Otwórz oczy na piękną
Polskę!
Polska - to taka kraina,
która się w sercu zaczyna.(…)
która się w sercu zaczyna.(…)
(Ryszard
Przymus)
Polska jest pięknym krajem o wielowiekowej historii i kulturze, dlatego
należy chronić jej zabytki wszelkimi możliwymi metodami. Jednym ze sposobów
jest program ochrony zabytków UNESCO (Organizacja Narodów Zjednoczonych dla
Wychowania, Nauki i Kultury). Miejsca wpisane na Listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO stanowią wspólne dobro ludzkości - wyróżnia je
„najwyższa powszechna wartość”. Obecnie na liście UNESCO znajduje się 14
polskich „cudów”.
Stare
Miasto w Krakowie.
To miejsce zostało wpisane na Listę Światowego
Dziedzictwa w 1978 roku, czyli jako jedno z pierwszych 12 obiektów na świecie. Ten obszar obejmuje
Stare Miasto w obrębie dawnych murów, Wzgórze Wawelskie oraz dzielnicę
Kazimierz ze Stradomiem. Stare
Miasto Krakowa, dawnej stolicy Polski, rozciąga się u stóp Zamku Królewskiego na Wawelu. XIII-wieczne miasto kupieckie
posiada największy w Europie rynek, liczne zabytkowe kamienice oraz bogato
wyposażone pałace i kościoły. O świetnej przeszłości Krakowa świadczą fragmenty
XIV-wiecznych murów miejskich, położona na południu miasta średniowieczna
dzielnica Kazimierz, z zabytkowymi synagogami, Uniwersytet Jagielloński oraz
katedra gotycka, w której pochowani są królowie Polski.
Królewskie
Kopalnie Soli w Wieliczce i Bochni. Podobnie jak Stare
Miasto w Krakowie, Kopalnia Soli w Wieliczce została wpisana na Listę
Światowego Dziedzictwa w 1978 roku, jako jeden z pierwszych 12 obiektów na
świecie. W 2013 roku wpis rozszerzono o Kopalnię Soli w Bochni i Zamek Żupny w
Wieliczce, zmieniając nazwę wpisu - Królewskie Kopalnie Soli w Wieliczce i
Bochni. Pokłady soli kamiennej w Wieliczce są eksploatowane od XIII wieku.
Kopalnia rozciąga się na 9 poziomach i liczy 360 km chodników, w których
znajdują się wyrzeźbione w soli ołtarze, posągi i inne dzieła sztuki. Strefę
Zabytkową Kopalni w Bochni stanowią 3 szyby: Sutoris (z połowy XIII wieku),
Campi (z połowy XVI wieku) i Trinitatis (z początku XX wieku) oraz 9
poziomów, usytuowanych pod powierzchnią. Cenną spuściznę kultury duchowej
bocheńskich górników stanowią podziemne kaplice i miejsca kultu religijnego.
Auschwitz - Birkenau.
Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i
zagłady (1940-1945).
Tereny byłych obozów Auschwitz -Birkenau zostały wpisane na Listę
Światowego Dziedzictwa w 1979 roku. Reprezentują
wszystkie obozy koncentracyjne i obozy zagłady na świecie. Ogrodzenia, druty kolczaste, wieże strażnicze, baraki,
szubienice, komory gazowe oraz
krematoria świadczą o warunkach, w
jakich odbywało się hitlerowskie ludobójstwo na terenie dawnego obozu koncentracyjnego i obozu zagłady
Auschwitz -Birkenau, największego w III Rzeszy. Badania historyczne wykazały,
że w tym obozie, stanowiącym symbol okrucieństwa ludzi wobec ludzi w XX wieku,
systematycznie głodzono, torturowano i wymordowano 1,5 miliona ludzi, w przeważającej części
Żydów.
Puszcza
Białowieska.
Położona na terytorium Polski i Białorusi, jest rozległą połacią pierwotnego
lasu, w którym występują zarówno drzewa iglaste, jak i liściaste. Obszar wpisany na Listę Światowego
Dziedzictwa rozciąga się na powierzchni liczącej 141 885 ha. Jest to miejsce
unikalne z punktu widzenia zachowania różnorodności biologicznej. Występuje tu
najliczniejsza populacja żubra europejskiego, gatunku, który symbolizuje
Puszczę Białowieską. W 1979 roku na Listę Światowego Dziedzictwa została wpisana
część obszaru Białowieskiego Parku Narodowego. Białoruska część Puszczy
Białowieskiej została wpisana w 1992 roku jako rozszerzenie wpisu. Od 1992 roku
obie części Puszczy stanowią jeden obiekt transgraniczny.
Stare Miasto w Warszawie.
W
sierpniu 1944, w czasie Powstania Warszawskiego przeszło 85% zabudowy Starego
Miasta zostało zniszczone przez oddziały hitlerowskie. Po wojnie, z
woli społeczeństwa, podjęto trwające pięć lat dzieło odbudowy,
pieczołowicie restaurując kościoły, pałace oraz Rynek Starego Miasta. Jest
to wyjątkowy przykład niemal całkowitej odbudowy zabytków
pochodzących z nieprzerwanego ciągu historycznego, od XIII do XX
wieku. Starówka została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa w 1980 roku.
Stare Miasto w Zamościu. Nasze miasto zostało
założone w XVI wieku przez kanclerza Jana Zamoyskiego na szlaku handlowym łączącym Europę Zachodnią
i Północną z Morzem Czarnym. Zamość, wzorowany na włoskim modelu miasta
idealnego, został zbudowany przez pochodzącego z Padwy architekta Bernarda
Moranda. Stanowi doskonały przykład miasta
renesansowego z końca XVI wieku, które zachowało pierwotny plan, fortyfikacje
oraz liczne budowle, łączące włoskie i
środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne. Zamość został wpisany na Listę Światowego
Dziedzictwa w 1992 roku.
Średniowieczny
zespół miejski Torunia. Miasto zawdzięcza swe początki Zakonowi Krzyżackiemu, który
w połowie XIII wieku zbudował tu zamek- bazę wypadową do podboju i
ewangelizacji Prus. Toruń, należący do Hanzy, wkrótce zaczął odgrywać ważną
rolę handlową. O jego randze świadczą okazałe budowle – publiczne oraz prywatne
- z XIV i XV wieku. Toruń został wpisany na
Listę Światowego Dziedzictwa w 1997
roku.
Zamek krzyżacki w Malborku. XIII –wieczny warowny klasztor Zakonu Krzyżackiego został
znacznie rozbudowany i upiększony po 1309 roku, kiedy przeniesiono tu z Wenecji
siedzibę Wielkiego Mistrza. Ten średniowieczny zamek ceglany popadł w ruinę, ale został pieczołowicie
odrestaurowany na przełomie XIX i XX wieku. To właśnie w Malborku powstało
wiele obowiązujących dzisiaj technik konserwatorskich. Po poważnych
zniszczeniach w czasie II wojny światowej
zamek został ponownie odrestaurowany. Pozostałości po Krzyżakach zostały
wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa w 1997 roku.
Kalwaria Zebrzydowska. Sanktuarium Pasyjno -
Maryjne to zespół architektoniczny (bazylika, klasztor, kaplice i kościoły dróżkowe) oraz park pielgrzymkowy. Klasztor oraz Bazylika
Matki Boskiej Anielskiej zostały zbudowane w stylu manieryzmu niderlandzkiego, a potem rozbudowana w stylu
barokowym i rokokowym. W bazylice znajduje się cudowny obraz Matki Bożej
Kalwaryjskiej. Naturalne otoczenie, w którym znajdują się Dróżki Pana Jezusa(28
stacji) i Dróżki Matki Boskiej (24 stacje),
pozostało prawie niezmienione od XVII wieku. Kalwaria Zebrzydowska nadal
stanowi cel pielgrzymek, a od 1999 należy do zabytków UNESCO
Kościoły Pokoju w Jaworze i
Świdnicy (ewangelickie). To największe w Europie budowle sakralne o
konstrukcji szkieletowej, wzniesione na
Śląsku w połowie XVII wieku. Wybudowane na mocy porozumień pokoju wesfalskiego
w 1648 roku, który kończył wojnę trzydziestoletnią. Kościoły zostały wpisane na Listę Światowego
Dziedzictwa w 2001 roku. Na zdjęciu kościół w Świdnicy.
Drewniane
kościoły południowej Małopolski. Binarowa, Blizne, Dębno, Haczów, Lipnica
Murowana, Sękowa to rzymskokatolickie budowle średniowieczne. Do ich budowy
wykorzystano technikę zrębową. Zostały ufundowane przez rodziny szlacheckie i
były symbolem ich prestiżu. Na Liście Światowego Dziedzictwa zabytków
pojawiły się w 2003 roku. Na zdjęciu kościół w Sękowej - z bogatą ikonografią
malowaną przez Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Teodora Axentowicza,
Włodzimierza Tetmajera.
Park Mużakowski. Park krajobrazowy rozciągający się po obu stronach Nysy Łużyckiej, wzdłuż
której przebiega granica polsko-niemiecka, został stworzony przez księcia
Hermanna von Pückler - Muskau w latach 1815-1844. Park został harmonijnie wpisany w wiejski krajobraz.
Zaprojektowany jako „obraz malowany za
pomocą roślin”, wykorzystywał miejscową roślinność do podkreślenia walorów
istniejącego krajobrazu. W 2004 roku został wpisany na Listę Światowego
Dziedzictwa UNESCO.
Hala Ludowa we
Wrocławiu. Została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO w 2006 roku pod swoją pierwotną nazwą, jako Hala
Stulecia (Centennial Hall in Wrocław). Do wniesienia budowli
wykorzystano żelazobeton. Została wzniesiona w latach 1911-1913 przez
architekta Maxa Berga na terenach Wystawy Stulecia jako budowla wielofunkcyjna
służąca rekreacji. Zbudowana na planie koła z czterema absydami, mieści
ogromną cylindryczną widownię na około 6000 osób. Wznosząca się na wysokość 23
metrów kopuła jest zwieńczona latarnią ze stali i szkła. Hala Stulecia jest
rozwiązaniem pionierskim pod względem architektonicznym i inżynierskim.
Drewniane cerkwie
w polskim i ukraińskim regionie Karpat. Wpis obejmuje 16
cerkwi, z których osiem znajduje się na terytorium Polski i osiem na Ukrainie.
Są to: cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu, cerkiew Narodzenia
Przenajświętszej Bogurodzicy w Chotyńcu, cerkiew św. Michała Archanioła w
Smolniku, cerkiew św. Michała Archanioła w Turzańsku (Podkarpacie),
cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew Opieki Bogurodzicy
w Owczarach, cerkiew św. Paraskiewy w Kwiatoniu, cerkiew św. Michała Archanioła
w Brunarach Wyżnych (Małopolska) oraz osiem cerkwi na Ukrainie. To budowle o konstrukcji
zrębowej. Zostały wzniesione w okresie od XVI do XIX wieku jako świątynie
prawosławne i greko - katolickie. Według typów architektonicznych wyróżnia się
cerkwie halickie, łemkowskie, bojkowskie i huculskie. Świątynie są
świadectwem odrębnych tradycji budowlanych, zakorzenionych w obrębie
Kościoła Wschodniego i zawierają elementy lokalnego budownictwa. Na
Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO - poza cerkwiami –wpisano drewniane
dzwonnice, bramy i cmentarze. Na zdjęciu cerkiew w Radrużu.
Warto czasem oderwać się
od komputera i przy okazji jakiejś wycieczki zajrzeć w takie miejsca. W końcu
na liście UNESCO mamy aż 14 pozycji! A Ty? Ile zabytków z tej listy już
zwiedziłeś?
Domina
Grafika:
http://images.slideplayer.pl/10/2839926/slides/slide_3.jpg
http://www.rzemieslnicza.pl/wp-content/uploads/2015/12/Krak%C3%B3w-Star%C3%B3wka-2014-spec.jpg
http://static.lovetotravel.pl/galery/th/th1_6467_wieliczka.jpg
http://dzieje.pl/sites/default/files/styles/open_article_750x0_/public/201603/auschwitz_arbeit.jpg?itok=Xm2kMlbd
http://puszcza.pracownia.org.pl/upload/filemanager/puszcza/Bialowieski-PN-Kamien-2000-Janusz-Korbel.jpg
http://hdr.name/wp-content/uploads/2014/04/9-1024x605.jpg
http://www.zamosconline.pl/img/wiad/streetview-1.jpg
http://spodkopca.pl/wp-content/uploads/2015/11/torun.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/06/Malbork_zamek_zblizenie.jpg
http://www.kalwariazebrzydowska.sakralnebudowle.pl/img/foto/Kalwaria_Zebrzydowska_32.jpg
http://www.castellum.pl/static/photo/1/361-609940.jpg
https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/6a/7c/ff/6a7cffa1b010a16ddf5024018cc93b32.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiHDT9hx_tV8qvQYFxeG99TcV8imNOrTu3MYQXV3cU6WCvARpAnpNfjUf6LE2BmTDKtqIjUITpksv4wzQw14d7jHHlfNqXEnwHA8zF8H6w3dAHmlFOLLSrd1GIJvzTG7s8UoMs6AYEZoAUl/s1600/park1.png
http://www.wroclaw.pl/files/cmsdocuments/302410/630x350/hala_stulecia2.jpg
http://www.sobieski.lubaczow.com.pl/pliki/page/2_1_Radruz_cerkiew.jpg