1 marca 2015

Literackie fascynacje


   Wypracowanie na piątkę





Dobrze  pisać, znaczy czynić myśl widzialną.
              (Ambrose Bierce)

Czy pisanie wypracowań może być przyjemnością?  Dla niektórych tak, dla większości to udręka. Ponieważ jednak nie możesz tego uniknąć, trzeba zrobić wszystko, żeby twoje prace były jak najlepsze. Wtedy przynajmniej będzie  satysfakcja i rekompensata za poświęcony czas, który można było spożytkować  o wiele przyjemniej. 

Ambrose Bierce  sądzi, że dobrze pisać, znaczy czynić myśl widzialną. Temu trzeba podporządkować zarówno język wypowiedzi, jak i kompozycję pracy.

Kompozycja – rzecz banalna! Wystarczy zastosować trójdzielną budowę: wstęp, rozwinięcie i zakończenie (podsumowanie) – każda część musi być wyróżniona akapitami. Wiadomo, że rozwinięcie może się składać z kilku akapitów zawierających nowe zagadnienia(myśli). Ważne! Wstęp i zakończenie są krótsze od rozwinięcia.

Wszystkie niemal  wypracowania to rozprawki lub wypowiedzi argumentacyjne, których istotą jest udowodnienie (uzasadnienie) zajętego stanowiska, czyli tezy albo rozważenie hipotezy.  Teza  to sąd wyrażony  w formie zdania oznajmującego, rozwiązanie problemu postawionego w temacie, twierdzenie. Oto przykłady: Nie każda matka jest uosobieniem archetypicznej miłości do dziecka.  Dążenie do stworzenia lepszego świata  nie usprawiedliwia zabijania.  Cierpienie czasami uszlachetnia człowieka,   a czasami degraduje.     Hipoteza to stwierdzenie, co do prawdziwości którego nie jesteśmy pewni, wymaga więc  sprawdzenia (rozważenia).   Przykłady. Przyczyną samotności człowieka może być jego osobowość.  Wydaje się, że  postępowanie człowieka najbardziej  determinują instynkty i emocje. Mam wrażenie, że bohaterki utworów romantycznych  nie były wyjątkowe, lecz dość pospolite.  

Ważną rzeczą jest spójność tekstu, ponieważ kompozycja pracy staje się wtedy przejrzysta, a czytającemu łatwiej zrozumieć myśl piszącego. Oznacza powiązanie ze sobą pojedynczych zdań i akapitów  tak, aby były zgodne znaczeniowo, logicznie i gramatycznie. Należy więc wykorzystać takie spójniki jak: więc, a zatem, chociaż, poza tym, ponadto, mimo to, również, także, ale, jednak. Chociaż Rzecki nie mógł wziąć udziału w powstaniu styczniowym, jednak wspierał  dążenia niepodległościowe Wokulskiego. Ponadto nigdy nie porzucił marzeń o wyzwoleniu kraju, wiążąc je z Napoleonem. Można zatem powiedzieć, że był idealistą politycznym. Między akapitami trzeba stosować elementy łączące: W nawiązaniu do… Warto się zastanowić również nad… Podkreślmy także…W odróżnieniu od… Podobnie jak…  Zdecydowanie odradzam pisanie: pierwszym moim argumentem, drugim…, trzecim…, ostatnim… Możesz napisać pracę ani razu nie używając słowa argument –  będzie wtedy dojrzalsza, a nie   po szkolnemu  dziecinna. Odradzam także stwierdzenie: myślę, że udowodniłem…

Styl wypracowania musi mieć oficjalny charakter, nie możesz więc stosować określeń potocznych, wulgaryzmów, nieuzasadnionych zdrobnień, skrótów  ani poetyzmów. Musisz zachować językową zasadę decorum. Nie wolno ci pisać: Seweryn Baryka był tatą Cezarego. Maciek Boryna…. Ignacy (zamiast Ignacy Rzecki).  Pan Mickiewicz… K. Baczyński (pełne imię i nazwisko albo tylko nazwisko). Izabela Łęcka flirtowała na lewo i prawo.  Wokulski cholernie cierpiał. Cezary nie ogarniał polskich problemów. Niedopuszczalne jest pisanie: osobiście myślę (sądzę, uważam). Po prostu: myślę, uważam, sądzę. Osobiście można odebrać przesyłkę na poczcie!

Należy  również  zadbać o poprawność językową. Błędy wynikają przede wszystkim  z braku wiedzy na temat słownictwa i zasad gramatyki, ale też z niedostatecznej dbałości o poprawność wypowiedzi, która z kolei, często jest następstwem lenistwa. No i oczywiście – może wynikać ze stresu i zmęczenia. Jaka jest na to rada?  Dużo czytać, korzystać z poradników językowych, a także ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć…   Nie sposób omówić wszystkie popełniane błędy, zwróć  więc uwagę  na  rażące, najczęściej występujące.

Fleksja, czyli odmiana wyrazów.  Pisz: to wypracowanie (nie te!). Tę rewolucję  w Baku… (nie tą!). Lulek i Cezary  to dwóch mężczyzn albo dwaj mężczyźni (nie! dwoje mężczyzn). Dwoje ludzi to Laura i Cezary.  Powtórz  wiadomości z zakresu fleksji, a unikniesz błędów. Używaj formy: dwoje ludzi (dzieci)  - a  nie dwójka ludzi (dzieci).

Składnia  także powinna być poprawna. Tymczasem często są  popełniane błędy w sąsiadujących ze sobą  zdaniach. Oto przykłady.  Bohaterem epopei Mickiewicza jest szlachta. Pielęgnują oni tradycję narodową. (powinno być:  pielęgnuje ona).  Polska młodzież walczyła z rusyfikatorami, dlatego zasługują na podziw i szacunek. (powinno być: zasługuje). Inny błąd wciąż popełniany: Czytając wiersz Słowackiego, przypomniał  mi się los polskich emigrantów (powinno być: gdy czytałam…). Reasumując  człowiek jest kowalem swojego losu (powinno być: reasumując należy zauważyć, że człowiek jest kowalem swojego losu).

Wartość pracy obniża powtarzanie tych samych wyrazów i to w bliskim sąsiedztwie. Na przykład: pisarz, utwór, przedstawił. Używaj synonimów, pamiętając jednak, że nie wszystkie wyrazy bliskoznaczne można stosować wymiennie, choćby ze względu na ich zabarwienie uczuciowe. O ogarze nie mów, że to psinka. O rumaku  - szkapa. Nie zastępuj bezmyślnie  jednych pojęć innymi. Oda do młodości Mickiewicza nie jest książką (to utwór, tekst, wiersz). Fraszka Kochanowskiego  Na lipę nie jest dziełem. Ale dziełem jest Wesele Wyspiańskiego. Nie nadużywaj zaimków wskazujących: ten, ta, to.

Można by jeszcze długo pisać o błędach słownikowych, frazeologicznych, słowotwórczych, ortograficznych czy interpunkcyjnych.  One również obniżają wartość pracy, ale możesz je wyeliminować, pracując nad kulturą języka. To ambitny  cel,  ale nie niemożliwy  do  osiągnięcia.

Staraj się uatrakcyjnić i wzbogacić pracę, na przykład  przez cytaty – oczywiście właściwie zapisane i stosowane z umiarem.  Nie mogą one  zajmować połowy lub większości pracy.  Aby podnieść wartość  wypracowania, przywołaj  inne teksty kultury związane  z opisywanym  tematem : obrazy, filmy, spektakle teatralne, plakaty, rzeźby, teksty  filozoficzne itd.  Oczywiście, musisz je znać!

Naucz się  terminów  literackich, by móc się nimi posługiwać  w swojej pracy.
Przeczytaj i zapamiętaj! Wydrukuj post  i wklej do zeszytu! Nie rozstawaj się  z przedstawionymi radami, a także pracuj nad ich wdrożeniem. Aż któregoś dnia okaże się, że potrafisz  dobrze pisać, czyli możesz  uczynić myśl widzialną.

Humanistka

Grafika:
http://cyrilametodej.eu/wp-content/uploads/2014/01/Organizacja-pisania-pracy-dyplomowej.jpg
http://www.margietka.pl/wp-content/uploads/2016/03/wpid-praca-magisterska-oznacza-pisanie-bez-konca-071cd236b3b9286867b843d2dbd0ee1f-329x269.jpg