Sen pod lupą
Człowiek jest geniuszem, kiedy śni.
(Akira Kurosawa)
Człowiek na sen
przeznacza około 1/3 swojego życia. Większość nie zastanawia się jednak nad
znaczeniem i potrzebą snu. Co dzieje się z naszym ciałem, gdy śpimy? Jak ważny
jest sen? Między innymi na te pytania spróbuję odpowiedzieć w dzisiejszym
artykule.
Czym jest sen? Według definicji jest to odwracalny stan obniżenia świadomości. Można go podzielić
na dwie główne fazy: NREM i REM. Faza non-rapid eye movement (NREM) to sen głęboki, którego
celem jest regeneracja organizmu. W tej fazie oddech reguluje się, obniża się
temperatura ciała i ciśnienie tętnicze, a organizm przeprowadza procesy
chemiczne odbudowujące tkanki i wzmacniające układ odpornościowy. Mózg w tym
czasie przygotowuje się do bardzo aktywnej pracy, którą rozpocznie w fazie REM.
Faza REM (Rapid Eye
Movement) to inaczej sen paradoksalny. Tutaj mózg rozpoczyna pracę nad
koncentracją i procesami pamięciowymi, tworząc własną bazę danych. Poprzez sen
człowiek przyswaja niedawno poznaną wiedzę oraz procedury motoryczne (np. kroki
taneczne), ponieważ mózg jeszcze raz przetwarza to, czego już się dowiedział,
dodatkowo to utrwalając. Jednym z elementów snu paradoksalnego jest paraliż senny, będący naturalnym zjawiskiem
występującym podczas snu. Zapobiega między innymi gwałtownym ruchom kończyn
(dzięki niemu na przykład nie zerwiesz się z łóżka i wybiegniesz z pokoju,
kiedy śnisz o tym, że biegniesz). Paraliż wywołuje w nas lęk dopiero wtedy, gdy
po obudzeniu nie możemy się poruszyć. Przyczyną tej sytuacji jest zbyt
gwałtowne wybudzenie się. Mózg odzyskał świadomość, a ciało wciąż śpi, jest
sparaliżowane. Stan ten wywołuje strach, a to z kolei jest przyczyną koszmarów
sennych, które powstają w oparciu o nasze emocje. Dlatego jeśli obudzisz się i
poczujesz, że jesteś sparaliżowany, uspokój się i zacznij głęboko oddychać,
myśląc o czymś przyjemnym.
Kolejnym ciekawym
zjawiskiem, występującym dość rzadko, jest świadomy sen, w którym człowiek
dokładnie kontroluje wykonywane czynności, przeżywając je intensywniej niż w
rzeczywistości. Odpowiedzialny jest za to płat czołowy, który nagle wyłącza
logiczne myślenie. W świadomym śnie wszystko wydaje się możliwe i normalne, bo
tak mówi nasz mózg. Technika ta, bardzo długotrwała w nauce, ale możliwa do
wyćwiczenia, jest wykorzystywana na przykład w leczeniu koszmarów.
Sny są zobrazowaniem
naszych wspomnień lub marzeń. Mózg w fazie REM łączy pojedyncze obrazy w jeden
ciąg, który czasami pozbawiony jest logicznego sensu, ukazując obrazy
fantastyczne, a w niektórych przypadkach odzwierciedla rzeczywistość. Każdy
człowiek przynajmniej raz w życiu doświadczył snu proroczego. Nie dotyczą one
raczej niesamowitych wizji, ale sytuacji codziennych, zwyczajnych. Są przez
człowieka odczuwane jako Déjà vu (przykładowo: nocą śni nam się, gdzie zostawiliśmy zgubiony wcześniej
dokument, a rano znajdujemy go dokładnie w tym samym miejscu).
Na koniec przedstawiam kilka ciekawostek dotyczących snu. W celu propagowania
zdrowego snu w teatrze w Cagliari (stolica Sardynii) wystawia się sztukę Heike
Schmidt pod tytułem Bed and breakfast. Zaczyna się ona o 2300,
kończy o 800 i polega na namawianiu widzów do spania. Na scenie jest
urządzana zbiorowa sypialnia z łóżkami, kocami i poduszkami. Artyści chodzą
między łóżkami, recytują wiersze i życzą widzom dobranoc w różnych
językach. Spektakl kończy się specjalną piosenką na powitanie dnia i wspólnym
śniadaniem.
Hipersomnia oznacza
nadmierną senność. Związane z nią zaburzenie to narkolepsja, czyli
niekontrolowane napady snu w ciągu dnia. Pojęcie parasomnia określa natomiast
wykonywanie niekontrolowanych czynności podczas snu, na przykład nagłego
płaczu, machania rękami czy lunatykowania (wstawania i poruszania się bez
świadomości). Zrywy miokloniczne to
niegroźne skurcze mięśni (często występujące podczas snu nagłe machnięcie nogą
lub ręką). Osoby niewidome także śnią, wykorzystując do tego inne zmysły takie
jak słuch czy dotyk. 12% ludzi śni w barwach biało-czarnych.
Jeżeli masz jakieś ciekawe doświadczenia dotyczące snów, zachęcam do podzielenia się nimi w komentarzach. Pamiętaj, że sen jest podstawą prawidłowego funkcjonowania twojego organizmu. Lepiej się uczysz, więcej zapamiętujesz, masz lepszy humor – same korzyści! Dobrych snów!
Jeżeli masz jakieś ciekawe doświadczenia dotyczące snów, zachęcam do podzielenia się nimi w komentarzach. Pamiętaj, że sen jest podstawą prawidłowego funkcjonowania twojego organizmu. Lepiej się uczysz, więcej zapamiętujesz, masz lepszy humor – same korzyści! Dobrych snów!
Weronika
Grafika:
https://tricksofmind.pl/wp-content/uploads/2015/11/%C5%9Awiadomy-sen-po-co-to-robi%C4%87-768x432.jpg
http://s.redefine.pl/dcs/o2/redefine/cp/pi/piqxkkxfx7tr6rwnziprmh313otc4ka
