Nowa jakość polszczyzny
Język to system znaków
konwencjonalnych,
zaspokajających potrzeby
komunikacyjne
członków danej wspólnoty
językowo-kulturowej.
(Alicja Nagórko)
Można powiedzieć, że
stan obecnej polszczyzny (w stosunku do polszczyzny
sprzed dwudziestu paru lat) przypomina stan języka po rewolucji. Zmiany te
zauważa zwłaszcza średnie i najstarsze pokolenie Polaków (…) Pokolenie
najmłodsze, zwane e-generacją, wychowane jest już w nowej polszczyźnie – pisze językoznawca
Kazimierz Ożóg.
Miejsce
kultury wysokiej zajęły: kultura masowa
i popularna, kultura obrazu, cyberkultura, kultura konsumpcyjna, kultura
McŚwiata, a wraz z nimi - nowa jakość polszczyzny. Na nowy obraz języka złożyły
się zarówno zmiany polityczne, gospodarcze i społeczne w kraju, jak również zachodnie tendencje kulturowe.
Po pierwsze, polityka. W języku widoczny jest
wielogłos różnych partii politycznych oraz kolejne etapy przemian. Słownik wzbogacił
się o wiele nowych określeń, np.: gruba kreska, veto prezydenta, konwencja
wyborcza, sztab wyborczy, lobbowanie, VIP, PIT, PESEL, bilingi, urząd pracy,
strukturalne bezrobocie, referendum unijne, pranie brudnych pieniędzy,
kuroniówka, rada gabinetowa, misja stabilizacyjna i wiele innych.
Po drugie, media.
Polszczyzna medialna staje się – niestety często - dla Polaków wzorem. Dociera
za pośrednictwem stacji radiowych i telewizyjnych, kolorowych gazet oraz
Internetu. Oto przykłady zabawy słownej, nawet w obliczu ludzkich nieszczęść: powodzianie na lodzie,
wszyscy ludzie Krzaklewskiego do odstrzału, lepsze własne szambo niż
kanalizacja z UE, nieznośna lekkość (od)bytu. Język medialny jest
ubogi, łatwy i prymitywny, a dłuższy tekst musi być przerwany obrazem,
przeniesieniem choć kilku zdań na następną stronę, odmiennym krojem czcionki,
bo przeciętny Polak męczy się, gdy ma przeczytać kilka zdań po kolei.
Po trzecie, konsumpcjonizm.
Współczesny Polak żyje w świecie rzeczy i reklam, które je promują. Styl reklam
dostarczył Polakom wiele skrzydlatych słów: oferta specjalna,
numer jeden na świecie, absolutny megahit, ekstremalna
rozrywka. Słowa: kultowy, legendarny,
magiczny, ikona, uwielbiać zyskały nowe znaczenia.
Po czwarte, amerykanizacja.
Pod wpływem Amerykanów widoczny jest luz językowy: bezpośrednie zwracanie
się przez ty;
wyrażanie stanów emocjonalnych przez wow! Ponadto słownictwo
związane z Internetem i komputerami: rzeczywistość
wirtualna, serwer, skaner, e-mail. Z gospodarki przeniknęły wyrazy: leasing, monitoring,
manager, e-szkoła, e-bank, dyskont. Z życia codziennego pochodzą: grill,
chipsy, drink, sorry, gadget, walkmen.
Po piąte, europeizacja.
Zmiany językowe związane są z zachodzącą globalizacją życia oraz przystąpieniem
Polski do Unii Europejskiej. Powstaje mnóstwo nowych słów: Komisja
Europejska, dopłaty bezpośrednie, strefa euro, eurodeputowani, eurosceptycy,
eurokonto, eurourzędnik, eurowaluta, eurostandard, eurorynek, eurosieroty, eurosojusznik.
Po szóste, tendencje
postmodernistyczne. To bardzo radykalny sposób myślenia, kwestionujący
uznane autorytety, głoszący powszechny relatywizm. Według tej filozofii, każdy
sposób mówienia (pisania) jest dobry, gdyż jest oznaką wolności. Dlatego
w języku polskim, zwłaszcza w przestrzeni publicznej, widzimy ekspansję stylu
potocznego, modę na dosadność, wulgaryzację i brutalizację wypowiedzi, dążenie
do zabawy słownej (z wykorzystaniem intertekstualności). Mamy więc takie oto
wypowiedzi polityków: współpracować z tym
politykiem to jakby kozę wpuścić do zagrody; po takich
deklaracjach czujemy się jak zbity pies, jak wypluty cukierek.
Po siódme, rewolucja
informatyczna. Rośnie (wyrosła) e-generacja, która sprawnie posługuje
się komputerem i tworzy własny język. Język poczty elektronicznej,
czatów, forów dyskusyjnych w większości nie nadaje się jednak do przytaczania.
To jakaś hybryda mowy i pisma!
Taki oto jest współczesny język polski (czy
jeszcze polski?). Zapraszam do dyskusji. Na początek może zgadniecie, co
oznaczają pojęcia: gruba
kreska, społeczeństwo
arizony, pokolenie frugo, kohabitacja.
Bartek
Grafika:
https://www.superkid.pl/uploads/clip/tutor/tutor-ang-hello.jpg