Język ojczysty
Język jest głównym składnikiem […] złożonego pojęcia,
które obejmujemy wspólnym mianem: Ojczyzna.
(Piotr Bąk)
Językoznawca Piotr Bąk słusznie zauważył, że język jest głównym składnikiem Ojczyzny. Poeta Julian Tuwim z kolei te dwa pojęcia utożsamiał i w wierszu „Zieleń” pięknie pisał: W mojej pięknej ojczyźnie-polszczyźnie. To zdanie podkreśla jedność języka i ojczyzny. Glebą dla kształtowania polszczyzny była historia i kultura narodu oraz jego terytorium (ziemia). Tuwim zapraszał do zagłębienia się w język ojczysty (jego brzmienie, etymologię oraz znaczenie). Przekonywał: Nie dość słowo z widzenia znać. Trzeba/Wiedzieć, jaka wydała je gleba,/Jak zalęgło się, jak rosło, pęczniało,/Nie - jak dźwięczy, ale jak dźwięczniało,/Nie - jak brzmi, ale jakim nabrzmieniem /Dojrzewało, zanim się imieniem,/Czyli nazwą, wyrazem, rozpękło./W dziejach wzrostu słowa – jego piękno. Tylko w ten sposób człowiek może poczuć nierozerwalny związek z własnym językiem oraz docenić jego rolę i piękno.
Język ojczysty. Przymiotnik „ojczysty” wywodzi się (etymologia) od rzeczownika „ojciec”, natomiast budowę (słowotwórstwo) ma taką jak wyraz „ojczyzna”. Współczesne znaczenie słowa „ojczysty” to: ‘dotyczący ojczyzny, właściwy ojczyźnie’ (np. kraj ojczysty, ziemia ojczysta, historia ojczysta). Jeszcze w XVI wieku przymiotnik „ojczysty” miał postać „oćczysty”, ponieważ pochodził od dawnej formy „ociec” (dziś: ojciec). Wówczas „ojczysty” oznaczał – „ojcowski”. To rzadziej używane znaczenie odnosi się do miejsca należącego do rodziny, rodziców, miejsca urodzenia, na przykład: ojczyste strony, dom ojczysty.
Od 1999 roku jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego w celu zwrócenia uwagi na różnorodność językową oraz konieczność jej ochrony jako dziedzictwa kulturowego. Również po to, aby podkreślić ogromną wartość języków ojczystych – zarówno narodowych, jak i regionalnych. O bogactwie i rozmaitości języków świadczy ich ilość – około 7 tysięcy. Języki ojczyste mają swój dzień 21 lutego na cześć ofiar bengalskich protestantów walczących w 1952 roku o to, aby ich język stał się językiem urzędowym.
A przecież nie tylko Bengalczycy walczyli o język ojczysty. Polacy również – w okresie trwającej 123 lata niewoli narodowej. Szczególnie wytężonej pracy trzeba było, aby uratować język polski w dwóch zagrożonych dzielnicach Polski: w zaborach pruskim oraz rosyjskim- tak pisał historyk literatury Franciszek Ziejka (a wie to każdy interesujący się przeszłością Polak). W tak tragicznych latach język ojczysty był jednym z najważniejszych narzędzi w walce o utrzymanie tożsamości i jedności narodowej Polaków. I rodacy walczyli, bo nikt inny tak jak oni – nie potrafi się zmobilizować w trudnych i niebezpiecznych czasach. Szkoda, że nie mają tak wielkiej determinacji w okresach stabilizacji oraz pokoju.
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego ustanowiony przez UNESCO stał się okazją do sporządzenia raportu dotyczącego błędów językowych w Internecie. Trudno uwierzyć, że każdego dnia Polacy popełniają tam ponad 12 tysięcy różnego rodzaju błędów. Najwięcej na Facebooku. Wynikają one z niedbalstwa oraz braków wiedzy. Internauci nieprzestrzegający norm językowych lekceważą staranność wypowiedzi i jednocześnie utrwalają złe przyzwyczajenia, które zaburzają komunikację. Karygodna jest taka niefrasobliwość i bezrefleksyjne kaleczenie języka ojczystego.
Szkoda, że tak wielu Polaków nie pamięta, w jakim trudzie przez wieki kształtował się język oraz nie docenia jego wartości i urody. A przecież: Język polski jest piękny, ponieważ szeleści jak jesienne liście, skrzypi jak mróz zimową porą, świszczy jak wiosenny wiatr, ale i tak rozgrzewa nas, niczym lato, ortografią i interpunkcją! (Karolina Błażejczyk)
Warm
Grafika:
https://www.gov.pl/photo/format/c1a41711-ae17-44a8-8bae-0586bf042595/resolution/1920x810
https://zsp-pieniezno.pl/images/phocadownload/DJO2023b.jpeg
https://pspklimontow.pl/2020/wp-content/uploads/2021/02/ojc.jpg
