Ty jesteś moje hobby
Innymi słowy - bzik!
Ach, co się wtedy robi,
Ach, co się wtedy robi,
Gdy ma się takie hobby.
(Jan Brzechwa)
To, że istnieje kostka Rubika,
każdy dobrze wie, ale ułożyć ją mało kto potrafi, nieprawdaż? Kostka Rubika
(magiczna kostka) – popularna zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika
w 1974 roku. Zasady gry
są proste: polegają na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie
wszystkie posiadały jeden kolor. Kostka składa się z 26 sześcianów połączonych
przegubem, który umieszczony został w środku kostki. Dzięki temu przegubowi
każda z 6 zewnętrznych warstw kostki obraca się wokół osi prostopadłej do danej
warstwy i przechodzącej przez środek kostki.Ilość kombinacji różnych ułożeń
kostki 3x3x3 wynosi 43 252 003 274 489 856 000 (ponad 43 tryliony). Wynalazca kostki Ernő
Rubik pierwszy raz układał kostkę przez cały miesiąc.
Speedcubing (znane również jako
speedsolving) – dyscyplina polegająca na jak najszybszym ułożeniu kostki
Rubika i innych
łamigłówek z jej rodziny. Speedcuberzy
rywalizują podczas zawodów w 18 oficjalnych konkurencjach, układając różnego
rodzaju puzzle (sześciany, czworościany, 12-ściany, "zegarki", itp.)
na przeróżne sposoby (z zasłoniętymi oczami, jedną ręką, stopami...). Nad
przebiegiem zawodów czuwa delegat WCA (World
CubeAssociation), organizacji powstałej, aby sponsorować,
obsługiwać oraz promować speedcubing i rejestrować wyniki. Do układania
zostało opracowanych kilkanaście metod: najpopularniejsze z nich to: metoda LBL
(dla początkujących) i metoda Fridrich (dla zaawansowanych). W
obu przypadkach do pewnego momentu kostkę układa się bez używania algorytmów
(na logikę), następnie w zależności od sytuacji na kostce, używa się wyuczonego
algorytmu.
Przebieg
zawodów
Kostki zostają pomieszane przez
mieszaczy za pomocą wygenerowanych wcześniej przez delegata WCA określonych
algorytmów. Właśnie dzięki delegatowi wyniki uzyskiwane przez zawodników są
oficjalne. Zawodnicy podchodzą wraz z sędzią do stanowiska, gdzie otrzymują
specjalnie pomieszaną kostkę i mają 15 sekund na preinspekcję, czyli obejrzenie
łamigłówki przed ułożeniem. Następnie kładą ręce na specjalnych stoperach do
mierzenia czasu i po oderwaniu rąk rozpoczyna się ułożenie. Większość
konkurencji polega na wykręceniu średniej z pięciu ułożeń, po odrzuceniu
skrajnych rezultatów.
Krótki
zarys historii
Pierwsze
mistrzostwa w układaniu kostki Rubika odbyły się w
1982 roku. Po długiej przerwie, wraz z początkiem XXI wieku, sport ten zaczął
się popularyzować, a ilość imprez speedcubingowych rośnie z każdym rokiem. Polacy od kilku lat zdobywają coraz mocniejszą pozycję: w 2007
roku na IV Mistrzostwach Świata w Budapeszcie zwyciężyliśmy w klasyfikacji
medalowej, zdobywając 6 tytułów mistrza świata. Na kolejnych Mistrzostwach
Świata 2009 w Düsseldorfie zabrakło odrobiny szczęścia i zdobywając „tylko”
trzy tytuły mistrzowskie, skończyliśmy rywalizację na trzecim miejscu. W
kolejnych Mistrzostwach Świata w 2011 roku w Bangkoku (Tajlandia) i 2013 roku w Las Vegas (USA) nasi zawodnicy zdobywali
również tytuły mistrzowskie.
Oto
kilka oficjalnych kategorii i odnoszone przez nas sukcesy:
Kostka Rubika, czyli
kość 3x3x3
Rekordzistą
świata ułożenia pojedynczego w
speedcubingu jest Holender MatsValk,
który na Zonhoven Open 2013 ułożył kostkę Rubika 3x3x3 w czasie 5,55 sek. Oficjalny
rekord świata w średniej – 6,54
sekundy posiada Australijczyk Feliks
Zemdegs, który jest również aktualnym
mistrzem świata z lipca 2013 roku. Czołowymi polskimi “trójkowcami” są: Michał “Plechoss” Pleskowicz – były mistrz świata z
2011 roku z Bangkoku, posiadacz najlepszych wyników w Polsce: 6,11 sekundy w
pojedynczym ułożeniu i 8,42 sekundy w średniej z pięciu ułożeń, Marcin “Zalew” Zalewski, Tomasz “Żaba”
Żołnowski i Przemysław Kaleta.
Warto nadmienić, iż na
top-liście plasuje się sześciu Polaków z
czasami „średnimi” poniżej 10 sekund. Działaczem
WCA na terenie Polski jest „człowiek-legenda” Adam „Sajgon” Polkowski.
„Kość kieszonkowa”,
czyli kość 2x2x2
Podobnie
jak podstawowa 3x3x3, kostka „dwójka”
wymyślona została również przez profesora Erno Rubika. Mimo iż ta kość wydaje
się błahostką, to by układać ją na najwyższym poziomie, speedcuberzy często
używają większej ilości algorytmów niż przy tradycyjnej kości Rubika. Naszym
najwybitniejszym "dwójkowcem" był Łukasz Ciałoń,
czterokrotny rekordzista świata, który w 2007 roku zdobył mistrzostwo świata, a
w 2009 roku wywalczył brąz. Obecnie największe sukcesy odnosi Michał„Plechoss” Pleskowicz, aktualnywicemistrz świata z Mistrzostw Świata z
Las Vegas w Nevadzie.W osiągnięciach dorównują mu również Jakub Wolniewicz i Jakub „Kipek” Kipa.
„Zemsta Rubika”, czyli kość 4x4x4
Jest to „starsza siostra” klasycznej kostki
Rubika. Teraz układanie staje się trudniejsze. Obecność dodatkowej ścianki
zwiększa znacznie ilość dostępnych kombinacji i wydłuża czas zabawy. Wśród
polskich zawodników o palmę pierwszeństwa walczą między sobą Przemysław
Kaleta i Michał „Józek” Halczuk, osiągający rezultaty nieznacznie przekraczające
30 sekund w pojedynczych ułożeniach.
„Kostka
profesorska”, czyli kość 5x5x5
Ta kostka nawiązuje do swych
wyżej wymienionych poprzedników, jednak naturalnie stwarza podczas układania
więcej możliwych kombinacji, co wydłuża czas jej ułożenia. Dominującą pozycję
na świecie posiada tutaj Australijczyk Feliks
Zemdegs, natomiast wśród polskich zawodników niezagrożona staje się pozycja
Michała „Józka” Halczuka, który potrafi ułożyć ją
już w czasie poniżej 1 minuty.
Square-1
Ta przedziwna łamigłówka
(sześcienna kostka) zmieniająca kształt podczas układania jest jedną z polskich
specjalności. Pomimo mniejszej ilości elementów, jest to jedna z trudniejszych
kości. Swego czasu w pierwszej światowej dziesiątce było aż pięciu Polaków. Czołowym polskim zawodnikiem w tej
konkurencji jest aktualnie piąty na liście światowej (13,39 sekundy średniej z
pięciu ułożeń oraz 9,93 sek. w ułożeniu pojedynczym) były mistrz świata
Piotr Michał Padlewski.
Poprzednio mistrzem świata był także Polak Grzegorz Prusak, który 5 razy ustanawiał rekordy
świata. W obecnym czasie Padlewskiego wydatnie wspomaga Michał „Józek” Halczuk, brązowy
medalistaostatnich, ubiegłorocznych Mistrzostw Świata w Las Vegas.
Pyraminx -
kostka w kształcie czworościanu foremnego, wynaleziona na początku lat 70-tych (jeszcze przed
kostką Rubika), jest drugą z kolei najlepiej sprzedającą się kością. Jest to
już wybitnie "polska łamigłówka". W szczytowym okresie na 100
najlepszych rezultatów w historii, ponad 80 należało do Polaków. Z 18 wyników,
które były rekordami świata, 10 ustanawiali Polacy. Rekordy te bili: Piotr Kózka (wicemistrz świata z 2007 roku - 3 rekordy świata), Grzegorz Łuczyna (mistrz świata z 2007
roku - 5 rekordów świata), Tomasz Kiedrowicz(mistrz Europy 2008 i
wicemistrz świata z 2009 roku - 2 rekordy świata). Jedna z bardziej zaawansowanych
metod układania nazywana jest w świecie "Polish V". Aktualnie
pozostali zawodnicy z czołówki list światowych to: Jakub Wolniewicz, Piotr Michał Padlewski, Mateusz Cichoracki i Owidiusz
Pryk (w top-50 na liście jest 10 Polaków z czasem ułożenia krótszym niż 3
sekundy).
Megaminx
Megaminx jest łamigłówką mającą dwanaście
pięciokątnych ścian oraz 50 ruchomych elementów (zwykła kostka Rubika ma tylko
20 ruchomych klocków). Mimo że wydaje się on dużo trudniejszy do rozwiązania,
to tak naprawdę podstawowe mechanizmy pozostają takie same. Także wiele metod
wykorzystywanych przy układaniu kostki 3x3x3 może być łatwo przeniesionych na
megaminxa. Czołowymi polskimi przedstawicielami tej dyscypliny są Filip Miazek i Artur Kristof, którym do
ułożenia pomieszanej kostki wystarcza czas znacznie krótszy od 1 minuty.
Kości duże, czyli: 6x6x6 i 7x7x7
Są to dwie najmłodsze
konkurencje. Tak duże kości pojawiły się w sprzedaży dopiero w 2008 roku,
wcześniej ich konstrukcja wydawała się dla wielu niemożliwa. Na światowych
top-listach dominującą rolę odgrywa czołowy polski speedcuber Michał „Józek” Halczuk, niedościgniony w Polsce
wielokrotny rekordzista świata i Europy
na dużych kościach (od 5x5x5 wzwyż) i były medalista mistrzostw świata.W kostce
6x6x6 jest posiadaczem podwójnego
rekordu Europy (zarówno w średniej z pięciu ułożeń: 2min 05,45 sek. , jak
również w ułożeniu pojedynczym: 1min 51,76 sek. – jest to drugi wynik na
świecie. W „szóstce” na ostatnich
Mistrzostwach Świata w Las Vegas „Józek” zajął trzecie miejsce i zdobył brązowy medal.Oprócz Michała w dużych
kostkach 6x6x6 i 7x7x7 czołowe miejsca na światowych listach zajmuje również
kolejny polski zawodnik Cezary Rokita.
Rubik’sClock
Zegar Rubika jest mechaniczną łamigłówką logiczną wynalezioną i opatentowaną przez ChristopheraWiggs’a i Christophera
Taylora. Dopiero w późniejszym czasie Ernő Rubik zakupił od nich patent i w 1988 roku wprowadził produkt do obrotu pod
własną nazwą. Ta łamigłówka składa się z dysku zawierającego
na każdej stronie 9 małych zegarów
ułożonych w kwadrat. Położenie czterech narożnych zegarów może być zmieniane za
pomocą znajdujących się na obwodzie dysku pokręteł. Między zegarami są również
cztery dwustronne przyciski (piny). Celem układanki jest jednoczesne ustawienie wszystkich dziewięciu zegarów na godzinę 12. po obu
stronach dysku.
Obecny rekord świata w pojedynczym ułożeniu – 5,27 sekundy, jest w posiadaniu
Sam Zhixiao Wanga z Chin, natomiast
wynoszący 6,79 sekundy rekord średniej z pięciu ułożeń należy do
Amerykanina Evan Liu, który osiągnął go
na Mistrzostwach Świata w Las Vegas w 2013 roku. Najlepszym polskim reprezentantem w
tej dyscyplinie jest mieszczący się z czasem 5,85 sekundy (dotyczy pojedynczego
ułożenia) w czołówce światowych list Marcin Jakubowski.
Skewb
Skewb – zabawka
logiczna, polegająca na ułożeniu kostki w taki sposób, aby każda z 6 ścian
posiadała jeden kolor. Jej wynalazcą jest Tony Durham. Wyglądem
podobna do kostki Rubika,jednak konstrukcja obu kostek ma
kilka różnic: na przykład w kostce Rubika obraca się ściany boczne, natomiast w
tej drugiej - narożniki. To nie tylko czyni kostkę Skewb znacznie trudniejszą
do opanowania, ale również powoduje, że środkowe części ścian są ruchome. Ta
kostka dopiero z początkiem 2014 roku weszła do światowego programu jako
dyscyplina oficjalna, dlatego trudno wymieniać nazwiska najlepszych, zarówno w
Polsce, jak i na świecie.
Dyscypliny
specjalne
Blindfolded, tj. układanie „bez patrzenia”
Jedną z oficjalnych konkurencji stanowi
układanie kostki z zasłoniętymi oczami po wcześniejszym zapamiętaniu jej stanu
(czas zapamiętywania i układania jest liczony łącznie). Naszym najbardziej
utytułowanym pierwszym mistrzem był Rafał Guzewicz, który w
latach 2006-2010 układał "na ślepo" zarówno kostkę Rubika 3x3x3, jak
też kości o większej ilości elementów, czyli „czwórkę” i „piątkę”, zdobywając
medale oraz ustanawiając rekordy Europy i świata. Jako pierwszy na świecie
ułożył kość 3x3x3 blindfoldem w czasie poniżej 1 minuty. (!)
Obecnie naszymi najlepszymi zawodnikami w tej dyscyplinie są:
Marcin
„Zalew” Zalewski, aktualny
posiadacz rekordu świata w „trójce” z
wynikiem 23,80sekundy i piątego wyniku na świecie w „czwórce”. W układaniu
kostek bez patrzenia jest obecnym srebrnym
medalistą w 4x4x4 oraz brązowym
medalistą w 3x3x3 ostatnich Mistrzostw Świata Las Vegas 2013.Grzegorz Jałocha, zawodnik bardzo
wszechstronny, który posiada szóste wyniki na listach światowych w 3x3x3 i 4x4x4 oraz piąty wynik w 5x5x5 bez
patrzenia. Marcin
„Maskow” Kowalczyk, posiadacz
drugiego wyniku na świecie - 24,71 sekundy w „trójce” blindem (tuż za naszym
Marcinem Zalewskim). Warto nadmienić, że „Maskow” specjalizuje się głównie w
multiblindzie, czyli układaniu na czas wielu kostek bez patrzenia.
Fewest moves,
czyli układanie na najmniejszą ilość ruchów
Jest to jedyna z oficjalnych kategorii, w której
nie liczy się szybkość, lecz decyduje ułożenie kostki 3x3x3 w jak najmniejszej
ilości ruchów. Zadaniem zawodnika jest w ciągu godziny zapisać jak najkrótszy
sposób na ułożenie kostki (tak jak we wszystkich innych kategoriach, wszyscy
zawodnicy mają jednakowo pomieszane kostki). Należy tutaj wspomnieć o „ojcu
polskiego speedcubingu” Zbigniewie
Zborowskim, który to swego czasu zdobywał tytuły Mistrza Europy
i Świata. Wyrównał on także rekord świata w FM (był to jeden z najdłużej
niepobitych rezultatów).
Multiple blindfolded,
czyli liczba kostek „bez patrzenia”
Multi blind, polegający na układaniu bez
patrzenia wielu klasycznych kostek 3x3x3 w czasie jednej godziny, jest
dyscypliną w ostatnim czasie zdecydowanie zdominowaną na świecie przez jednego
polskiego zawodnika. Jest nim Marcin
„Maskow” Kowalczyk, bezkonkurencyjny wielokrotny rekordzista. Jego ostatni aktualny rekord świata, ustanowiony w
czasie SLS Świerklany 2013 to ułożenie bez patrzenia 41 na 41 zadeklarowanych kostek 3x3x3 (czyli 100 %) w czasie 54,14
minut. Na 5 miejscu w świecie znajduje się również nasz drugi reprezentant Grzegorz Jałocha z wynikiem 20/20 ułożonych kostek.
One-handed, tj.
układanie jedną ręką
Ta konkurencja polega na jak najszybszym
ułożeniu kostki Rubika jedną ręką.
Jednym z najlepszych zawodników na świecie w tej
dyscyplinie jest Polak Michał „Plechoss”
Pleskowicz, będący aktualnym
wicemistrzem świata z ostatnich mistrzostw Las Vegas 2013, które odbyły się
w Nevadzie w USA w lipcu ubiegłego roku. Jest również posiadaczem rekordu świata w średniej z kolejnych
pięciu ułożeń z wynikiem 12,67 sekundy. Jego wynik 9,53 sek. z pojedynczego
ułożenia plasuje go na czwartym miejscu w świecie.
With feet, czyli
układanie stopami
Jest to układanie klasycznej kostki 3x3x3 przy pomocy stóp. Najlepszym polskim i jednym z najlepszych
zawodników na świecie jest 15-letni Jakub
„Kipek” Kipa, aktualny mistrz świata z Las Vegas 2013. Na tych
mistrzostwach uzyskał 33,60 sekundy w ułożeniu pojedynczym oraz ustanowił rekord Europy 38,22 sekundy w średniej
zkolejnych trzech ułożeń (rekord ten pobił ponownie wynikiem 36,21 na zawodach w Warszawie w dniu 5
stycznia 2014 roku). Na wysokich pozycjach list światowych plasuje się również Przemek Kaleta i Artur Kristof.
Moje dotychczasowe osiągnięcia:
Kostką Rubika zainteresowałem się
około roku temu. Informacje na temat metod układania czerpałem przede wszystkim
z Internetu. Tam dowiedziałem się, że kostek nie układa się na „chybił trafił”,
lecz istnieją do tego określone „algorytmy”, które trzeba najpierw poznać,
zapamiętać, a następnie je umiejętnie zastosować. To jest tak jak z matematyką
– najpierw trzeba nauczyć się regułek, definicji i wzorów, a dopiero wtedy
można rozwiązywać zadania, korzystając z wcześniejszych zdobyczy. Naturalnie
jak w każdym sporcie, dochodzą do tego również umiejętności manualne, które niestety uzależnione są od
intensywnego, systematycznego treningu. Zapewne jak prawie wszyscy fani tej
dyscypliny – ja również zacząłem swoją przygodę od najbardziej popularnej
kostki 3x3x3, zwanej Rubik’sCube. Później dochodziły kostki inne: większe,
mniejsze, o innych kształtach. Kupowałem je przede wszystkim na Allegro w
specjalistycznych sklepach internetowych. Przeznaczałem na nie swoje
oszczędności oraz środki finansowe otrzymywane od rodziny i znajomych w formie
okolicznościowych prezentów. Częściowo sponsorowali mi je również rodzice.
Dotychczas posiadam ponad 30 kostek: od małych 2x2x2 do największej 9x9x9 oraz specjalistyczne takie jak:
Square-1, Skewb, Mirror, Megaminx, Pyraminx, Gear Cube, AxisCube, CurvyCopter.
Od połowy roku 2013 zacząłem uczestniczyć w oficjalnych, ogólnopolskich
zawodach. Pierwszymi, inauguracyjnymi moimi zawodami były MistrzostwaPolski PolishNationals 2013 – Zawiercie w dniach 29-30
czerwca. Ponadto uczestniczyłem jeszcze w czterech innych krajowych turniejach: trzykrotnie w roku 2013: 17-18 sierpnia – Chojnice Open 2013, 28 września – Jastrzębie 2013 w ramach Śląskiej Ligi Speedcubingu i 14 grudnia
Radom Open 2013 oraz w pierwszych
zawodach bieżącego roku – Warsaw Open
2014 w dniach 4-5 stycznia 2014. Do mistrzów mi jeszcze wiele brakuje, ale
w każdych zawodach udaje mi się osiągać nowe rekordy życiowe, np. w Radomiu
ustanowiłem ich 11 (nie udało się tylko w 12-ściennej kostce zwanej Megaminx),
a w Warszawie - 10 (szczególnie cennych w kostkach najbardziej popularnych,
czyli w „dwójce”, „trójce” i „czwórce”).
Moje oficjalne, notowane
na zawodach rekordy obecnie wynoszą:
Pyraminx – pojedyncze ułożenie:
7,47 sekundy, średnia z pięciu ułożeń:
12,14 sekundy
2x2x2 – pojedyncze: 4,86
sekundy, średnia: 6,09 sekundy
3x3x3 – pojedyncze: 13,46
sekundy, średnia: 17,54 sekundy
4x4x4 – pojedyncze: 55,16
sekundy, średnia: 1:00,93 sekundy
5x5x5 – pojedyncze: 2:12,65
sekundy
6x6x6 – pojedyncze: 4:18,11
sekundy
7x7x7 – pojedyncze: 5:51,58
sekundy
Megaminx – pojedyncze: 3:43,93
sekundy
Square-1 – pojedyncze: 1:11,78
sekundy
3x3x3 one-handed – pojedyncze:41,35 sekundy
(układanie jedną ręką)
3x3x3 fewestmoves – 45 (układanie na
najmniejszą ilość ruchów)
Rubik’sClock– pojedyncze: 39,72
sekundy
Skewb – pojedyncze: 25,75
sekundy
Wszystkie poszczególne moje wyniki znajdują się
na oficjalnej stronie World CubeAssociation w zakładce:
Poniżej znajduje się kilka moich zdjęć z układania
różnych kostek w czasie
odbytych zawodów.
PolishNationals
2013 – Mistrzostwa Polski w układaniu kostki Rubika– Zawiercie 29-30.06.2013 -
układanie kostki Pyraminx
Chojnice
Open 2013 – 17-18 sierpień 2013- układanie kostki Megaminx
Chojnice
Open 2013 – 17-18 sierpień 2013- układanie kostki Square-1
Śląska
Liga Speedcubingu – Jastrzębie 2013 – 28 wrzesień 2013
Radom
Open 2013 – 14 grudzień 2013- Finał 4x4x4
Radom
Open 2013 – 14 grudzień 2013- praca podczas mieszania
kostek
Osiągnięcia
polskich zawodników w Mistrzostwach Świata 2013
Czterech
reprezentantów Polski, biorących udział w Mistrzostwach Świata w
Nevadzie, które odbyły się w Las Vegas 26-28 lipca 2013 roku, zajęło trzecie
miejsce w klasyfikacji medalowej, zdobywając 7 medali.
Stoją od lewej: Michał „Plechoss” Pleskowicz – dwukrotny wicemistrz świata w konkurencji
2x2x2 oraz 3x3x3 OH. Michał „Józek”
Halczuk – dwukrotny brązowy
medalista w konkurencji 6x6x6 oraz Square-1. Jakub „Kipek” Kipa – mistrz świata w konkurencji 3x3x3 with feet
(układanie stopami). Marcin „Zalew”
Zalewski – wicemistrz świata w
konkurencji 4x4x4 BLD i brązowy medalista w 3x3x3 BLD.
Przemek