Wielkie bitwy Polaków
Niegdyś pod Grunwaldem
Niemców zbił Jagiełło,
Sławne jest do dzisiaj
To rycerskie dzieło!
Niemców zbił Jagiełło,
Sławne jest do dzisiaj
To rycerskie dzieło!
(Artur Oppman)
Gdy przeciętnego Polaka zapytać o ważną bitwę w naszej historii, zapewne odpowie: bitwa
pod Grunwaldem, może też wspomni o odsieczy
wiedeńskiej. Dzieje Polski od samego
początku jej istnienia były burzliwe. Stosunki z sąsiadami (szczególnie z
Niemcami i Rosjanami) nieraz bywały mocno napięte. Często dochodziło do
konfliktów zbrojnych zarówno na terenie Polski, jak i państw ościennych.
Niektóre starcia wyróżniały się jednak miażdżącą przewagą przeciwników
przeciwstawioną heroizmowi i patriotyzmowi Polaków. Dlaczego spośród wielu
bitew, które stoczyły polskie wojska, wybrałem akurat te? Otóż, w doskonały
sposób pokazują one, jak heroizm i patriotyzm, w połączeniu z doskonałym wyszkoleniem taktycznym, umożliwiły
Polakom dokonanie czynów heroicznych, czy wręcz szalonych. Chciałbym je przypomnieć i
poszerzyć wiedzę czytelników na ten temat, aby nie kończyć rozmowy o polskich bitwach
na Grunwaldzie.
Bitwa pod
Orszą, 1514 rok.Hetman
Konstanty Ostrogski wraz z 30-tysięczną
armią Korony i Litwy stawia czoła dwukrotnie większej armii rosyjskiej pod
dowództwem Iwana Czeladina. Dla Polaków jest to bitwa o wszystko: porażka
oznacza koniec Korony i rozbiory. Mają jednak za dowódcę genialnego stratega.
Rosjanie kontrolują 2 mosty, przez które
Polacy musieliby przeprawić się na drugą
stronę Dniepru. Polski dowódca decyduje się jednak na zbudowanie przeprawy z
pustych beczek i łodzi. Po przeprawie obie armie oczekują na atak wroga, który po
pewnym czasie następuje ze strony rosyjskiej. Polacy posiadają jednak potężną
formację wojskową – ciężkozbrojnych kopijników, którzy po drugiej szarży zaczynają rzeź. Mimo to ogromna przewaga wroga
zaczyna zagrażać oddziałom Ostrogskiego. Generał pozoruje więc odwrót,
wciągając armię rosyjską do wąwozu, co
kończy się ostrzałem artyleryjskim wąwozu i przesądzeniem losów starcia na
korzyść Korony. Szarża ciężkiej jazdy rozwiewa nadzieje Rosjan, zaczyna się
pogoń za uciekającymi. Straty polskie wyniosły około 1000 zabitych, zaś
rosyjskie - kilkanaście tysięcy zabitych i kilka tysięcy żołnierzy wziętych do
niewoli. Niżej: Bitwa pod Orszą (fragment), malarz nieznany.
Bitwa pod
Kircholmem, 1605 rok. Około 3500 żołnierzy
polskich pod wodzą hetmana polnego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza stawia
czoło czterokrotnie większej armii szwedzkiej pod dowództwem Karola IX. Obie
armie są rozlokowane na wzgórzach.
Chodkiewicz zmusza Szwedów do pierwszego ruchu podstępem- pozoruje odwrót husarii. Król Szwecji zaczyna
ścigać uciekających, a w tym samym czasie wojska polskie nacierają na lewe
skrzydło Szwedów. Pomimo ostrzału, 350 husarzy i 300 kawalerzystów rozbija
pięciotysięczne formacje obronne Szwedów. Na prawym skrzydle ciągle trwają
jednak zacięte walki. Do walki wkracza oddział jeźdźców dowodzony przez Tomasza
Dąbrowę. Przewaga liczebna Polaków na prawym skrzydle szybko łamie szyki jazdy
szwedzkiej. Piechota szwedzka utrudnia królowi przegrupowanie formacji. Szwedzi
ponoszą druzgocącą klęskę – utracą około
9400 żołnierzy, strona polska zaś - 100. Wiadomość o porażce i ucieczce króla
Szwecji błyskawicznie obiegła Europę, przynosząc Polakom gratulacje nawet od samego
papieża. W bitwie największe znacznie - jako siła przełamująca - miała husaria.
Jak wyglądała jej szarża? Początkowo nacierający trzymali się w odległości
kilkunastu metrów od siebie, by zminimalizować straty spowodowane ostrzałem
artylerii. Gdy docierali do linii obrony, zacieśniali szyk, pochylali kopie i
dokonywali rzezi wśród piechoty wroga. Następnie dobywali miecze, koncerze i
pistolety. Ta taktyka była dość prosta, wymagała jednak doskonałego wyszkolenia
zarówno jeźdźców, jak i ich koni. Niżej: Wojciech Kossak Bitwa pod Kircholmem.
Bitwa pod
Somosierrą, 1808 rok. Napoleon, chcąc wprowadzić blokadę morską dla Wielkiej
Brytanii, musi zdobyć Hiszpanię i Portugalię. Hiszpańskie wojska mają jednak
baterie armat na górskiej drodze, które uniemożliwiają atak piechoty. Napoleon
postanawia więc wysłać do walki Polaków pod wodzą pułkownika Jana Leona Kozietulskiego.
Oddział składający się z mniej niż 200 polskich szwoleżerów w granatowych
mundurach (nawiązujących do mundurów kawalerii sprzed rozbiorów), uzbrojonych w
szable i karabiny skałkowe, zostaje wysłany do samobójczej szarży. Napoleon
wierzy, że szalonych Polaków nie
powstrzyma nawet śmierć. Rozpoczyna się brawurowy atak. Polacy zagrzewają się
wzajemnie do boju, ostrzeliwując armaty wroga. Co chwilę padają jeźdźcy (z konia spada
między innymi Kozietulski), ale szarża nie zwalnia tempa. W końcu dociera do
pierwszej baterii armat i bezlitośnie
morduje kanonierów. Komendę po Kozietulskim przejął inny oficer - Jan Dziewanowski. Polacy docierają do
drugiej baterii armat i zdobywają ją. Na następnym odcinku zostaje zraniony Dziewanowski,
lecz mimo to trzecia bateria pada łupem Polaków. Jednak najtrudniejszy
odcinek znajduje się dopiero przed
Polakami. Ciągle zmniejsza się liczba szarżujących. Resztka żołnierzy spada na
głowy żołnierzy z ostatniej baterii Hiszpanów. W ciągu 10-minutowego natarcia
polscy kawalerzyści przebyli 5 kilometrów drogi
śmierci. Napoleon wysłał piechotę w celu zajęcia zdobytego terenu.
Hiszpanie zaczynają panicznie uciekać
przed pościgiem. Polacy tracą 24
szwoleżerów, 50 jest rannych, 3000
Hiszpanów dostaje się do niewoli. Niżej: January Suchodolski, Bitwa pod Somosierrą.
Zachęcam Was do zajrzenia do książki Krzysztofa Jabłonki Wielkie bitwy Polaków. Znajdziecie tam
opis 40 batalii na 384 stronach, 660 ilustracji i zdjęć, 48 map i diagramów. Zawiera ona
informacje na temat przebiegu bitew, ich genezy, strategii, stron, używanej
broni oraz dowódców. Mój wybór ma
charakter subiektywny, a może Wy popiszecie się wiedzą historyczną i opowiecie
o innych bitwach wartych naszej pamięci.
Piotrek
Grafika:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Grunwaldem
http://culture.pl/pl/dzielo/autor-nieznany-bitwa-pod-orsza
http://wolna-polska.crazylife.pl/2014/04/16/bitwa-pod-kircholmem/
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/January_Suchodolski%2C_Bitwa_pod_Somosierr%C4%85.jpg