Szczebrzeszyn
W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie
I Szczebrzeszyn z tego słynie.[...]
(Jan
Brzechwa)
Szczebrzeszyn jest jednym z ciekawszych i piękniejszych miejscowości Roztocza. Miasto to znajduje się w odległości około 20 kilometrów od Zamościa. Leży nad rzeką Wieprz. Szczebrzeszyn z uwagi na swoje położenie uważany jest za stolicę Roztocza Zachodniego, nazywanego też Roztoczem Szczebrzeszyńskim. Znajduje się tu niespotykany krajobraz oraz występują tu liczne, długie i głębokie wąwozy. Jest to jedno z najstarszych miasteczek na Lubelszczyźnie. Prawa miejskie zostały mu nadane przez Kazimierza Wielkiego w 1352 roku. Szczebrzeszyn najbardziej jest kojarzony ze słowami wiersza Jana Brzechwy, które zostały podane wyżej. Na powyższym zdjęciu: ratusz, a niżej: wąwóz lessowy.
To piękne i spokojne miejsce jest uznawane za miasto trzech kultur. Znajduje się tu wiele zabytków i ciekawych nekropolii oraz miejsc, z którymi wiążą się interesujące legendy. Zamieszkiwała tu społeczność złożona z kilku narodowości. Każda z nich miała swoją kulturę i religię: katolicy, żydzi i prawosławni. O wielokulturowej przeszłości świadczą pozostałe budowle: kościoły, cerkiew, synagoga. Wielokulturowość z pewnością przyciąga turystów do Szczebrzeszyna. O tradycjach miasta i bogatej kulturze przypomniały niedawne „Szczebrzeszyńskie Dni Tradycji”. Przypominać ma O przenikaniu trzech kultur w Szczebrzeszynie ma również przypominać rzeźba powstała w pniu ściętej lipy, która stoi w pobliżu cerkwi. Zdjęcie niżej: pomnik trzech kultur.
Jedną z ciekawszych legend jest przekazywana z pokolenia na pokolenia wśród mieszkańców opowieść mówiąca o istniejących pod miastem tunelach, lochach i korytarzach. Według tych legend, te tunele były wydrążone pod ziemią i biegły od wzgórza zamkowego poza ówczesne mury miasta. Miały służyć do ucieczki gospodarzom zamku. Mówiono, że były połączone z kościołami i innymi ważnymi obiektami miasta. Legenda głosi, że istniał również tunel, w którym zmieściłaby się kareta z końmi i miał on łączyć Szczebrzeszyn z Zamościem. Wiele wskazuje na to, że takie tunele istniały. Jeszcze kilka lat temu, po ulewnych deszczach, w niektórych miejscach zapadały się ulice i ujawniały się podziemne korytarze i piwnice.
Z tą legendą łączy się kolejna, mówiąca, że w czasie okupacji hitlerowskiej Niemcy penetrowali tunele pod Szczebrzeszynem. Możliwe, że chcieli coś w nich ukryć, ale również krążyły opowieści, że hitlerowcy nosili nocą do lochów skrzynie. Współcześnie o wejściach do lochów wie nieliczne grono mieszkańców Szczebrzeszyna. Większość z korytarzy jest zasypana gruzem i ziemią lub zabezpieczona w inny sposób. Z opowiadań osób, które widziały te tunele, wynika, że wyłożone są one skałą wapienną. Mówiono, że podczas prób penetracji odnajdywano również ludzkie kości. Zdjęcie niżej: ruiny zamku na wzgórzu w Szczebrzeszynie.
Szczebrzeszyn posiada dużo ciekawych miejsc do odwiedzenia, takich jak: grodzisko nazywane wzgórzem zamkowym; Cerkiew (najpierw unicka, potem prawosławna) Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy; Kościół św. Mikołaja; zespół klasztorny franciszkański z Kościołem św. Katarzyny; synagoga żydowska - obecnie dom kultury; cmentarz katolicki; Kościół św. Leonarda; cmentarz żydowski - kirkut; zespół szkolny - dawna Akademia Zamojska; młyn wielki wodny; rzeźby chrząszcza. Na zdjęciach niżej: Kościół św. Mikołaja, kirkut, pomnik Chrząszcza, cmentarz katolicki.
Na cmentarzu katolickim w Szczebrzeszynie jest bardzo dużo starych i ciekawych nagrobków, które mają interesującą formę. Cmentarz ten jest podzielony na nowy i stary. Warto więc odwiedzić starą część cmentarza i zobaczyć nagrobki, które mają nawet ponad 200 lat. Chodząc alejkami starego cmentarza można poczuć jego duszę i upływ czasu, a także specyficzną dla dawnych lat architekturę nagrobków. Niżej na zdjęciu: cmentarz katolicki.
Kirkut - cmentarz żydowski jest jednym z najstarszych w Polsce i największym w naszym regionie miejscem pochówku. Powstał w XVI wieku, w czasie II wojny został zniszczony, a potem przez wiele lat zaniedbywany, ale od jakiegoś czasu społecznicy z całej Polski porządkują jego teren. Badacze oceniają, że na cmentarzu znajduje się około 2000 nagrobków z wapienia (spora część macew całkowicie lub częściowo jest zasypana ziemią, trochę pomników zachowało się w całości, a bardzo dużo – szczątkowo). Chodząc po cmentarzu można zauważyć, że mężczyźni i kobiety byli chowani w innych częściach cmentarza. Modlitwy pozostawione na nagrobkach są napisane w sposób charakterystyczny dla wiary żydowskiej. Niżej na zdjęciu: kirkut.
Bardzo interesujące jest również miejsce mało odwiedzane przez turystów, znajdujące się w szczerym polu, które jest mogiłą zbiorową żołnierzy armii austriackiej, rosyjskiej i pruskiej oraz Polaków przymusowo wcielonych do tych armii w czasie I wojny światowej (1915 rok) Niżej: zbiorowa mogiła.
Mam nadzieję, że trochę zainteresowałam was atrakcjami tego pięknego i ciekawego miasta, jakim jest Szczebrzeszyn. Sądzę, że warto zainteresować się jego dziejami, jak również wspaniałymi zabytkami i miejscami godnymi odwiedzenia. Zapraszam do Szczebrzeszyna.
Amelia
Grafika:
Zdjęcia własne
