27 kwietnia 2014

Językowe potyczki

       
           Nie kalecz języka!                                    

                                             Język naszym skarbem świętym.             
                                                                                 (Tadeusz Żeleński)
      

Swoje rozważania językowe zacznę od zasłyszanej rozmowy  dwu koleżanek. Sporo w niej błędów, które - tradycyjnie już – są podkreślone. Tekst – oczywiście – jest zrozumiały, jednak w żadnym razie nie można o nim powiedzieć, że jest to ładna polszczyzna.  

Słyszałaś, że Gośka z powrotem wraca do naszej klasy? Odeszła poprzez brak  chęci do solidnej nauki. Jednak druga szkoła okazała się być wielkim rozczarowaniem. Dobrze się stało, bo na dzień dzisiejszy nie oddała mi słownika. Dlatego  wiadomość o jej powrocie wywołała błysk radości w moim sercu. Tak oto życie płata nam niespodzianki.

Z powrotem wraca. To typowy przykład pleonazmu, czyli sformułowania składającego się z wyrazów to samo lub prawie to samo znaczących. Jeden wyraz nie wzbogaca zatem treści drugiego, lecz powtarza ją niepotrzebnie. Wystarczy powiedzieć: Gośka wraca.

Poprzez brak chęci.  Wyjątkowo niezręczne sformułowanie! Ktoś się sili na oryginalność, ale  - niestety – nie zna znaczenia słowa poprzez. Nie jest ono tu nawet synonimem przyimka przez.  Należy po prostu powiedzieć: Odeszła z powodu braku chęci do solidnej nauki.

Okazała się być. Mamy tu do czynienia z multiwerbalizmem, czyli stosowaniem określeń dwuwyrazowych, zamiast jednego słowa. Ulegamy wpływowi języka urzędniczego, błędnie sądząc,  że w ten sposób mówimy poważnie i uczenie. Znacie przecież podobne przykłady: w miesiącu lutym (w lutym), uiścić zapłatę (zapłacić), każdego jednego (każdego), wręczenia dokonał (wręczył). Czas skończyć ze snobizmem i powiedzieć: Druga szkoła okazała się wielkim rozczarowaniem.

Na dzień dzisiejszy.  To wyrażenie nadużywane i szczególnie irytujące. Jest prawdopodobnie skrótem konstrukcji: stan (czegoś) na dzień dzisiejszy pochodzącej z urzędowych raportów  i sprawozdań. Wypiera tradycyjne konstrukcje wyrazowe, na przykład z przyimkiem do. Dziewczyna powinna powiedzieć: do dziś nie oddała mi słownika.

Błysk radości w sercu. Cóż za poezja! Szkoda tylko, że wyrażenie jest niepoprawne. Wynika  - oczywiście – z przekształcenia formy związku frazeologicznego. Poprawna postać tego związku to: błysk radości w  oku.

Płata nam niespodzianki.  W naszej radosnej twórczości frazeologicznej czasami mylimy dwa związki i w rezultacie tworzymy trzeci, który jest ich krzyżówką.  Tu dziewczyna połączyła fragmenty dwóch związków: płatać figle (urządzać, stroić figle) oraz sprawiać niespodzianki. I tak należy poprawić wypowiedź, decydując się na którąś wersję.

Zapamiętajmy przeanalizowane i poprawione błędy oraz postarajmy się więcej ich nie popełniać. Byłoby pięknie!

Miłośnik poprawnej polszczyzny

Grafika:
http://www.sp29.czest.pl/images/news/uczniowie_z_klasa_logo.jpg