Wypracowanie
na piątkę
Dobrze pisać,
znaczy czynić myśl widzialną.
(Ambrose Bierce)
Czy pisanie wypracowań
może być przyjemnością? Dla niektórych tak, dla większości to
udręka. Ponieważ jednak nie możesz tego uniknąć, trzeba zrobić wszystko, żeby
twoje prace były jak najlepsze. Wtedy przynajmniej będzie satysfakcja i
rekompensata za poświęcony czas, który można było spożytkować o wiele
przyjemniej.
Ambrose Bierce
sądzi, że dobrze pisać, znaczy czynić myśl widzialną. Temu trzeba
podporządkować zarówno język wypowiedzi, jak i kompozycję pracy.
Kompozycja – rzecz banalna! Wystarczy zastosować trójdzielną budowę: wstęp, rozwinięcie i zakończenie (podsumowanie) – każda część musi być wyróżniona akapitami. Wiadomo, że rozwinięcie może się składać z kilku akapitów zawierających nowe zagadnienia(myśli). Ważne! Wstęp i zakończenie są krótsze od rozwinięcia.
Wszystkie niemal
wypracowania to rozprawki lub wypowiedzi argumentacyjne, których istotą jest
udowodnienie (uzasadnienie) zajętego stanowiska, czyli tezy albo rozważenie
hipotezy. Teza to sąd wyrażony w formie zdania
oznajmującego, rozwiązanie problemu postawionego w temacie, twierdzenie.
Oto przykłady: Nie
każda matka jest uosobieniem archetypicznej miłości do dziecka. Dążenie
do stworzenia lepszego świata nie usprawiedliwia zabijania.
Cierpienie czasami uszlachetnia człowieka, a czasami
degraduje. Hipoteza to stwierdzenie, co do
prawdziwości którego nie jesteśmy pewni, wymaga więc sprawdzenia
(rozważenia).
Przykłady. Przyczyną
samotności człowieka może być jego osobowość. Wydaje się,
że postępowanie człowieka najbardziej determinują instynkty i
emocje. Mam wrażenie, że bohaterki utworów romantycznych
nie były wyjątkowe, lecz dość pospolite.
Ważną rzeczą jest spójność
tekstu, ponieważ kompozycja pracy staje się wtedy przejrzysta, a
czytającemu łatwiej zrozumieć myśl piszącego. Oznacza powiązanie ze sobą
pojedynczych zdań i akapitów tak, aby były zgodne znaczeniowo, logicznie
i gramatycznie. Należy więc wykorzystać takie spójniki jak: więc, a zatem,
chociaż, poza tym, ponadto, mimo to, również, także, ale, jednak. Chociaż
Rzecki nie mógł wziąć udziału w powstaniu styczniowym, jednak wspierał
dążenia niepodległościowe Wokulskiego. Ponadto nigdy nie porzucił marzeń o
wyzwoleniu kraju, wiążąc je z Napoleonem. Można zatem powiedzieć, że był
idealistą politycznym. Między akapitami trzeba stosować elementy
łączące: W nawiązaniu do… Warto się zastanowić również nad… Podkreślmy
także…W odróżnieniu od… Podobnie jak… Zdecydowanie odradzam pisanie: pierwszym
moim argumentem, drugim…, trzecim…, ostatnim… Możesz napisać pracę ani
razu nie używając słowa argument – będzie wtedy dojrzalsza, a nie
po szkolnemu dziecinna. Odradzam także stwierdzenie: myślę,
że udowodniłem…
Styl wypracowania musi mieć oficjalny charakter, nie możesz więc stosować określeń potocznych, wulgaryzmów, nieuzasadnionych zdrobnień, skrótów ani poetyzmów. Musisz zachować językową zasadę decorum. Nie wolno ci pisać: Seweryn Baryka był tatą Cezarego. Maciek Boryna…. Ignacy (zamiast Ignacy Rzecki). Pan Mickiewicz… K. Baczyński (pełne imię i nazwisko albo tylko nazwisko). Izabela Łęcka flirtowała na lewo i prawo. Wokulski cholernie cierpiał. Cezary nie ogarniał polskich problemów. Niedopuszczalne jest pisanie: osobiście myślę (sądzę, uważam). Po prostu: myślę, uważam, sądzę. Osobiście można odebrać przesyłkę na poczcie!
Należy
również zadbać o poprawność językową. Błędy wynikają przede
wszystkim z braku wiedzy na temat słownictwa i zasad gramatyki, ale też z
niedostatecznej dbałości o poprawność wypowiedzi, która z kolei, często jest
następstwem lenistwa. No i oczywiście – może wynikać ze stresu i zmęczenia.
Jaka jest na to rada? Dużo czytać, korzystać z poradników językowych, a
także ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć… Nie sposób omówić wszystkie
popełniane błędy, zwróć więc uwagę na rażące, najczęściej
występujące.
Fleksja, czyli odmiana wyrazów. Pisz: to wypracowanie (nie te!). Tę rewolucję w Baku… (nie tą!). Lulek i Cezary to dwóch mężczyzn albo dwaj mężczyźni (nie! dwoje mężczyzn). Dwoje ludzi to Laura i Cezary. Powtórz wiadomości z zakresu fleksji, a unikniesz błędów. Używaj formy: dwoje ludzi (dzieci) - a nie dwójka ludzi (dzieci).
Składnia także powinna być
poprawna. Tymczasem często są popełniane błędy w sąsiadujących ze
sobą zdaniach. Oto przykłady. Bohaterem epopei Mickiewicza jest
szlachta. Pielęgnują oni tradycję narodową. (powinno być: pielęgnuje
ona). Polska młodzież walczyła z rusyfikatorami, dlatego zasługują na
podziw i szacunek. (powinno być: zasługuje). Inny błąd wciąż
popełniany: Czytając wiersz Słowackiego, przypomniał mi się los
polskich emigrantów (powinno być: gdy czytałam…). Reasumując
człowiek jest kowalem swojego losu (powinno być: reasumując należy zauważyć, że
człowiek jest kowalem swojego losu).
Wartość pracy obniża powtarzanie
tych samych wyrazów i to w bliskim sąsiedztwie. Na przykład: pisarz, utwór,
przedstawił. Używaj synonimów, pamiętając jednak, że nie wszystkie wyrazy
bliskoznaczne można stosować wymiennie, choćby ze względu na ich zabarwienie
uczuciowe. O ogarze nie mów, że to psinka. O rumaku - szkapa. Nie
zastępuj bezmyślnie jednych pojęć innymi. Oda do młodości Mickiewicza nie
jest książką (to utwór, tekst, wiersz). Fraszka Kochanowskiego Na lipę
nie jest dziełem. Ale dziełem jest Wesele Wyspiańskiego. Nie nadużywaj zaimków
wskazujących: ten, ta, to.
Można by jeszcze długo
pisać o błędach słownikowych, frazeologicznych, słowotwórczych, ortograficznych
czy interpunkcyjnych. One również obniżają wartość pracy, ale możesz je
wyeliminować, pracując nad kulturą języka. To ambitny cel, ale nie
niemożliwy do osiągnięcia.
Staraj się uatrakcyjnić
i wzbogacić pracę, na przykład przez cytaty – oczywiście właściwie
zapisane i stosowane z umiarem. Nie mogą one zajmować połowy lub
większości pracy. Aby podnieść wartość wypracowania, przywołaj
inne teksty kultury związane z opisywanym tematem : obrazy,
filmy, spektakle teatralne, plakaty, rzeźby, teksty filozoficzne
itd. Oczywiście, musisz je znać!
Naucz się
terminów literackich, by móc się nimi posługiwać w swojej
pracy.
Przeczytaj i zapamiętaj! Wydrukuj post i
wklej do zeszytu! Nie rozstawaj się z przedstawionymi radami, a także
pracuj nad ich wdrożeniem. Aż któregoś dnia okaże się, że potrafisz dobrze pisać, czyli możesz
uczynić myśl
widzialną.
Humanistka
Grafika:
http://cyrilametodej.eu/wp-content/uploads/2014/01/Organizacja-pisania-pracy-dyplomowej.jpg
http://www.margietka.pl/wp-content/uploads/2016/03/wpid-praca-magisterska-oznacza-pisanie-bez-konca-071cd236b3b9286867b843d2dbd0ee1f-329x269.jpg