Podróże kształcą

       Mała kropka na mapie

Mała kropka na mapie, ale jej nie ominiesz.

W czarodziejskiej lunecie ujrzysz teraz Zwierzyniec!

Tu Zamoyski ordynat z wielkim dworem mieszkał,

Tu bawiła przed wieki Marysieńka Sobieska.

Refren:

Wszystko minie, a Zwierzyniec pozostanie na Roztoczu.

Wszystko minie, a Zwierzyniec będzie trwał.

Tu jak dawniej zieleń barwę ma zieloną,

A na wyspie kościół stoi, tak jak stał [...]”

                    (fragment hymnu Szkoły Podstawowa w Zwierzyńcu )

Zwierzyniec to miasteczko nad Wieprzem na Roztoczu Środkowym, otoczone lasami, które w prawie 70% stanowią teren gminy. To „kraj lat dziecinnych”, z którego pochodzę.

W 1593roku, cztery lata po założeniu Ordynacji Zamojskiej, Jan Zamoyski wykupił teren na tzw. włości Szczebrzeskiej. Z jego inicjatywy został wybudowany modrzewiowy dworek, będący letnią rezydencją Zamoyskich. Nieopodal dworku został ogrodzony 30 kilometrowym parkanem obszar zwierzyńca myśliwskiego, w którym trzymano dzikie zwierzęta: jelenie, sarny, łosie, dziki. W XVII wieku właścicielem Zwierzyńca został Jan Sobiepan Zamoyski, który  w 1658 roku poślubił Marysieńkę – Marię Kazimierę d’Arquien. Jak podaje legenda, rozkazał jeńcom tureckim i tatarskim wykopać rękoma dół, ukształtowany jako  staw z czterema wyspami. Na jednej z nich została wybudowana  altana dla żony Zamoyskiego . Na drugiej wyspie został wzniesiony pomnik poświęcony sztuce. Legenda głosi, że  w tym miejscu został pochowany piesek Marysieńki. W latach 1741-47  Teresa i Tomasz Zamoyscy,  w podzięce za narodziny długo oczekiwanego syna, przebudowali altanę zmieniając ją  w kościół w stylu późnobarokowym. Zabytkowy Kościółek na wodzie (na wyspie) nieoficjalnie jest mianowany perłą Roztocza.

W XIX wieku osada zaczęła się intensywnie rozwijać. W 1812 roku siedziba Ordynacji Zamojskiej została przeniesiona do Zwierzyńca.  W wybudowanych w tym celu oficynach mieściły się biura urzędnicze. Obecnie w zabytkowym budynku ordynacji znajduje się Zespół Szkół Drzewnych.

Zaczęto budować domy dla urzędników ordynackich, których wysyłano  na nauki za granicę. Zatrudniano specjalistów z Anglii, Włoch, Niemiec, którzy pracowali w powstających zakładach przemysłowych – pierwszej w Polsce fabryce maszyn rolniczych  oraz  browarze, którego działalność obecnie została wstrzymana. Latem jednak jest otwierana część restauracyjna, w której można zamówić wyprodukowane w Zwierzyńcu  piwo. 

W tym czasie powstawały również: szkoła, szpital, poczta, tartak, fabryka posadzek, fabryka bryczek, hotel z restauracją. Na przełomie XIX i XX wieku Zwierzyniec stał się modną miejscowością letniskową. Z myślą o letnikach  i mieszkańcach urządzono park, zwany ogrodem skarbowym i umieszczono w nim „pomnik szarańczy” „ na pamiątkę wytępienia szarańczy wędrownej przybyłej w te okolice dnia 26 sierpnia 1711 roku.

W  Zwierzyńcu burzliwy był okres powstań i wojen. W czasie powstania listopadowego Zwierzyniec był miejscem postoju i przemarszu wojsk powstańczych. Po kolejnym zrywie, po bitwie pod Panasówką w 1863 roku, śmiertelne ofiary walk  zostały złożone w Zwierzyńcu w zbiorowej mogile. Uciekający z Petersburga w 1901 roku  Józef Piłsudski znalazł pomoc   i schronienie u zwierzyniaków. Śladem po krwawych zmaganiach  I wojny światowej jest cmentarz  wojenny z grobami kilku narodowości. We wrześniu 1939 roku  przez Zwierzyniec prowadził szlak bojowy Stefana Roweckiego  i Stanisława Sosabowskiego, a w czasie okupacji był tu ośrodek 9 pułku  piechoty Armii Krajowej. W latach 40. XX wieku hitlerowcy utworzyli w Zwierzyńcu obóz  dla jeńców francuskich oraz obóz przejściowy dla pacyfikowanej  i wysiedlanej ludności Zamojszczyzny. W pomoc wydostawania z obozu dzieci zaangażowali się ordynat Jan Zamoyski i jego żona Róża, która przez mieszkańców została nazwana Aniołem dobroci. Na miejscu zburzonego obozu w latach 1978- 1980 wybudowany został kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski.

W 1974 roku  powołano Roztoczański Park Narodowy. Sprowadzono bobry, utworzono ostoję konika polskiego, potomka dzikich tarpanów, otwarto Ośrodek Edukacyjno - Muzealny Roztoczańskiego Parku Narodowego. Sprzed budynku wyrusza się na ścieżki przyrodniczo-edukacyjne, prowadzące do plaży nad stawami „Echo”   i do rezerwatu - Bukowej Góry.

Dzięki przepływającemu przez miasto Wieprzowi  i mniejszemu Świerszczowi, oprócz Stawów Echo, znajduje się tutaj „Zalew Rudka”, będący miejscem postoju kajakarzy, spływających rzeką z Obroczy do Zwierzyńca, a także „Zwierzyńczyk” - ogród pełen zbiorników wodnych, mostów, lamp i drzew. Został odnowiony w 2012 roku dzięki projektowi pt. „Odtworzenie zabytkowego układu wodno-pałacowego w Zwierzyńcu wraz  z zagospodarowaniem turystycznym”.

Wyjeżdżając ze Zwierzyńca w stronę Biłgoraja, łatwo można dostrzec kompleks budynków „Jobonu”- działającej od 30 lat fabryki mebli, zarządzanej przez niemieckiego właściciela. Dla młodych praca w Jobonie jest czymś w rodzaju pracy za kasą w Biedronce  (wybudowana dopiero w 2014 roku naprzeciwko fabryki).

Zwierzyniec pozostał modną, atrakcyjną miejscowością letniskową (najwięcej pomników w przeliczeniu na jednego mieszkańca – 1 na 50 ). Wielu turystów przyjeżdża na Roztocze odpocząć, pooddychać świeżym powietrzem, zjeść pizzę w „Młynie”, ochłodzić się lodami „U Bachty”, czy przypiec się na maleńkiej plaży nad Stawami Echo. Mimo że dopiero od 25 lat Zwierzyniec jest oficjalnie miastem, nie kryję zachwytu nad Zwierzyńcem. To miejsce o bogatej historii, naturalnie piękne, spokojne, gdzie  „z wyjątkową mocą zdaje się przemawiać błękit nieba, zieleń lasów i pól, srebro jezior i rzek. Tu śpiew ptaków brzmi szczególnie znajomo, po polsku...”, jak mówił Karol Wojtyła podczas pielgrzymki po Zamojszczyźnie.

Dla zainteresowanych:   
http://www.zwierzyniec.info.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=65&Itemid=82

Ola K.

Grafika:

http://przewodnikzamosc.pl/wp-content/uploads/2013/07/cabaj-zwierzynie-zamosc-online.jpg

http://static.panoramio.com/photos/large/33662369.jpg

http://www.biblioteka.gryfino.pl/UMGryfinoFiles/image/zwierz5.jpg

https://blogger.googleusercontent.com/img/proxy/AVvXsEjKpEBtwe6In-n_W96EV-zEDIpqAqVOOOys0SYiVdNJoH_3BQSJR7EUTtm5NqDXQR5gpEv7LMQ5Ne5E4WGhZSIIIS5j4xD5sDklaNZj0Wmosvq2bqHMHpAg32Sl4VuXflzo0t-yFI3WsZoGyWDmQgiHaqltIqIylQKlHP8m=s0-d

http://images.polskaniezwykla.pl/user/item/472118.jpg

http://www.magiczneroztocze.pl/images/zwierzyniec/kosciol-garnizonowy/1/IMG_1592.JPG

http://vitoos.blox.pl/resource/2011_02_13_03.jpg

http://tygodnik.pl/system/25/articles/000/029/681/horizontal_photos/big.jpg?1412839691