Słownik wyrazów „Babcinych”
Jak można nie cenić pięknej naszej mowy,
tak szlachetnej,
tak dźwięcznej, tak
bogatej w wyrazy…
(Elżbieta Jaraczewska)
Oto druga część słownika wyrazów używanych przez
moją Babcię, która pochodzi spod Tomaszowa Lubelskiego. Zapisałam je, bo już
niedługo słowa takie jak te zostaną zupełnie zapomniane. Już dziś można je
usłyszeć bardzo rzadko, a szkoda, bo są naprawdę wyjątkowe. Jestem pewna, że
Wasze babcie też mają swoje powiedzonka. Chętnie dołączę je do mojego słownika.
nagitolić –
przygotować coś (np. jedzenie) w dużej ilości, ale byle jak
nakukuryczyć się – zezłościć, obrazić się
napurzyć się – nadąć
się ze złości
nasadzić kapiszon – założyć kaptur
niewistka –
synowa
nypać –
szukać
ośnik –
przyrząd do zdejmowania kory z pnia drzewa i strugania
pachlopa –
nieudana potrawa
paćkać –
jeść zachłannie, niekulturalnie
pagilares –
portmonetka
palica, dziadorek – laska
parynać –
uprawiać pole w sposób byle jaki
pies brecha albo brzecha – szczeka
pilać –
piłować
pitolić, ciachać – ciąć
pitulajko –
tępy nóż
poliwka –
zupa
poszła w kiebieni mater – nie wiadomo, gdzie się podziała
Pośnik –
Wigilia
powiesielec
– ktoś niespokojny, rozbiegany, sprawiający kłopoty
psiuk – żuk,
owad, ale również pogardliwie: grzyb, zwłaszcza niejadalny
puskaj –
puść
pycać – jeść
mało, z niechęcią, ale też robić coś byle jak
pytlować – mleć
ziarno na mąkę we młynie
robić zbytki – psocić
rozczapirzyć – rozłożyć
np. ręce, nogi, palce
rozczomhnęła się (rozczomhła) – poślizgnęła się i nogi jej się rozjechały
rozdziawić gębę
– otworzyć usta
rozpust –
odpust
słychać jak śmierdzi w chliwach – czuć w chlewie brzydki zapach
smotrzyć – patrzeć
spachać się
– spocić się, zadyszeć
stare łupy –
panie, które zachowują się niestosownie, próbują uchodzić za młodsze
szajbka –
korbka
szałamacha –
gęsta potrawa
szeportać –
szeleścić
szmytki – szybki,
sprawny
szurnąć – przesunąć, ale też hałasować przesuwając coś
ścil – sufit
tarabanić –
dzwonić, bębnić
tarligać –
turlać się
terepicie –
niepotrzebne, popsute rzeczy, śmieci
tok –
klepisko
trajdać –
roznosić plotki
trutoar –
chodnik
wańcioł –
duży brzuch
wróbce – wróble
wyduty – wypukły
wykidać –
wyrzucać
wyplasać –
wydeptać
wyrapić oczy – wytrzeszczyć
wyszczyrzepa
– ktoś brzydki
zabundyczony
– obrażony, w złym humorze
zakociabiony
– skulony albo zagięty, zawinięty np.
spódnica ci się zakociabiła (zakociabła)
zakokosiła się
– zaszła w ciążę
zakrzaniantus – ciężka praca
zapirać – zamykać
zaszportać się
– zaplątać się
zdyjmać –
robić zdjęcie
ziapać –
głośno oddychać, wydawać dźwięki
zielepuch – niedojrzały
owoc
zładola – łobuz
złydnia – ktoś,
kto robiąc źle, sprawia przykrość innym
zmierzłna –
marudna
ździochawka lub ździuchawka – pompka
ździuchać pięstukami – bić, uderzać pięściami
żuchlać – gryźć
Królowa
Elżbieta
Grafika:
http://img.targeo.pl/i/cache/static/miasto/to/tomaszow_lubelski,gmina_tomaszow_lubelski,1118.png
http://m.wm.pl/2013/01/n/babcia-133218.jpg