31 grudnia 2014

Przeczytane, przemyślane, skomentowane



           Starożytni o przyjaźni

   Pewnego przyjaciela 
poznaje się w niepewnym  położeniu. 
(Cyceron)


Kto znalazł przyjaciela, znalazł skarb. To prawda ponadczasowa. Dlatego problem przyjaźni roztrząsali i definiowali już twórcy  starożytnej filozofii i literatury. Współczesny człowiek nic innego nie wymyśli, może jedynie powtarzać tamte prawdy własnymi, trochę innymi słowami. Myśl  Cycerona przełoży na: Prawdziwych przyjaciół poznajemy w biedzie.

W Iliadzie Homera mamy piękny przykład prawdziwej przyjaźni – Achillesa i Patroklesa. Gdy Trojańczycy, rozzuchwaleni bezczynnością Achillesa, podchodzą pod obóz Greków, Patrokles  staje do walki i ginie z ręki Hektora. Achilles rozpacza  nad ciałem przyjaciela, a następnie wyrusza, aby pomścić jego śmierć. Trojanie pierzchają za mury, zamykają trwożnie bramy. Achilles głodny jak lew miota się po polu zasłanym trupami. W bramie grodu Hektor sam jeden stoi, jakby skuty przeczuciem nieodmiennego wyroku. I wyrok się dokona. Powyżej: Achilles opatrujący rany Patroklesa.

Hezjod – wybitny poeta, a także filozof sądził, że przyjaźń powstaje tam, gdzie są przeciwieństwa (np. chory potrzebuje lekarza). Podobieństwa się  nie potrzebują.

Sokrates również sądził, że jedne podobieństwa wykluczają przyjaźń (gdy obie strony są złe, zmienne, wewnętrznie skomplikowane i nienawidzą się).   Z kolei inne - ludzie dobrzy – gwarantują przyjaźń.
Pojęcie przyjaźni roztrząsał też Arystoteles. Podstawą prawdziwej przyjaźni jest jednomyślność w sprawach szlachetnych, a temu  powinna towarzyszyć zgoda, życzliwość i obustronny udział   zarówno w powodzeniach,  jak  i niepowodzeniach. Filozof tłumaczy istotę przyjaźni, która - według niego - polega bardziej na kochaniu, niż na byciu kochanym, czyli bardziej na dawaniu niż na braniu. W związki przyjacielskie łączą się ludzie „dzielni etycznie” lub dążący do doskonałości moralnej. Człowiek, który popełnia zło, nie może być przyjacielem, ponieważ nie można go kochać. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy to zło można usunąć dzięki pomocy drugiej osoby. Nie ma przyjaźni,  gdy jedna strona jest na poziomie infantylnym, a druga jest dojrzała. Nie można mieć wielu przyjaciół, gdyż oni w istocie są jedynie pochlebcami. Podstawę przyjaźni stanowi dzielenie życia i pamiętanie o sobie. Rozłąka powoduje rozluźnienie więzi i stopniowe zapominanie o uczuciu.
Cyceron z kolei twierdził, że między przyjaciółmi powinna istnieć wspólnota rzeczy, zamiarów i pragnień (wspólny dom, pożywienie, zajęcia i upodobania, przebywanie ze sobą). Pogląd Cycerona oparty jest na tym, iż nic nie jest zmyślone ani udawane, ale wszystko jest prawdziwe i dobrowolne. Charakterystyczną cechą przyjaźni powinna być stałość, której podstawą jest wierność. Bez względu na to, czy sytuacja przyjaciela dotyczy szczęścia czy nieszczęścia, powinniśmy go wspierać. Bardzo ważne są bezinteresowność i wzajemność, które umacniają przyjaźń. Wzajemności nie należy się domagać, ponieważ wynika ona z samej natury przyjaźni i jednocześnie stanowi jej istotny element. Kolejną cechą jest szczerość, która warunkuje istnienie tego związku. Następnymi przymiotami są zaufanie i wierność. Prawdziwa przyjaźń zrównuje ze sobą  ludzi, a istniejące różnice są uzupełniane przez wzajemny szacunek, życzliwość i wyświadczanie przysług. Zapoznanie się ze wszystkimi przymiotami przyjaźni i respektowanie ich umożliwia pielęgnowanie tej relacji.
           
Trudno uwierzyć, że powyższe myśli zostały sformułowane w starożytności,  tak wciąż są aktualne. Na tym przykładzie widzimy mądrość antyku, do którego wciąż wracają kolejne pokolenia. Bo czy dzisiaj przyjaźń jest czymś innym?

Kriss

Grafika:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Amphora_death_Priam_Louvre_F222.jpg/240px-Amphora_death_Priam_Louvre_F222.jpg
https://www.pepiniera.pl/foto-prod/zoom/19547.jpg
http://czasnawnetrze.pl/i/aD05MDAmdz04Mzk=/59dc36f7/25124-_lempicka_dwie_przyjaciolki.jpg