Językowe potyczki

 

   Z koniugacją za pan brat?

 

Dostrzegać swoje błędy – to inteligencja.

Przyznawać się do nich – to pokora.

Więcej ich nie popełniać – to mądrość.

(Thomas Alva Edison)

Koniugacja to dział gramatyki dotyczący odmiany czasownika przez osoby, liczby, czasy, tryby, aspekty i strony. Być za pan brat z koniugacją to marzenie każdego z nas. Nie jest to  łatwe, gdyż odmiana  czasownika jest dość skomplikowana,  choćby ze względu na wielość jego form. Skoro jednak polszczyzna jest naszym ojczystym językiem, wypada poznać wszelkie zawiłości odmiany tej części mowy. 

Co mnie zainspirowało, aby  ten post poświęcić  wybranym zagadnieniom koniugacji? Oczywiście, obserwacja życia. W  sklepie  czytam: mielimy mięso na życzenie klienta. I już się czuję nieswojo, gdyż zauważam błąd. Owszem, występują formy: mielić, mielisz, mielił, mielimy itd., ale w języku potocznym. Słownik PWN nie dopuszcza istnienia formy mielić, a jedyną poprawną jest mleć. Nowy słownik poprawnej polszczyzny warunkowo aprobuje  bezokolicznik mielić jako należący do normy potocznej. W tekstach pisanych obowiązuje norma wzorcowa. Czasownik mleć odmienia się następująco. Czas teraźniejszy – (ja)mielę, (ty)mielesz,  (on, ona, ono)miele; (my) mielemy, (wy) mielecie, (oni, one) mielą. Czas   przeszły (ja) mełłem/małłam /mełłom; (ty) mełłeś/mełłaś/ mełłoś; (on, ona, ono) mełła/mełła/mełło;(my) mełliśmy, mełłyśmy; (wy) mełliście, mełłyście; (oni, one) mełli/mełły.

Bardzo często słyszę, gdy sąsiadka mówi: Muszę znowu coś wymyśleć na obiad. Bezokolicznik wymyśleć, który występuje w podanym zdaniu, ma niewłaściwą formę.  Podstawowym słowem  jest myśleć, ale formy pochodne brzmią: wymyślić, domyślić się, obmyślić, rozmyślić się, zamyślić się, zmyślić. Z kolei (żeby nie było tak łatwo?) – pomyśleć, przemyśleć. Kiedyś bezokolicznik miał postać myślić  (używał  go na przykład Adam Mickiewicz)  i  dlatego utrwaliły się w języku polskim wyrazy od niego pochodzące. Dlatego dziś są różnice: myśleć -  wymyślić.

Podobnie jest z bezokolicznikiem patrzeć  (lub patrzyć). Pochodne to: zapatrzyć się, wypatrzyć, podpatrzyć, opatrzyć się, dopatrzyć się.

Nierzadko słyszy się i inne potknięcia w zakresie odmiany czasowników. Nie wdając się w zawiłości językowe, po prostu zapamiętajmy poprawne formy! Kupować  (nie: kupywać); naigrawać się (nie: naigrywać się); glansować (nie: glancować); żąć (nie: żnąć); kląć (nie: klnąć); ukamienować (nie: ukamieniować); lubić (nie: lubieć); nienawidzić (nie: nienawidzieć); zwęzić (nie: zwężyć); podenerwować (nie: poddenerwować); formułować (nie: formuować); zszyć (nie: zeszyć).

Bywa również, że są mylone końcówki w pierwszej osobie liczby pojedynczej. Szczególnie często można je zaobserwować w wypowiedziach na Facebooku: Ja nie rozumię, jak można tak żyć. Nie umię sobie tego wytłumaczyć. Poprawna postać tych czasowników to: rozumiem, umiem. Warto też zapamiętać  i inne czasowniki: łaskoczę/ łaskocę (nie: łaskotam); płuczę (nie: płukam); ssę (nie: ssam); karzę (nie: karam); bazgrzę (nie: bazgram); żebrzę (nie: żebram); plączę (nie: plątam).

Na koniec jeszcze jedna podpowiedź. Zawsze mówimy/piszemy: wykonuję albo wykonywam; oddziałuję lub oddziaływam; przekonuję lub przekonywam. Nigdy: wykonywuję, oddziaływuję, przekonywuję.

Każdemu  z nas  (może poza wybitnymi językoznawcami) zdarza się popełniać jakieś błędy językowe. Chodzi jednak o to, żeby je zauważyć, dokształcić się i  więcej ich nie powtarzać. Na tym bowiem polega mądrość.

Admonita

 

Grafika:

https://cdn.pixabay.com/photo/2017/01/12/10/30/professor-1974339_960_720.jpg

https://cdn.pixabay.com/photo/2017/01/12/10/31/professor-1974343_960_720.jpg

Myśli o wychowaniu

 

           Sztuka rozmawiania

Każdy powinien mieć kogoś, z kim mógłby szczerze pomówić,

bo choćby człowiek był nie wiadomo jak dzielny,

czasami czuje się bardzo samotny.

(Ernest Hemingway )

 

Czy świat bez rozmów mógłby istnieć? Zapewne tak, przecież zawsze można by było porozumiewać się za pomocą komunikacji niewerbalnej, takiej jak na przykład gesty czy mowa ciała. Byłby to  jednak sposób dużo trudniejszy, a co więcej,  przestawienie się na niego, po  okresie używania mowy jako głównego środka komunikacji międzyludzkiej, byłoby praktycznie niemożliwe. W obecnych czasach, mimo iż świat jest  zdominowany przez coraz  nowszą technologię, a głównym środkiem komunikacji stał się smartfon, praktycznie nikt nie  można sobie wyobrazić  życia bez rozmów twarzą w twarz. Rozmowy zawsze były i będą integralną częścią naszego życia. Każdy rozmawia -  z przyjaciółmi, kolegami z klasy, nauczycielami, współpracownikami  czy nawet z nieznajomymi. Większość z nas nie zastanawia się jednak,  jak wielką rolę odgrywają  w naszym życiu i jak ważna jest umiejętność ich prowadzenia.  

Jak rozpocząć rozmowę, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z  nieznajomymi? Wystarczy znać kilka sposobów, aby nie mieć z tym problemu. Podpowiada je Alan Garner w swojej książce pt. Conversationally speaking. Jego zdaniem, jednym z najlepszych sposobów jest zadanie drugiej osobie pytania -  o pogodę, o samopoczucie, o opinię na różne tematy. Najbardziej uniwersalne jest zapytanie o sytuację, w której się z daną osobą znajdujemy. Na przykład, kiedy jesteśmy w szkole, by zacząć rozmowę, możemy zapytać o następną lekcję, nauczyciela uczącego jakiegoś przedmiotu czy chociażby o numer sali, w której ma się odbyć lekcja. Na siłowni możemy zapytać, w jaki sposób używa się któregoś urządzenia lub  jak często dana osoba tu przychodzi. Takie pytania pomogą we właściwy  i skuteczny sposób zacząć rozmowę.

Jeśli chcemy  sprawić, żeby  nasza wymiana zdań nie była zdawkowa, lecz bardziej interesująca, musimy popracować nad  rodzajem pytań skierowanych do rozmówcy.   Jeśli zapytamy:  Jak się masz?, Jak ci minął dzień?, Jak leci?, Co słychać?, prawdopodobnie usłyszymy: dobrze, w porządku i nastanie cisza.        Takie pytania nie motywują naszego rozmówcy  do dłuższej odpowiedzi oraz mogą być  odebrane jako jedynie grzecznościowe formuły. Zadanie kilku takich pytań podczas  rozmowy jest w porządku, o ile nie padają one jedno po drugim. Aby uczynić rozmowę bardziej interesującą i autentyczną, należy dokładnie przemyśleć pytania, na przykład o  opinię na jakiś temat  lub o poglądy naszego rozmówcy.

Jedną z ważniejszych umiejętności, przydatnych w  prowadzeniu rozmów, jest umiejętność słuchania. Jest ona niezwykle istotna szczególnie, gdy nasz rozmówca opowiada  o jakiejś ważnej  dla niego sprawie. Należy wówczas pilnie słuchać oraz odnosić się w odpowiedziach do problemu poruszonego przez  naszego rozmówcę,  w żadnym razie nie wolno go ignorować i nie  zmieniać tematu. Umiejętność słuchania pomaga nam także  przyswajanie  informacji, które mogą w przyszłości stać się ciekawymi tematami do rozmów. Tymczasem  możemy zadać  rozmówcy  pytanie odnoszące się do jego wypowiedzi , a tym samym upewnić  go, że  uważnie słuchamy.

Ważnym aspektem, który może poprawić jakość naszej rozmowy,  jest także umiejętne przyjmowanie krytyki. Jeśli nawet  mamy wspaniałą relację z drugą osobą, bardzo często i tak pojawia w mniejszym bądź większym stopniu krytyka. Nie zawsze jest ona obiektywna, dlatego warto znaleźć  własny sposób odpowiadania i radzenia sobie z nią. Krytykę, która jest nieobiektywna i wywołana przez złość czy irytację drugiej osoby, najlepiej jest zignorować. Nad konstruktywną krytyką powinniśmy się jednak zastanowić, ponieważ czasami druga osoba może dostrzec w nas  negatywne cechy, których  sami nie widzimy. Gwałtowna reakcja na krytykę nie przynosi żadnych dobrych rezultatów, a jedynie może sprawić, że nasze samopoczucie się pogorszy, a tym samym pokłócimy się z rozmówcą.

Przedstawiłam tylko kilka informacji o możliwościach poprawy  jakości naszych rozmów.  Trzeba jednak pamiętać, że każdy z nas  jest inny oraz ma własne sposoby prowadzenia rozmów.  Mimo wszystko, warto szukać  rad oraz testować je, by sprawić, że nasze  rozmowy będą  coraz ciekawsze. Warto, bo jak sądzi znawca problemu, Brian Tracy:  Komunikacja to umiejętność, której można się nauczyć. To jak jazda na rowerze czy pisanie na maszynie. Jeśli tylko nad nią popracujesz, możesz bardzo szybko poprawić jakość każdej części swojego życia. Wszystkim, którzy chcą bardziej zgłębić temat,  polecam książkę Alana Garnera Conversationally speaking, z której czerpałam informacje  potrzebne do napisania tego postu.

Magda

 

Grafika:

https://cdn2.vectorstock.com/i/1000x1000/28/66/elegant-business-couple-talking-vector-23852866.jpg

https://cdn4.vectorstock.com/i/1000x1000/76/43/group-of-people-talking-characters-vector-21917643.jpg