Język a naród
„A niechaj narodowie wżdy postronni znają,
iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”
(Mikołaj Rej)
Dziś wszyscy kładziemy nacisk na naukę języków obcych. Dzięki ich znajomości dostajemy lepszą pracę oraz bez problemu komunikujemy się z wieloma ludźmi innych narodowości. Dlaczego więc od urodzenia uczymy się języka polskiego, którym przecież nie można porozumieć się z większością ludzi na świecie? Dlatego, że to nasz język ojczysty. Mówiąc tym samym językiem, czujemy ze sobą więź i tworzymy naród.
Jak wiemy z lekcji historii, Polska zniknęła z map świata na 123 lata w wyniku rozbiorów. To był bardzo trudny okres dla polskiego narodu, który jednak przetrwał, ocalił swoją odrębność, nie pozwolił się zgermanizować ani zrusyfikować. Polaków połączyło poczucie tożsamości narodowej, której podstawą są: tradycja, historia, kultura, no i język ojczysty. To są wartości, które oparły się próbom wynarodowienia.
Idealnie ten stan rzeczy obrazuje utwór Stefana Żeromskiego „Syzyfowe prace”, który przedstawia realia nauczania młodych Polaków w zaborze rosyjskim. Zaborcy nie przebierali w środkach nacisku, dążąc do zrusyfikowania młodzieży. Polskie książki były surowo zakazane, a sam język polski stał się przedmiotem nieobowiązkowym. Mimo restrykcji, Polacy byli wierni polskiej literaturze patriotycznej, czego przykładem było zachowanie Bernarda Zygiera. Nie bał się mówić o poezji romantycznej oraz recytować „Reduty Ordona” Adama Mickiewicza, zachęcając swoją postawą szkolnych kolegów do oporu przeciw rusyfikatorom. Młodzież skupiła się w kole literackim, czytała polską literaturę. Tak więc wysiłki zaborców okazały się syzyfową pracą. O walce z zaborczą polityką kulturalną pisze również Eliza Orzeszkowa w noweli „A…B…C”.
Trudna sytuacja polityczna Polski w okresie niewoli wyraźnie unaoczniła, jak ważny jest język ojczysty jako czynnik spajający naród. A także jako czynnik podkreślający odrębność od innych nacji.
Jak się okazuje, odrębność językowa i kulturowa stanowi o każdym narodzie, nie tylko polskim. Miroslav Hoch w książce „Małe narody Europy” pisze, że kluczową rolę w każdym ruchu narodowym odgrywał język, którym posługiwała się dana grupa etniczna. Nie asymilowała się z językiem urzędowym, broniąc własnej odrębności kulturowej i oraz niezależności narodowej. Tak było w przeszłości w Finlandii, Hiszpanii, w krajach Bałkańskich, Kastylii, Walii, Szkocji czy Irlandii. Wszędzie tam- podobnie jak w Polsce - przetrwały języki narodowe, jako wyznaczniki wspólnej tożsamości.
Marcin
Grafika:
https://media.istockphoto.com/id/1432536057/pl/wektor/jezyk-polski-j%C4%99zyk-polski.jpg?s=612x612&w=0&k=20&c=ul92W_BELmmt7cs7tnABa8gPrg2EwxaKyB_jdaSgGFI=
https://ecsmedia.pl/c/syzyfowe-prace-b-iext121643621.jpg