Cudze chwalicie,
Zamościa nie znacie
Te proporcje, formy, perspektywy piękne,
Cienie, półcienie, blaski, kolory,
Attyki, portale rzeźbione subtelnie,
W bogate niezwykle oryginalne wzory.
Cienie, półcienie, blaski, kolory,
Attyki, portale rzeźbione subtelnie,
W bogate niezwykle oryginalne wzory.
(Marek
Grechuta)
Nasze miasto zostało założone w 1580 roku przez
kanclerza hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego. Zaprojektował je włoski
architekt Bernardo Morando. Dzięki unikalnym planom architektoniczno-urbanistycznym
jest nazywane miastem idealnym, perłą renesansu, Padwą północy. Zamość jest wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa
UNESCO. Obecnie, dzięki zrealizowanym licznym
projektom finansowanym ze środków Unii Europejskiej, możemy podziwiać
piękno zamojskiej starówki, fortyfikacji, parku.
Zapomnianym zabytkiem, który wciąż czeka na
odnowienie, jest jeden z największych kościołów barokowych w Polsce, czyli
kościół p.w. Zwiastowania Najświętszej
Maryi Panny. Opiekują się nim oo. franciszkanie. Jest to ostatni obiekt
sakralny naszego miasta, który wymaga pełnej
rewitalizacji. Jest usytuowany we wschodniej części zamojskiego grodu,
nieopodal Bramy Lwowskiej. Na początku
roku (luty 2017) zamościanie dowiedzieli
się o przyznaniu unijnej dotacji na
remont tego budynku (w ramach programu obejmującego lata 2014-20120). Kwota przyznana z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego to 20,2 mln złotych, a wartość projektu wynosi 23,8 mln
złotych. Warto więc zwrócić uwagę na historię tej świątyni.
Już w roku 1589, na Przedmieściu Lwowskim,
stanowiącym bazę przygotowawczą do budowy Zamościa, hetman Jan Zamoyski
osadził Braci Mniejszych Konwentualnych reguły św. Franciszka. W roku 1603 Zamoyski przekazał franciszkanom kościół św. Krzyża, który znajdował się wówczas przed murami
miasta. W 1637 roku rozpoczęto budowę świątyni w stylu barokowym. Projekt,
którego autorem był Andrea dell’Aqua, zatwierdzony przez Jana Zamoyskiego, przedstawiał trójnawową bazylikę z aneksami
mieszczącymi skarbiec i prezbiterium. 12 marca 1665 odbyło się poświęcenie klasztoru
i kościoła. W styczniu 1672 roku w południowo-wschodniej części Zamościa
wybuchł pożar, który ogarnął kościół i klasztor franciszkański. Ogień zniszczył
dach kościoła i wewnętrzny wystrój, podjęto więc jego odbudowę, którą zakończono
w 1687 roku. Wiek XVIII to lata
świetności kościoła franciszkanów. Gdy w 1789 roku cesarz Austrii Józef II zdecydował o kasacie kościoła, przestał on
pełnić funkcje sakralne. Stał się magazynem, a później koszarami rosyjskiej
armii. Istotne zmiany w
zewnętrznym wyglądzie nastąpiły w roku 1887,
kiedy to obniżono dach, rozebrano wysokie szczyty, jednocześnie sklepienie
wewnątrz kościoła zmieniono w prosty strop (zachowały się tylko sklepienia naw
bocznych). Pod koniec XIX wieku budowla straciła również ściany szczytowe.
Niżej: budynek
około 1880 roku przed zburzeniem szczytów przez Rosjan.
W okresie międzywojennym gmach pełnił funkcję
kina i teatru, a przez krótki czas był siedzibą muzeum zamojskiego. Po II
wojnie światowej mieściły się tam: Liceum Sztuk Plastycznych oraz kino.
24 marca 1994 roku nastąpiło ponowne poświęcenie świątyni i
powrót franciszkanów do Zamościa. Z chwilą powrotu ich celem stało się przywrócenie
świetności kościoła. Wieloletnie starania kolejnych proboszczów parafii
doprowadziły do sukcesu. W 2017 uzyskano dotację finansową ze środków Unii
Europejskiej na rewitalizację kościoła. Na
pewno warto wspomóc remont tego wspaniałego zabytku. Za kilka lat odzyska on
swój dawny blask i stanie się największym kościołem w Zamościu oraz jednym z najpiękniejszych kościołów barokowych
w Polsce.
Filip
Grafika:
https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/originals/52/b5/3e/52b53ea6d9dfe8c8a6897ff5faad6877.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9a/Franciszkanow1.JPG
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bc/Franciscan_Church_in_Zamo%C5%9B%C4%87_1880s.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Zamosc_40.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4b/Franciscan_church_Zamosc_2011.JPG