11 listopada 2017

Kącik młodego historyka


Piłsudski – zwykły i niezwykły




Z podniesionego dumnie czoła
Hartu i woli siła drga,
Ma lwią odwagę, wzrok sokoła,
Czujną przezorność węża ma.
Pod jego Polsce iść przewodem,
Przeszkody do wolności zmóc,
On wzrósł o głowę nad narodem,
Oto Naczelnik nasz i Wódz!
(Antoni Orłowski)

Józef Piłsudski należy do największych, otoczonych legendą Polaków  XX wieku. Nie przedstawię  jednak ani  jego biografii, ani zasług, gdyż można je znaleźć w niezliczonych podręcznikach i innych publikacjach historycznych. Przytoczę natomiast kilka ciekawostek dotyczących jego życia, a okazją niech będzie 11 listopada – rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach niewoli. A warto, gdyż Józef Piłsudski wiele uczynił dla wolności naszego kraju.

Prezydent Andrzej Duda w wystąpieniu  wygłoszonym  9 listopada 2016 roku w Sulejówku, podczas uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod muzeum im. Józefa Piłsudskiego, powiedział:  (…) legenda o Komendancie, Marszałku, Naczelniku Państwa Józefie Piłsudskim trwała i trwa. (…) trwała jeszcze za jego życia – w niezwykłej miłości, jaką darzyli go przede wszystkim jego żołnierze. (…) Dlaczego? Dlatego,  że był zwykły i niezwykły zarazem. Dlatego, że był bohaterski jak lew, ale zarazem był lisem, bo tylko człowiek o tak niezwykłej osobowości mógł zrealizować tak niezwykłe, nieprawdopodobne (…)  dzieło.  Dlaczego muzeum w Sulejówku? Dlatego, że Józef Piłsudski mieszkał  tam  przez trzy lata  w dworku kupionym  z funduszy pochodzących ze zbiórek  wśród żołnierzy i jego byłych podkomendnych jako „Dar Komitetu Żołnierza Polskiego”.  Dworek „Milusin” stał się jego domem rodzinnym, miejscem pracy oraz spotkań z podkomendnymi. Niżej zdjęcie dworku.
Poetka Kazimiera Iłłakowiczówna (podobno kochająca się w Piłsudskim) tak go wspomina: Naczelnik państwa, twórca niepodległej Polski, nosił się jak dziadek. Ubrany w przydługi szary płaszcz, „furmańską” maciejówkę, mundur. >>wygnieciony, obsypany popiołem z papierosów<<...  Nieraz go widziałam, gdy po parku się przechadzał, zgarbiony taki, czasem w niebo popatrzył… Mógł być obsypany popiołem, gdyż palił bardzo dużo papierosów, zwanych Marszałkowskimi, produkowanych specjalnie dla niego. W innym miejscu  poetka mówi:  Wszyscy podkreślają, że Piłsudski roztaczał wokół siebie nieokreślony magnetyczny czar, że zjednywał sobie otoczenie bezpośredniością i humorem. Bywało, że po jednej rozmowie z Piłsudskim adwersarz stawał się jego zwolennikiem.  (…) największe zwycięstwa zawdzięczał Piłsudski umiejętności znalezienia wspólnego języka z ludźmi różnych opcji i formacji. Rzeczywiście Piłsudski miał ogromne poczucie humoru, lubił się śmiać również z samego siebie, także z karykatur przedstawiających jego postać. Poniżej jedna z nich.
Józef Piłsudski biegle posługiwał się  trzema obcymi językami: rosyjskim, francuskim i niemieckim. Jako Naczelnik Państwa musiał występować publicznie, choć tego nie lubił. Nie bawił się wówczas w dyplomację i bardzo ostro wypowiadał się o Polakach. Oto niektóre z jego  bardziej cenzuralnych stwierdzeń: Polacy są narodem idiotów.  Wam kury szczać prowadzić, a nie politykę robić. Polska to obwarzanek: Kresy urodzajne, centrum – nic. Sejm korupcji. Sejm ladacznic. Choć nieraz mówię o durnej Polsce, wymyślam na Polskę i Polaków, to przecież tylko Polsce służę.
Wszyscy na pewno słyszeli o Kasztance Piłsudskiego – szlachetnej  klaczy (o maści jasnokasztanowatej z białą łysiną i czterema nierówno ułożonymi białymi nadpęciami). Kasztanka przyszła na świat w 1909 lub w 1910, a padła w listopadzie 1927 roku. Gdy zmarł Józef Piłsudski, w kondukcie pogrzebowym idącym ulicami Krakowa, dwaj oficerowie prowadzili przykrytą kirem  Merę – klacz urodzoną  przez Kasztankę. Imię nadał jej Piłsudski na pamiątkę rzeki przepływającej przez Zułów (koło Wilna), gdzie się urodził. Mera była bardzo podobna do Kasztanki.

Komendant  miał również ulubionego psa, którego nazwał Pies. Jedna z anegdot opowiada o tym, że Pies swoim szczekaniem śmiertelnie wystraszył Kazimierę Iłłakowiczównę, która padła przerażona na ziemię i  długo nie mogła dojść do siebie. Tak naprawdę Pies  podobno miał  łagodne i przyjazne usposobienie.
Obok dworku w Sulejówku znajdowała się mała pasieka.  Marszałek Piłsudski bardzo lubił obserwować pszczoły, a  potem opowiadał o nich zabawne anegdoty. Czasami podbierał miód (bez zabezpieczenia) i był bardzo dumny, że pszczoły go nie żądlą.

Józef Piłsudski starał się unikać salonów, balów i rautów, chociaż z racji stanowiska musiał czasem w nich uczestniczyć.  Nie lubił  także brydża. Chętnie natomiast grał w szachy oraz stawiał pasjanse. Podobno znał różne ich rodzaje: Grób Napoleona, Prześcieradło, Ogonki, Piramida,  Warkocz Wenery. Najczęściej stawiał pasjans zwany Piramidą, który przed wojną nazywano pasjansem Piłsudskiego. Jeśli chodzi o zamiłowania literackie, to był wielbicielem twórczości Juliusz Słowackiego, a nawet uważał go za największego poetę. To dzięki Józefowi Piłsudskiemu w 1927 roku przewieziono prochy poety z paryskiego cmentarza Montmartre i złożono je w krypcie królewskiej na Wawelu.
Dla nas - zamościan - ważny jest fakt, że Piłsudski przebywał w naszym mieście i to aż pięciokrotnie. Pierwszy raz w czerwcu 1901 roku i stąd udał się w okolice Suśca, aby nielegalnie przekroczyć granicę z zaborem austriackim. Drugi raz Józef Piłsudski przyjechał do Zamościa 15 lipca 1920 roku w czasie wojny z bolszewikami. Wizyta dotyczyła wydarzeń na froncie oraz wschodniej polityki, jaką prowadził – spotkał się z głównym atamanem Ukrainy, Szymonem Petlurą. Trzeci raz był  w naszym mieście  na początku sierpnia 1920 roku. Czwarty raz zatrzymał się w Zamościu 4 września 1920 roku w trakcie podróży z Lublina do Lwowa oraz do dowództwa Frontu Południowego. Piąty raz był  w Zamościu w 1922 roku i tę wizytę upamiętnia  granitowa płyta odsłonięta 11 listopada 1937 roku: „W TYM MIEJSCU DNIA 17 PAŹDZIERNIKA 1922 WIELKI MARSZAŁEK WYSŁUCHAŁ MSZY ŚWIĘTEJ”. Obecnie przed ratuszem znajduje się replika płyty, oryginał natomiast  jest  w Muzeum Zamojskim.

Józef Piłsudski zmarł 12 maja 1935 roku w Belwederze, w otoczeniu swojej rodziny. Pogrzeb stał się manifestacją kultu Piłsudskiego i był największą tego typu uroczystością  w Polsce. Ciało Piłsudskiego złożono w krypcie św. Leonarda na Wawelu, a rok później jego serce spoczęło w grobie matki na cmentarzu na Rossie w Wilnie. W 1937 roku na polecenie metropolity krakowskiego Adama Sapiehy trumnę ze zwłokami Piłsudskiego przeniesiono do krypty  pod Wieżą Srebrnych Dzwonów i umieszczono w niej także glinianą urnę z ziemią z grobu matki Marii z Bilewiczów Piłsudskiej.

Nie sposób w jednym poście zawrzeć wiedzę o tak zasłużonym dla Polski człowieku. To jedynie kilka ciekawostek  i refleksji. Prawdziwi historycy na pewno nie poprzestaną na nich i sięgną do źródeł naukowych oraz popularnonaukowych, do czego gorąco zachęcam. Warto bowiem raz jeszcze prześledzić drogę Józefa Piłsudskiego do wolności naszej ojczyzny.

Talis

Grafika:

http://test-wiedzy.muzeumpilsudski.pl/sites/default/files/img022.jpg
http://www.seiren.pl/Wyprawy/2015/images/milusin-1.jpg
https://desa.pl/media/img/cms/auction_objects/9212/d909f061d3f90e8b44f5757dbdba23ba.jpg
http://www.stableexpress.com/Kasztanka.jpg
http://www.zamosconline.pl/img/zamosc/pilsudski-14-6.jpg
http://test-wiedzy.muzeumpilsudski.pl/sites/default/files/Scan0023.jpg

22 komentarze:

  1. Oto fragment mowy Józefa Piłsudskiego w trakcie uroczystości pogrzebowych Juliusza Słowackiego:

    "Bramy przepastne śmierci dla niektórych ludzi nie istnieją. Świadczą o prawdzie wielkości takiej, że prawa wielkości są inne, niż prawa małości.[...] W imieniu Rządu Rzeczypospolitej polecam Panom odnieść trumnę Juliusza Słowackiego do krypty królewskiej, bo królom był równy".

    OdpowiedzUsuń
  2. Piłsudski był nazywany przez bliskich i współpracowników Dziadkiem, Ziukiem oraz Komendantem, a on sam zwracał się do nich: "dziecko".

    Niemal wszyscy słyszeli o zajściu na moście Poniatowskiego, gdzie w okresie zamachu majowego dowodził plutonem podchorążych porucznik Henryk Piątkowski. Marszałek zwrócił się do niego: „Do mnie, dziecko, będziesz strzelał?” Oficer ponoć odpowiedział: „Tak, bo taki mam rozkaz”.

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo ciekawie została tu opisana postać Piłsudskiego. Czytałam z wielkim zainteresowaniem i dowiedziałam się kilku nowych rzeczy, o których nie piszą podręczniki do historii.

    OdpowiedzUsuń
  4. Dla mnie, a myślę że tak naprawdę dla każdego Polaka, Józef Piłsudski jest ewidentnym wzorem do naśladowania. Może i wypowiadał się o Polakach dość ostro, ale jak sam zaznaczał "tylko Polsce służył". Uważam, że właśnie to poświęcenie jest najważniejsze, które bez wątpienia jest związane z odwagą, jaką każdy z nas w tej kwestii powinien przejawiać. W końcu nasza Ojczyzna, nasza Polska jest najważniejsza i właśnie postać, życie oraz czyny Józefa Piłsudskiego są tego niemalże idealnym odzwierciedleniem.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Piłsudski "wypowiadał się o Polakach dość ostro", ale "tylko Polsce służył". I to jest właśnie cecha patriotyzmu krytycznego. Nie chodzi przecież o to, żeby bezkrytycznie akceptować wszelkie wady, głupotę czy zło. Chodzi o to, żeby było mądrzej i lepiej.

      Słowacki w "Grobie Agamemnona" również zawarł ostre słowa:

      "Polsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą!
      Pawiem narodów byłaś i papugą;
      A teraz jesteś służebnicą cudzą —
      Choć wiem, że słowa te nie zadrżą długo
      W sercu — gdzie nie trwa myśl nawet godziny:
      Mówię — bom smutny — i sam pełen winy"

      Podobne stanowisko wobec spraw polskich przyjął Wyspiański w "Weselu". Tam słowami Stańczyka poucza rodaków, że należy:

      "plwać na zbrodnie, lżyć złej woli,
      ale Świętości nie szargać,
      bo trza, żeby święte były,
      ale Świętości nie szargać:
      to boli".

      Usuń
  5. Bardzo ciekawy post. Dowiedziałam się o ciekawostkach, o których wcześniej nie wiedziałam, np o Kasztance.

    OdpowiedzUsuń
  6. Niedawno na lekcji historii poznawaliśmy postać Piłsudskiego, ale w książkach na pewno nie znalazłabym tylu ciekawostek na jego temat. Takie rzeczy o wiele szybciej wpadają nam do głowy niż jakieś daty i wydarzenia, więc na pewno zamiamiętam część tego artykułu na dłuższy czas. Świetna robota!!

    OdpowiedzUsuń
  7. Artykuł bardzo mi się spodobał i myślę, że pomoże mi on w przyswojeniu wiedzy o Piłsudzkim na lekcji historii. Post zachęcił mnie również do znalezienia kolejnych ciekawostek o rządach, wypowiedziach czy też jego samym życiu.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłośnik poprawnej polszczyzny9 czerwca 2018 12:44

      Trochę mi smutno, skoro młody człowiek - licealista (nawet po przeczytaniu postu) nie potrafi poprawnie napisać nazwiska Polaka - legendy.

      Usuń
  8. Piłsudski był wielkim człowiekiem, który budował nasz kraj, niepodległą Polskę. Jest przykladem prawdziwego patrioty, od którego od najmłodszych lat powinniśmy brać przykład. Wielki człowiek, niezwykły dowódca, zawzięty patriota oddany Ojczyźnie. Mimo to Piłsudski jak każdy inny człowiek miał swoje typowe życie. Był zwyczajny jak każdy z nas, ale odkrywszy swój talent, poznawszy swoje mocne i słabe strony dokonywał niezwykłych rzeczy. Jest wzorem dla każdego z nas również pod tym względem, umiał odkryć siebie i wykorzystać swoje zdolności do tworzenia niewiarygodnych czynów. To bardzo pokrzepiające, ponieważ obserwując jego postać mozna dostrzec obraz osoby pełnej nadziei, odważnej, wiernej i kochającej. Szczególnie urzekło mnie jego przywiązanie do zwierząt, do klaczy, psa. To piękne, że znajdował czas, by opiekować się pupilami. Artykuł jest bardzo pouczający i ciekawy, informacje, które zostały przytoczone zachęcają do pogłębienia życiorysu Józefa Piłsudskiego jako wspaniałego człowieka. ;)

    OdpowiedzUsuń
  9. Interesujący artykuł, z pewnością na dłużej zapamiętam ciekawostki w nim przedstawione i skorzystam z innych źródeł, żeby nieco pogłębić nowo poznaną wiedzę.

    OdpowiedzUsuń
  10. Józef Piłsudski jest niewątpliwie jedną z najważniejszych postaci w historii Polski. Ogólny zarys jego życiorysu poznajemy na lekcjach historii. Powyższy post świetnie wzbogaca ów życiorys o interesujące ciekawostki. Powinni przeczytać go zarówno miłośnicy historii, jak też i inni.

    OdpowiedzUsuń
  11. Bardzo ciekawy post. Nie spodziewałem się, że tak ważna osoba jak Józef Piłsudski odwiedzał nasze miasto - Zamość.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłośnik poprawnej polszczyzny19 listopada 2017 15:00

      "tak ważna osoba jak Józef Piłsudski odwiedzał nasze miasto" - czytam w Twoim komentarzu.
      Sądzę, że "osoba odwiedzała".

      Usuń
  12. Dziękuję Krystynie za czujność. Literówka w nazwisku Petlury już poprawiona. Pozdrawiam serdecznie.

    OdpowiedzUsuń
  13. Piłsudzki bez wątpienia jest jednym z najważniejszych Polaków XXw. i 20-lecia międzywojennego. Bardzo zainteresowało mnie to, w jaki sposób przemawiał publicznie i na pewno poszukam inne jego przemówienia.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Czego_Ci_życzę19 listopada 2017 14:58

      Skoro Piłsudski jest taki ważny, to wypadałoby zapoznać się z poprawną formą jego nazwiska. To po pierwsze. Po drugie - piszesz: "jest jednym z najważniejszych Polaków XX wieku i 20-lecia międzywojennego". Pytam więc, kiedy było dwudziestolecie międzywojenne? Po trzecie - "poszukam inne jego przemówienia" - czytam w Twoim komentarzu. Poszukam(kogo? czego?)- innych jego przemówień.

      Komentowaniu trzeba poświęcić trochę czasu i namysłu, czego Ci życzę w przyszłości.

      Usuń
  14. Józef Piłsudski należy do grona najważniejszych Polaków w narodowej historii.
    Post skłania do pogłębienia wiedzy na temat życia tego wybitnego Polaka, który miał znaczny wpływ na przyszłość i historię narodu polskiego. :)

    OdpowiedzUsuń
  15. Artykuł bardzo mnie zaciekawił, na lekcjach historii omawialiśmy już ta bardzo ważna postać w historii naszego kraju jaka jest Józef Piłsudski. Ale nigdy nie słyszałam tyłu ciekawych informacji na jego temat. Super post ;)

    OdpowiedzUsuń
  16. Bardzo ciekawy artykuł. Józef Piłsudski był jednym z najwybitniejszych Polaków, w znaczny sposób przyczynił się do rozwoju Polski. :)

    OdpowiedzUsuń
  17. Lubię historię z tego okresu i dużo też słyszałem o postaci Józefa Piłsudskiego. Fajnie, że mogłem zrobić sobie krótką powtórkę.

    OdpowiedzUsuń
  18. Bardzo ciekawy tekst. Czytałam z zaciekawieniem choć Józef Piłsudski nie jest moją ulubioną postacią historyczną.

    OdpowiedzUsuń