5 stycznia 2017

Moje hobby, mój świat



    Kowalstwo - moje hobby


 
Podczas  kucia  żelaza
wytapiane są myśli  i serce kowala,
a zrobione przedmioty mają duszę.
(Zbigniew Kornetowski)


Dziś zawód rzemieślniczy, taki jak kowalstwo, uważa się za wymarły. To nieprawda! Na całym świecie działają liczne kuźnie, a dla tysięcy osób jest to, często dochodowe, hobby. Wśród tych ludzi znajduję się również ja.

Trochę historii. Kowalstwo to jeden z najstarszych zawodów, a słowo „kowal” funkcjonuje w naszym języku od zawsze. Odkrycie brązu, a później żelaza, rozpoczęło nowe epoki w dziejach ludzkości i przyczyniło  się do powstania tego rzemiosła. Przez wieki praca kowala nie uległa znacznym zmianom. Jedynie dostępność materiałów determinowała jego pozycję i zarobki. Wykonane z brązu ozdoby, biżuteria, broń, były wówczas przedmiotami niezwykle cennymi. W średniowieczu  natomiast, z żelaza wykonywano już dużą część przedmiotów codziennego użytku. Było ono dostępniejsze, ale nadal drogie. W Polsce, ze względu na słabą mechanizację rolnictwa, większość wiosek miała swojego kowala jeszcze 30 lat temu. Musieli podkuwać konie, kuć pługi, gwoździe, kliny i pozostałe metalowe przedmioty. Dziś kowalstwo wiąże się bezpośrednio z metaloplastyką.

Praca. Narzędzia kowalskie są wyjątkowo drogie, dla przykładu cena nowego kowadła waha się koło 5000 złotych. Do pracy hobbyście wystarczy palenisko, kowadło (kawałek szyny kolejowej), imadło, zestaw młotków i podstawowych przyrządów, szlifierka, źródło materiału (pobliskie złomowisko). Oczywiście,  na wyposażeniu profesjonalnych kuźni znajdują się młoty automatyczne, prasy hydrauliczne, nagrzewnice indukcyjne, piece gazowe, wanny hartownicze, potężne szlifierki taśmowe, olbrzymie kowadła (do 500 kg), tysiące ręcznych narzędzi, tony materiałów. O ile hobbyści wykonują na własne potrzeby głównie broń, zakłady kowalskie mają dziś duży popyt – produkują one wszystkie elementy wykończeniowe, takie jak balustrady, poręcze, ozdoby ogrodowe, przęsła, bramy. Są niezastąpione przy renowacji zabytków, gdyż okucia do starych, kościelnych drzwi nie znajdziemy w Castoramie. Zamawiane są u nich również rekwizyty filmowe,  głównie uzbrojenie. Najlepsze zakłady wykonują również stalowe rzeźby, często stojące na ulicach największych europejskich miast lub przy bogatych willach.

Kucie stali. To nic więcej jak uderzanie młotkiem w gorący metal w celu nadania mu pożądanego kształtu. Tutaj wszystko polega już na doświadczeniu    i talencie rzemieślnika. Stal nie może być za zimna, bo może pęknąć, ani za gorąca, bo może ulec nadtopieniu. Do kucia metal nadaje się mniej więcej  po 30 sekundach  po wyjęciu z paleniska.  W tym czasie z białości schładza się do ciemnej czerwieni.  Mimo ogólnej prostoty, jest to proces długotrwały, męczący i wymagający dużego skupienia. Każde uderzenie musi być zadane pod odpowiednim kątem, z odpowiednią siłą, musi być też przemyślane. Kowal widzi, że po uderzeniu materiał może  ulec ścienieniu, pogięciu, lekkiemu wybrzuszeniu z obu stron, a całość się wygnie. Wszystko to może się zawsze zdarzyć i trzeba brać te odkształcenia pod uwagę. Obranie złej kolejności nadawania kształtów materiałowi szybko się ujawnia i uniemożliwia dalszą pracę. Pojedyncze elementy wykonuje się również w skali przemysłowej, gdzie panują te same zasady.
Zgrzewanie metalu. Jego początki  datuje się na  około  1000 lat temu na Bliskim Wschodzie i  w Japonii. Jest to proces polegający na połączeniu ze sobą na gorąco kilku (2 lub więcej) elementów. Powierzchnię metalu należy wyczyścić, a przy ogrzewaniu posypywać przeciwutleniaczami, np. boraksem. Potem elementy przykładamy do siebie i łączymy za pomocą uderzeń młotka. Brzmi to mało skomplikowanie, jednak nawet przy zastosowaniu nowoczesnej technologii metal nie zawsze chce się ze sobą połączyć. Na końcowy efekt największy wpływ ma doświadczenie kowala, a nauka tej metody może zająć nawet kilkanaście miesięcy. Wbrew pozorom – temperatura metalu powinna być niska (kolor wiśniowy), a uderzenia „delikatne”. Oczywiście,  każda stal wymaga nieco odmiennych warunków. Materiał, jaki otrzymujemy, to stal damasceńska, niezwykle wytrzymała i elastyczna. A po przeszlifowaniu i dodatkowym potraktowaniu jej kwasem, ujawnią się wszystkie zawarte w niej warstwy  stali. Efekt wizualny jest również niesamowity.
Kowalstwo jako hobby  jest  dość wymagające. Po pierwsze, aby wykonać cokolwiek większego od noża, niezbędna jest pomoc (miecz sam się nie przytrzyma). Miałem szczęście trafić na kolegę, który do tego zajęcia wykazuje ogromny zapał. Nie przeszkadza nam ani deszcz, ani śnieg, ani mróz. Po drugie, potrzebny jest czas. Nie pojedyncze godziny, lecz dni. Przed południem trzeba rozstawić sprzęt, rozpalić palenisko, co zajmuje około godziny. Potem bierzemy się do pracy. Zwykle staramy się wykorzystać cały dzień, dopiero zachodzące słońce zmusza nas do zagaszania ognia. Stoimy tak nawet przez 8 godzin, cały czas w skupieniu, pilnując raz temperatury, a raz kształtu kutego przedmiotu. Kujemy na zmianę, aby zbytnio się nie męczyć, ponieważ zwiotczałymi rękoma nie da się wyprowadzić precyzyjnego uderzenia. Dopiero po zmroku, gdy warsztat zostanie złożony, zaczynają odzywać się skutki naszej pracy – wycieńczenie, odmarznięte stopy, poparzone dłonie, osmolone twarze, nieopisany głód. Mimo wszystko, taki dzień to - przy użyciu ręcznych młotków - mała ilość wykonanej pracy. Dla przykładu podam czas pracy nad moim mieczem: pierwszy dzień – rozprostowanie i przycięcie materiału, drugi dzień – wykucie miecza, trzeci – wyprostowanie miecza, czwarty i piąty – wykucie jelca, szósty – wykucie głowicy, siódmy – dorobienie rękojeści.

Co jest w kowalstwie takiego ciekawego? Kucie daje mi poczucie władzy nad metalem, który większość ludzi kojarzy z twardością, trwałością, wytrzymałością. Dla mnie jest on miękki jak masło. Praca nad takimi pierwotnymi materiałami jak stal czy drewno jest dla mnie relaksująca, wszystko zależy wtedy tylko ode mnie. Jestem wyznawcą zasady: coś z niczego, dlatego wykonanie miecza ze starego resora daje mi dużą satysfakcję.

Adrian  

Grafika:
http://www.gold-kowal.pl/images/baner2a.jpg
http://ocdn.eu/images/pulscms/YTQ7MDMsMmU0LDAsMSwx/4ecee5da1f62cb41313e25d9dbfc0cd8.jpg
http://creativa.amu.edu.pl/wp-content/uploads/2015/12/homon.jpg

21 komentarzy:

  1. Bardzo ciekawe hobby, w tych czasach mało kto się zajmuje kowalstwem, ciekawy post!

    OdpowiedzUsuń
  2. Jestem pozytywnie zaskoczona! Jeszcze nie spotkałam osoby, której hobby to kowalstwo. Post bardzo mnie zaciekawił.

    OdpowiedzUsuń
  3. Czytając ten post, myślałam sobie, że to niesamowite, że zawód tak znany dla każdego, choć uważany, jak wspomniałeś za wymarły, tak świetnie rozwija się i jest obecny w wielu dziedzinach życia. Podziwiam za niecodzienne hobby, chociaż kiedyś po prostu zwyczajne.
    Być może kształtujesz nie tylko metal, ale i swój charakter. Przypominam sobie pewien wiersz. W "Kowalu" Leopolda Staffa z "bezkształtnej masy" człowiek musi wykuć "serce hartowne". Choć zdaje się, że to tylko fizyczna praca to według tego poety każdy człowiek jest kowalem, który musi swoje życie ukształtować. Musi być silny, nieuległy, tak jak w zawodzie, prawda? Może zatem twoje hobby to nie tylko kucie metalu, może to również praca nad własnym wnętrzem?

    OdpowiedzUsuń
  4. To hobby jest bardzo nietypowe. Moim zdaniem, jest to coś trudnego, coś co trzeba wypracować, więc na pewno jest to rzecz dla osób wytrwałych.

    OdpowiedzUsuń
  5. Nie spodziewałem się w naszej szkole kogoś z tak nietypowym hobby jak kowalstwo. Naprawdę podziwiam za zamiłowanie do tej prawdziwej sztuki,bo inaczej tego nie można nazwać.Pozdrawiam cieplutko.

    OdpowiedzUsuń
  6. Jestem pod ogromnym wrażeniem Twoich zainsteresowań, bo są naprawdę nietypowe. Dajesz radę pogodzić swoje czasochłonne hobby ze szkołą i nauką?

    OdpowiedzUsuń
  7. Podziwiam wszystkich, którzy mają jakieś hobby czy zainteresowania i starają się je rozwijać. Świadczy to nie tylko o chęci stania się lepszym, ale także możliwością pokazania się innym. To, że coś jest nietypowe, nie nie znaczy, że jest złe i nieinteresujące. Każdy z nas ma inne predyspozycje,cechy charakteru, które wpływają na wybór hobby.
    Ja nie wykluczam nikogo ze względu na różnice zainteresowań. A nawet wręcz przeciwnie - są to dla mnie nowe doświadczenia, które także mają wpływ na moje życie.
    Dlatego życzę Ci dużo zapału, pracowitości i cierpliwości w tym, co robisz: abyś nigdy nie poczuł się gorszy od innych, ponieważ każdy z nas jest na swój sposób wyjątkowy.

    OdpowiedzUsuń
  8. Rozwijanie tak niecodziennych i oryginalnych zainteresowań to coś wyjątkowego. Twój post może zadziwiać, bo rzadko spotyka się ludzi o podobnych pasjach.Jedni lubią śpiewać, inni grać na jakimś instrumencie,a Ty jak sam napisałeś ,,robić coś z niczego''. Myślę, że najważniejsze w tym wszystkim jest odnalezienie samego siebie. Dlatego warto odkrywać nowe powołania i rozwijać je, bo nic nie sprawia nas wyjątkowym jak własne pasje.

    OdpowiedzUsuń
  9. Dla niektórych może się to wydawać dziwne: kowalstwo jako hobby w tych czasach? Niech nas nie dziwi tego rodzaju reakcja ludzi, ponieważ ja sama się zdziwiłam czytając ten post. Teraz natomiast jestem pod ogromnym wrażeniem. Zawsze uważałam, że kowalstwo może być wyłącznie zawodem i to w dodatku niedocenianym przez wielu, jak się jednak okazuje może być również pasją, dzięki której jak wspomniałeś robisz "coś z niczego" co sprawia Ci wielką przyjemność, daje satysfakcję, więc życzę Ci dalszego rozwijania swoich umiejętności w tej dziedzinie.

    OdpowiedzUsuń
  10. Aż wspominam swoje hobby. Od 2 klasy podstawówki do końca gimnazjum grałam w siatkówkę. Nieskończone ilości potu, poświęcenie i walka do samego końca. Twoje hobby jest dosyć niespotykane, a to dodaje mu niesamowity urok.

    OdpowiedzUsuń
  11. Bardzo ciekawy post. :) Teraz rzadko się zdarza, że ktoś interesuje się takimi rzeczami jak kowalstwo. Bardzo oryginalne hobby. :)

    OdpowiedzUsuń
  12. Muszę przyznać, że nie spodziewałem się tego, ale post był bardzo interesujący i przeczytałem go z przyjemnością. Temat nietypowy, ale przystępny dla wszystkich czytelników. Początkowo opowiadasz o pierwotnym zawodzie kowala i przez ogólne informacje do ciekawostek z nim związanych dążysz do pewnej konkluzji. Udało ci się odnaleźć w swoim hobby to, co najważniejsze - radość oraz satysfakcję, a to dotyczy nie tylko kowalstwa, lecz wszystkich zajęć, które dają nam te odczucia. Przeczytawszy post miałem wrażenie, jakbym skończył książkę, która niosła życiowe przesłanie.
    Gratuluję umiejętności przekazu :)

    OdpowiedzUsuń
  13. Interesujący materiał nawet nie myślałem że tak mnie zaciekawią informacje o tym rzemiośle.

    OdpowiedzUsuń
  14. Ciekawy post. Co roku w Wojciechowie odbywa się zjazd kowali z całej Polski.Impreza zyskuje coraz większy rozgłos.Kowalstwo zalicza się do zawodów ginących, dlatego turyści przyjeżdżają aby zobaczyć kilkudziesięciu mistrzów kowalstwa przy pracy, jak również kupić ich wyroby.

    OdpowiedzUsuń
  15. Jestes posiadaczem naprawde oryginalnego hobby,ale to tylko czyni je wyjątkowym. Posiadanie hobby jest czymś bardzo potrzebnym i wyjątkowym. Ja trenuje bieganie, poświęcam codziennie na trening od 1 do 2 godzin, jak mowię o tym znajomym to każdy sie dziwi jak w liceum znajduje na to czas. Fakt bywa cieżko,ale i tak nie moze sie to równać z tym ile hobby daje satysfakcji i jak bardzo jest rozwijające, dobrze jest mieć w życiu cos własnego, taka odskocznie od codziennych spraw, to sprawia ze nasze życie nie jest tylko melancholijnym schematem złożonym z niezmiennie powtarzających sie czynności, poprzez posiadanie zainteresowań kształtujemy swoją osobowość.

    OdpowiedzUsuń
  16. Spodobał mi się sposób w jaki opisujesz swoje hobby. Jest ono nie tylko rzadko spotykane, szczególnie wśród młodych ludzi, ale też w gruncie rzeczy bardzo ciężkie. Jestem naprawdę pod wrażeniem twojej pasji :)

    OdpowiedzUsuń
  17. Rzadko spotyka się ludzi, którzy interesują się kowalstwem. Twoje hobby jest bardzo oryginalne i interesujące. W dzisiejszych czasach kowalstwo jest dość zapomnianym zawodem.

    OdpowiedzUsuń
  18. Jestem zaskoczony w tych czasach jest to bardzo mało spotykane hobby.
    Nie mniej jednak jest to tak samo interesujące hobby jak i wszystkie inne. Świetny post :)

    OdpowiedzUsuń
  19. Fajnie, że pośród młodych ludzi można znaleźć prawdziwych fascynatów czymś w sumie już teraz niecodziennym. Dziękuję, że podzieliłeś się z nami cząstką siebie, która myślę, zainteresowała innych tak jak mnie. :)

    OdpowiedzUsuń
  20. Przeczytałam post z ogromnym zaciekawieniem! Uśmiech sam maluje się na twarzy, gdy czyta się o młodej osobie, która robi takie rzeczy. Jestem pełna podziwu. :)

    OdpowiedzUsuń
  21. Kowalstwo to w naszych czasach bardzo rzadko spotykane hobby, szczególnie u ludzi młodych. Świetny post!

    OdpowiedzUsuń