 1637 roku rozpoczęto budowę świątyni w stylu barokowym. Projekt, którego autorem był Andrea dell’Aqua, zatwierdzony przez  Jana Zamoyskiego,  przedstawiał trójnawową bazylikę z aneksami mieszczącymi skarbiec i prezbiterium. 12 marca 1665 odbyło się poświęcenie klasztoru i kościoła. W styczniu 1672 roku w południowo-wschodniej części Zamościa wybuchł pożar, który ogarnął kościół i klasztor franciszkański. Ogień zniszczył dach kościoła i wewnętrzny wystrój, podjęto więc jego odbudowę, którą zakończono w 1687 roku. Wiek XVIII to lata świetności kościoła franciszkanów. Gdy w 1789 roku  cesarz Austrii Józef  II zdecydował o kasacie kościoła, przestał on pełnić funkcje sakralne. Stał się magazynem, a później koszarami rosyjskiej armii. Istotne zmiany w zewnętrznym wyglądzie  nastąpiły w roku 1887, kiedy to obniżono dach, rozebrano wysokie szczyty, jednocześnie sklepienie wewnątrz kościoła zmieniono w prosty strop (zachowały się tylko sklepienia naw bocznych). Pod koniec XIX wieku budowla straciła również ściany szczytowe. Niżej: budynek około 1880 roku przed zburzeniem szczytów przez Rosjan.

W okresie międzywojennym gmach pełnił funkcję kina i teatru, a przez krótki czas był siedzibą muzeum zamojskiego. Po II wojnie światowej mieściły  się tam:  Liceum Sztuk Plastycznych oraz kino. 

24 marca 1994 roku  nastąpiło ponowne poświęcenie świątyni i powrót franciszkanów do Zamościa. Z chwilą powrotu ich celem stało się przywrócenie świetności kościoła. Wieloletnie starania kolejnych proboszczów parafii doprowadziły do sukcesu. W 2017 uzyskano dotację finansową ze środków Unii Europejskiej na rewitalizację  kościoła. Na pewno warto wspomóc remont tego wspaniałego zabytku. Za kilka lat odzyska on swój dawny blask i stanie się największym kościołem w Zamościu oraz  jednym z najpiękniejszych kościołów barokowych w Polsce.

Filip

Grafika:

https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/52/b5/3e/52b53ea6d9dfe8c8a6897ff5faad6877.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Franciszkanow1.JPG

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bc/Franciscan_Church_in_Zamo%C5%9B%C4%87_1880s.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Zamosc_40.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Franciscan_church_Zamosc_2011.JPG