14 listopada 2020

Spotkanie ze sztuką


  Powrót syna marnotrawnego

 

Na gościńcach zdarłem buty i kapotę (…).

Padam z nóg i czuję ręce na ramionach,

Do nóg czyichś składam głowę jak pod topór.

Moje stopy poranione świecą w mroku,

Lecz panika – nie wiem skąd wiem – jest już dla mnie skończona.

(Jacek Kaczmarski)

 

Jako motto wykorzystałam słowa Jacka Kaczmarskiego, nieżyjącego  już poety, który przedstawił  w swojej piosence postać syna marnotrawnego.  Odwołując się do przypowieści, którą w swojej Ewangelii  spisał święty Łukasz, wykorzystał jej uniwersalny sens i wpisał weń  los współczesnego człowieka.  Ewangeliczna  historia mówi o ojcu, który  miał dwóch synów. Starszy został w domu ojca, by mu służyć. Młodszy natomiast,  roztrwonił otrzymany od ojca majątek, lecz  doświadczony przez życie, powrócił, by  błagać go o wybaczenie. Biblijna opowieść o synu marnotrawnym ukazuje, że Boskie miłosierdzie nie ma granic i nigdy nie jest za późno na to, aby się nawrócić  oraz  zostać przyjętym w ramiona Ojca.

Scenę powrotu do domu  młodszego syna uwiecznił holenderski malarz – Rembrandt van Rijn na obrazie „Powrót syna marnotrawnego”.  Ten genialny artysta kierował się w swych dziełach  jedną zasadą – światło komponuje obraz i wydobywa temat. Podobnie jest też na omawianym przeze mnie  obrazie.  Dzieło powstało pod koniec życia tego wielkiego artysty okresu baroku i  prawdopodobnie jest jego ostatnim. Zainteresowanie opowieścią biblijną wiąże się ze śmiercią syna malarza – Tytusa, dlatego można przyjąć, że praca nad obrazem trwała pomiędzy 1660 a 1668 rokiem. „Powrót syna marnotrawnego” to obraz  olejny na płótnie, który można podziwiać w Państwowym Muzeum Ermitrażu w Sankt Petersburgu.

Na pierwszym planie widoczne są główne postacie przypowieści: stojący i nieco pochylony ojciec oraz  klęczący młodszy syn – marnotrawny. Po prawej stronie, na drugim planie, stoi starszy syn. W tle, pogrążeni w mroku, znajdują się świadkowie  wydarzenia – kobieta i dwaj mężczyźni, być może  służba. Ani ich twarze, ani sylwetki nie wyrażają nic poza obojętnością.

Po lewej stronie obrazu stoi  brodaty starzec,  zwrócony  w kierunku widza. Przed nim klęczy młodzieniec – marnotrawny  syn. Ojciec pochyla nad nim głowę i kładzie mu ręce na ramionach na znak  przebaczenia. Jego miłosierdzie  może również oznaczać szeroko rozpostarta nad synem czerwona szata – symbol władzy i miłości.  Pociągłą twarz, na której maluje się troska oraz  spokój,  zwraca lekko w prawo.  Ma przymknięte oczy. Widzimy przed sobą obraz kochającego ojca.

Syn marnotrawny  wtula w pierś ojca lekko pochyloną głowę. To oznaka skruchy oraz prośby o przebaczenie. Spod jego bardzo krótkich włosów prześwituje jasna skóra głowy. Ogolona głowa oraz  podarte i poplamione ubranie  świadczy o jego nędzarskim życiu. Na prawej stopie znajduje się sandał ze zdartą podeszwą, lewa stopa natomiast jest bosa, co symbolizuje posłuszeństwo wobec ojca. Postać syna marnotrawnego na obrazie Rembrandta   jest uosobieniem pokory  oraz  szacunku wobec ojca.

Po prawej stronie, na drugim planie, widać starszego syna. Podobnie jak ojciec, ma brodę i jest bogato ubrany, lecz to jest jedynie zewnętrzne podobieństwo. Syn bowiem stoi sztywno wyprostowany, złączone dłonie przyciska do piersi. Nie uczestniczy w radości ojca i młodszego brata z powodu jego nawrócenia. Na jego twarzy jest widoczny żal i poczucie krzywdy. O ile ojca  otula ciepłe światło, to starszy  syn jest ukryty w cieniu,  z  którego zimne światło wydobywa jedynie jego twarz i ręce. Wprawdzie syn nie opuścił fizycznie domu ojca, ale sercem jest od niego daleko – nie potrafi zrozumieć  i wybaczyć.

Po prawej  ręce starszego syna, już w tle obrazu, siedzi wąsaty mężczyzna w czarnym kapeluszu na głowie. Obok znajduje się brązowy filar. Górną część kolumny porasta roślina z dużymi, ciemnozielonymi liśćmi wyłaniającymi się z głębokiego cienia. Po lewej stronie filaru znajduje się twarz stojącego, młodego mężczyzny. Cień pochłania głębię obrazu, zmieniając się w nieprzeniknioną, gęstą czerń. Z niej, po lewej wyłania się fragment kobiecej twarzy.

Światło wydobywa się z lewej, górnej części obrazu. To ono nakreśla stopień obecności sześciu postaci ukazanych na płótnie. Sprawia, że ojciec i syn, przedstawieni na pierwszym planie, stają się głównymi bohaterami opowieści. Kolejne postaci coraz bardziej zatapiają się w gęstym cieniu, zasnuwającym głębię obrazu. Czerń kontrastuje z żółcią, czerwienią i odcieniami brązu. Barwy na pierwszym planie są jasne, świetliste, a w głębi ciemne i zgaszone.

Rembrandt uchwycił w swoim dziele uniwersalny sens biblijnej przypowieści. Należy zwrócić uwagę przede wszystkim na postać syna marnotrawnego. Jego odwrócona postawa stanowi wymowny znak.  Kierunek patrzenia syna jest zgodny z kierunkiem wzorku widza. Tym samym odbiorca nie tyle zwraca uwagę na młodego człowieka, ile obserwuje scenę niejako jego oczami. Syn marnotrawny  jest zatem postacią, z którą może  się utożsamić.

Artysta wydobywa więc z przypowieści znaczenie alegoryczne. Ojciec jest Bogiem, do którego powraca skruszony grzesznik, czyli  każdy z nas. Reakcja ojca na powrót syna różni się od wszystkich pozostałych osób. Mimika  jego twarzy i postawa wyrażają miłosierdzie. Ojciec  nie okazuje litości  ani złośliwej satysfakcji. Jego postawa najpiękniej ukazana jest przez Rembrandta w jego dłoniach. Prawa dłoń – kobieca, delikatna i subtelna z długimi palcami, to dłoń matki. Lewa natomiast, szeroka, o grubych palcach, jest dłonią ojca. To kwintesencja miłości rodzicielskiej, chociaż matki w tym obrazie nie ma, symbolicznie jej obecność została tu zaznaczona. Spotkałam się też z interpretacją mówiącą, że męska dłoń jest wyrazem surowości i wymagań wobec dziecka, kobieca natomiast  oznaką  miłosierdzia. Kobieca dłoń chroni przed cierpieniem, męska daje siłę – obie więc razem obrazują mądrą miłość.

Rembrandt był malarzem baroku, a dla wszystkich artystów barokowych powierzchnia obrazu była czymś w rodzaju sceny teatralnej, na którą pada bardzo zdecydowany reflektor – snop światła. To rodzaj teatralizacji  życia w celu uwydatnienia pewnych tylko elementów – emocji. Służy nie tylko kompozycji obrazu, ale także wywołaniu silnych wrażeń u odbiorcy.

Dzieło urzeka mnie swoją prostotą oraz ciepłem, które bije od ukazanych w nim postaci. Porusza jedne z ważniejszych problemów  naszego życia – miłości rodzinnej oraz  przebaczenia. Przekazuje  prawdę, która mówi o tym, że prawdziwa miłość nie może być „zapłatą za żadne zasługi”. Obraz  napawa również wielką nadzieją, ponieważ ukazuje, że nawet jeśli popełniamy najgorsze grzechy, na nawrócenie nigdy nie jest za późno. Bóg bowiem  - jak dobry i miłosierny ojciec - czeka na swe dzieci, które do Niego powrócą.

Karolina

Grafika:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Rembrandt_Harmensz_van_Rijn_-_Return_of_the_Prodigal_Son_-_Google_Art_Project.jpg/800px-Rembrandt_Harmensz_van_Rijn_-_Return_of_the_Prodigal_Son_-_Google_Art_Project.jpg

https://wf2.xcdn.pl/files/comms/ODQzMmIwYjc2YWNj/19/03/30/080c7c749db2478fb0cbb7adb948097c_C1200x1200-z8sW03.png.webp?conv=JGQFAAAABLAEsACZDq9N

55 komentarzy:

  1. Rembrandt korzystał przy tworzeniu swoich arcydzieł z oświetlenia bocznego. Jego źródłem było ogromne okno w studiu malarza, które rzucało miękkie światło na jego modeli. Gdy światło przechodziło z jednej strony modela na drugą, tworzyła się między nimi różnica jasności dodająca obrazom Rembrandta dodatkowej głębi i przestrzeni.

    Oświetlenie rembrandtowskie jest wykorzystywane w fotografii. Główne źródło światła (oświetlające postać) jest przesunięte nieco na bok.

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo interesujący artykuł !!! Pozwala zrozumieć dzieło Rembrandta, dostrzec w nim to , czego na pierwszy rzut oka nie widać. Świetna praca!!!
    Pozdrawiam Cię Karolka :)

    OdpowiedzUsuń
  3. W obrazie „Powrót syna marnotrawnego” Rembrandta „bezruch kompozycji sprawia, że chwila przyjęcia i przebaczenia trwa wiecznie” (Ch. Tümpel).

    OdpowiedzUsuń
  4. Dzieło Rembrandta budzi wzruszenie, jest wielką sceną miłości, czułości ludzkiej i wybaczenia. Z obrazu bije zaduma i refleksja nad zaistniałą sytuacją.

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo interesujący artykuł, wymieniłaś w swojej analizie każdy szczegół i nie da się do czegokolwiek przyczepić.

    OdpowiedzUsuń
  6. Malarza pasjonowały motywy i historie biblijne. Ta najbardziej przeszywa swoją uniwersalnością. Świetna interpretacja.

    OdpowiedzUsuń
  7. Bardzo dobry artykuł. Świetnie stworzyłaś interpretację przypowieści i dzieła.

    OdpowiedzUsuń
  8. Bardzo interesujący artykuł i świetna interpretacja!

    OdpowiedzUsuń
  9. Myślę że w swojej interpretacji zawarłaś wszystkie szczegóły, obraz dzięki tobie staje się bardzo przejrzysty. Powiększyłaś moją wiedzę na ten temat. Obraz od razu wydał mi się interesujący A twoja interpretacja mnie w tym utwierdziła

    OdpowiedzUsuń
  10. Bardzo ciekawy artykuł

    OdpowiedzUsuń
  11. Bardzo ciekawa interpretacja obrazu o,, Synu marnotrawnym"

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo interesujący artykuł,pomaga lepiej zrozumieć dzieło Rembrandta.

    OdpowiedzUsuń
  13. Artykuł bardzo interesujący. Dzięki niemu możemy zrozumieć dzieło Rembrandta. Świetna praca.

    OdpowiedzUsuń
  14. Bardzo trafna interpretacja oraz forma artykułu, skłania do dłuższego zagłębienia się w nim i refleksji.

    OdpowiedzUsuń
  15. Artykuł pozwala lepiej zrozumieć Rembrandta. Nie da się do czego przyczepić, świetna interpretacja.

    OdpowiedzUsuń
  16. Fascynujący post, pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  17. Świetna interpretacja. Bardzo podoba mi się dobór słów oraz głębsze spojrzenie na całe dzieło. Dobra robota!

    OdpowiedzUsuń
  18. Bardzo dobrze i zrozumiale sformułowana analiza, dzięki czemu lepiej ją zrozumieć.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Prośba do wszystkich Anonimów, żeby nie byli tacy tajemniczy, lecz podpisywali się nickiem lub imieniem.

      Usuń
  19. Bardzo interesująca interpretacja. Post jest ciekawym uzupełnieniem lekcji oraz pomaga lepiej zrozumieć Rembrandta.

    OdpowiedzUsuń
  20. Przypowieść o Synu Marnotrawnym jest z pewnością jedną z najbardziej wzruszających historii biblijnych, z zainteresowaniem przeczytałam tak dobrą i rozwiniętą analizę. Mnie osobiście najbardziej zaskoczyło spostrzeżenie na temat dłoni Ojca. Nie zwróciłam na to wcześniej uwagi i szczerze mówiąc bardzo mnie to zaintrygowała.

    OdpowiedzUsuń
  21. Bardzo dobra interpretacja, przyjemna do czytania.

    OdpowiedzUsuń
  22. Ciekawy artykuł, dzięki twojej analizie mozemy lepiej zrozumieć dzieło Rembrandta. Pozdrawiam cię Karolciu.

    OdpowiedzUsuń
  23. Fajny wpis. Twoja interpretacja zawiera wszystkie szczegóły ukazane w obrazie Rembrandta. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  24. Bardzo ciekawy post, bardzo dobrze napisany. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  25. Bardzo ciekawy artykuł i świetna interpretacja dzieła oraz przypowieści!
    Pozdrawiam Cię serdecznie :)

    OdpowiedzUsuń
  26. Jaki interesujący wpis! Ta interpretacja z pewnością jest pomocna podczas omawiania przypowieści. Świetna praca!

    OdpowiedzUsuń
  27. Bardzo ciekawy opis obrazu są w nim zawarte wszystkie szczegóły. Pozdrowienia dla Ciebie Karola :)

    OdpowiedzUsuń
  28. Post pozwala zrozumieć co miał na myśli Rembrandt tworząc obraz. Artykuł jest idealnym uzupełnieniem wiadomości z lekcji. Pozdrawiam serdecznie.

    OdpowiedzUsuń
  29. Myślę, że to świetne uzupełnienie tematu lekcji. ;)

    OdpowiedzUsuń
  30. Bardzo ciekawy artykuł. Twoja interpretacja ukazuje wiele przydatnych szczegółów, które mogą nam pomóc lepiej zrozumieć to dzieło.

    OdpowiedzUsuń
  31. eAleksandra0543216 listopada 2020 11:16

    Bardzo pouczający tekst, pozwalający lepiej zrozumieć Rembrandta i stanowi ciekawe uzupełnienie do lekcji o przypowieści.

    OdpowiedzUsuń
  32. Bardzo interesujący artykuł , fajnie się go czytało.

    OdpowiedzUsuń
  33. Ciekawy post i bardzo udana interpretacja.
    Pozdrawiam :)

    OdpowiedzUsuń
  34. Świetna interpretacja obrazu. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  35. Świetny artykuł. Pozdrawiam Cię Karolinko :)

    OdpowiedzUsuń
  36. Bardzo ciekawy artykuł pozwala nam lepiej zrozumieć dzieło Rembrandta.
    Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  37. Moim zdaniem bardzo dobrze ujęłaś wszystkie aspekty malarstwa Rembrandta. Twój wpis jest dobrym źródłem, aby uzupełnić wiedzę na temat tego obrazu. Pozdrawiam serdecznie i życzę kolejnych równie owocnych prac.

    OdpowiedzUsuń
  38. Wspaniała interpretacja obrazu. Dzięki niej nauczyłam się jakie znaczenie ma kobieca oraz męska dłoń.

    OdpowiedzUsuń
  39. Bardzo interesujący post. Był dla mnie bardzo dobrym uzupełnieniem lekcji.

    OdpowiedzUsuń
  40. Świetny artykuł. Pozwala zrozumieć dzieło Rembrandta i świetnie uzupełnia wiadomości z lekcji.

    OdpowiedzUsuń
  41. Bardzo ciekawy wpis. Myślę, że będzie dobrą pomocą dla uczniów, którzy będą omawiać tą przypowieść.

    OdpowiedzUsuń
  42. Bardzo ciekawy post. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  43. Ciekawy artykuł, który pozwala lepiej zrozumieć pracę Rembrandta. Interpretacja obrazu bardzo mi się podoba, również jest bardzo ciekawa.

    OdpowiedzUsuń
  44. Świetny artykuł i interpretacja:)

    OdpowiedzUsuń
  45. Dzięki interpretacji obrazu można wiele zrozumieć ze sceny syna marnotrawnego powracającego do swojego ojca, a także dzięki temu można stworzyć notatkę, która pomogłaby w lekcji o synu marnotrwnym. Świetny artykuł.

    OdpowiedzUsuń
  46. Bardzo intersujący artykuł, fenomenalna interpretacja. Myślę, że to świetne uzupełnienie lekcji.

    OdpowiedzUsuń
  47. Bardzo interesujący artykuł, fenomenalna interpretacja obrazu.

    OdpowiedzUsuń
  48. Doskonała interpretacja dzieła Rembrandta.Pozwala ona zgłębić wiedzę dotyczącą Przypowieści o synu marnotrawnym.

    OdpowiedzUsuń
  49. Interpretacja bardzo przemawiająca. Szczególnie do osób chcących bliżej poznać sens przypowieści zawartych w Biblii oraz osób interesujących się dziełami sztuki.
    Pozdrawiam i życzę dalszych sukcesów.

    OdpowiedzUsuń
  50. Artykuł jest ciekawy i doskonale uzupełnia znane już informacje o obrazie Rembrandta. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  51. Bardzo porusza mnie Twój post. Za sprawą obrazu Rembrandta piszesz o ważnych wartościach, takich jak miłosierdzie czy przebaczenie. Niełatwo zdobyć się na takie uczucia, choć są niezbędne w życiu.

    OdpowiedzUsuń
  52. Piękny obraz i równie piękna interpretacja. Przybliżyła mi ona znaczenie niektórych elementów obrazu.

    OdpowiedzUsuń
  53. Obraz Rembrandta jest dla mnie niezwykłym przedstawieniem ludzkich słabości, odejścia właśnie od wiary i Boga, a później możliwości powrotu na właściwą drogę. Autor stworzył tak wspaniałe i uniwersalne dzieło, że każdy może interpretować go na swój własny sposób. Twoja interpretacja była bardzo ciekawa i pomogła mi odkryć jeszcze głębszy sens obrazu.

    OdpowiedzUsuń
  54. Moim zdaniem obraz Rembrandta w idealny sposób oddaje emocje zawarte w przypowieści o synu marnotrawnym. Historia powstania dzieła pokazuje nam w jaki sposób wydarzenia, które doświadczamy w życiu mogą wpływać na to co tworzymy. W obrazie zaskoczył mnie najbardziej fakt tego, ile autor ukrył w nim różnych symboli.

    OdpowiedzUsuń