5 czerwca 2015

Spotkanie ze sztuką



Piosenka jest dobra na wszystko


  
 
Starsi panowie, Starsi panowie,
  Starsi panowie dwaj...
   Już szron na głowie i nie to zdrowie,
A w sercu ciągle maj.
(Jeremi Przybora)
                                   

Wyobrażacie sobie czasy, w których telewizory są taką rzadkością, że aby obejrzeć ulubiony program, trzeba udać się do sąsiada? Wtedy właśnie pojawił się „Kabaret Starszych Panów”. W czarno-białej rzeczywistości PRL i takiej właśnie telewizji było to niesamowite zjawisko. Premiera kabaretu obyła się  16 października 1958 roku, a ostatni występ był  22 lipca 1966 roku. Twórcy kabaretu, czyli Jeremi Przybora (autor tekstów) oraz Jerzy Wasowski (kompozytor) za cel postawili sobie rozpogodzenie narodu. Przez wiele lat w swoich programach wcielali się w postaci zaprzyjaźnionych ze sobą Pana A. i Pana B. - tytułowych „starszych panów”. Zawsze występowali w eleganckich frakach, cylindrach, prezentowali nienaganne maniery. Posługiwali się też pięknym, przepełnionym ironią językiem. Mimo że ich styl w niczym nie przypominał tego, co pokazują dzisiejsze kabarety, ich rozmowy potrafią rozbawić do łez. Jestem przekonana, że panowie Wasowski i Przybora takimi dżentelmenami byli również  w rzeczywistości.  
W każdym z odcinków przyjaciół odwiedzali różni goście, w których wcielali się wybitni aktorzy, między innymi: Irena Kwiatkowska, Kalina Jędrusik, Barbara Krafftówna, Aleksandra Śląska, Zofia Kucówna, Wiesław Gołas, Wiesław Michnikowski, Edward Dziewoński Bohdan Łazuka czy  Mieczysław Czechowicz. Wyjątkowa i bardzo zabawna była też scenografia programu - często umowna, namalowana na kartonie.

Ogromną rolę w twórczości tego kabaretu odegrały piosenki, które na pewno zna każdy z nas (chociaż może nawet o tym nie wie). Utwory te prezentują absolutny geniusz zarówno pod względem tekstu, jak i muzyki, a do tego trzeba dodać jeszcze kunszt aktorski wykonawców. Jeremiego Przyborę nazwałabym mistrzem słowa. Z łatwością wymyślał niesamowite gry słowne czy zabawne metafory. Jerzy Wasowski natomiast, mimo że był muzycznym samoukiem, pisał wspaniałe, bardzo nowatorskie jak na tamte czasy melodie.  Należy też wspomnieć, że piosenki kabaretu miały nie tylko śmieszyć. Niektóre z nich są smutne i wzruszające, jak na przykład „O Romeo!”  Można określić jako skargę samotnej kobiety. W innych dostrzec można walory edukacyjne („Mambo Spinoza” nie tylko śmieszy, ale i zapoznaje słuchaczy z sylwetką filozofa).  Tematy piosenek są bardzo różne - począwszy od zranionego serca, na wizycie u dentysty skończywszy.
Każdy tekst, każda melodia, każda interpretacja i każdy z artystów tworzących ten kabaret zasługiwałyby moim zdaniem na oddzielny post. Nic dziwnego, że na temat „Kabaretu Starszych Panów” pisano prace magisterskie, bo właściwie nawet pojedyncze metafory i frazeologizmy lśnią dowcipem jak diamenty, iskrzą semantycznymi odniesieniami. W jednej z piosenek, której bohaterkami są ekspedientki z warzywniaka, jarzyny stają się tłem towarzyszącym miłości, zazdrości i zbrodni, a zarazem żałobnikami rozpaczającymi po śmierci  otrutych podstępnie kochanków: „Żal dogłąbny kapustę przewierca, pomidory pękają jak serca / więc przechodniu w MHD im kup bukiet warzyw i rzuć im na grób”. (MHD - Miejski Handel Detaliczny, organizacja handlowa utworzona w 1950 roku, która obejmowała przedsiębiorstwa prowadzące sklepy podlegające miejskim radom narodowym.)
Twórcy „Kabaretu Starszych Panów” i wielu artystów, którzy go współtworzyli, zakończyło życie w wymiarze doczesnym. Na szczęście żyjemy w czasach powszechnego kontaktu z ekranami  i to nie tylko telewizyjnymi, zróbmy sobie zatem przyjemność, poszukajmy  dzieł z „Kabaretu Starszych Panów” w Internecie.

Królowa Elżbieta

Grafika:
http://www.ekabaret.pl/upload/kat/yhdjkzsjmqmfaeov.jpg
http://nanosolar.pl/wp-content/uploads/2015/09/Klasyka-na-ka%C5%BCdy-dzie%C5%84-%E2%80%93-Kabaret-Starszych-Pan%C3%B3w1.jpg
http://bi.gazeta.pl/im/a3/cd/b6/z11980195Q,Kabaret-Starszych-Panow.jpg
https://i.ytimg.com/vi/lvXntNCAQdM/maxresdefault.jpg

22 komentarze:

  1. "Kabaret Starszych Panów" bardzo różni się od współczesnych kabaretów. Dzisiejszy humor bywa ordynarny i prostacki. Żarty "Kabaretu Starszych Panów" były kulturalne i inteligentne. Jak widać, można rozśmieszyć ludzi nie używając wulgaryzmów, o czym czasami zapominają dzisiejsze kabarety.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Królowa Elżbieta6 czerwca 2015 09:38

      Zastanawiam się właśnie, co się zmieniło. Gust odbiorców? A może to artyści kabaretowi "idą na łatwiznę" i dla pieniędzy obniżają intelektualny poziom żartów, aby trafić do szerszej publiczności.

      Usuń
  2. Myślę, że ci dwaj panowie dzięki temu przedsięwzięciu sprawili, że ludzie choć trochę mogli zapomnieć o szarej rzeczywistości i po prostu pośmiać się. Post świetny, pokazujący jak kiedyś postrzegano rozrywkę ;)

    OdpowiedzUsuń
  3. Musze przyznać, że nie przepadam za współczesnymi kabaretami. Słyszałam o "Kabarecie Starszych Panów" oraz znam kilka ich piosenek, co tylko dowodzi popularności grupy. Godne uznania jest to, że po tylu latach przedstawiony powyżej kabaret nadal cieszy się dużą sławą.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Również nie przepadam za obecnymi kabaretami. Dzisiejsze skecze nie są tak zabawne ,a zarazem inteligentnie odegrane. W kabarecie chodzi o to by bawili się wszyscy widzowie, rolę tę z pewnością świetnie odwzorowują starsze skecze.

      Usuń
  4. Bardzo ciekawy post. Znalazłam trochę informacji o twórcach Kabaretu Starszych Panów. Jeremi Przybora poznał się z Jerzym Wasowskim w radiu podczas oblężenia Warszawy w 1939 (był wówczas spikerem). Podczas powstania warszawskiego prowadził audycje w cywilnej rozgłośni Polskiego Radia, uruchomionego 9 sierpnia. Po wojnie spotkał się w 1948 z Wasowskim i wówczas zaproponował mu pisanie muzyki do swych tekstów. Zanim Jerzy Wasowski przystąpił do komponowania i współtworzenia KSP trzymał się wielu zajęć. W 1938 roku w Polskim Radiu zaczynał jako inżynier, napisał podręcznik dla mikserów, był lektorem, spikerem, aktorem. Pisał także sztuki i piosenki, ale wszystko robił czasowo. Szybko dochodził do wniosku, że już to zgłębił i dalej go nie interesuje.

    OdpowiedzUsuń
  5. Kilka ciekawostek:
    -W 1949 Jerzy Wasowski z Jeremim Przyborą stworzył radiowy teatrzyk Eterek.
    -Jerzy Wasowski w sumie stworzył ok. 700 piosenek, w tym ok. 100 dla dzieci, ok. 150 ilustracji muzycznych do słuchowisk radiowych, widowisk telewizyjnych, filmów animowanych i fabularnych, sztuk teatralnych.
    -8 grudnia 2011 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające Jeremiego Przyborę i Jerzego Wasowskiego.
    -Pierwsze programy Kabaretu Starszych Panów nie były rejestrowane, dlatego w okresie 1978-1980 zostały nagrane ponownie, w kolorze i ze zmianami obsadowymi. Cykl ten został nazwany Kabaret Jeszcze Starszych Panów.

    OdpowiedzUsuń
  6. Kawały bawią każdego z nas, ale opowiadając je musimy pamiętać o zachowaniu przyzwoitości i taktu... Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  7. Po przeczytaniu tego posta uświadomiłam sobie, że koniecznie muszę obejrzeć chociażby jeden odcinek "KSP". Nie zawiodłam się. Niebanalne dialogi oraz niepowtarzalne, dowcipne i wykonywane z najwyższym kunsztem aktorskim piosenki to jest coś, czego w dzisiejszych kabaretach doszukać się nie można. Szkoda, że w dzisiejszych czasach nie ma kabaretów zarówno zabawnych jak i mądrych w wypowiedziach aktorów, a żeby zobaczyć coś naprawdę świetnego, trzeba szukać dzieł 50 lat starszych od nas samych.

    OdpowiedzUsuń
  8. Ciekawy artykuł :)

    OdpowiedzUsuń
  9. Programy Kabaretu nadawano na żywo na antenie telewizyjnej, z wykorzystaniem jako playback piosenek zarejestrowanych wcześniej. Kabaret ukazywał się również na antenie Polskiego Radia, jako przygotowane osobno słuchowiska, powtarzające telewizyjną fabułę z tą samą obsadą.

    OdpowiedzUsuń
  10. Jerzy Ryszard Wasowski w 1967 roku został uhonorowany Nagrodą 1000-lecia.
    Jeremi Stanisław Przybora w 1995 roku został nagrodzony "Diamentowym Mikrofonem", nagrodą Polskiego Radia dla wybitnych twórców radiowych. 3 maja 1997 roku Prezydent RP za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej i pracy literackiej odznaczony go Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

    OdpowiedzUsuń
  11. Myślę, że nie tylko bawili, ale i niesamowicie łączyli ludzi. W czasach, gdzie telewizory były rzadkością i aby obejrzeć ulubiony program, trzeba było udać się do sąsiada, bez wątpienia zmuszało uczestników takich spotkań na wymianę poglądów na różne tematy np: sytuację w kraju.

    OdpowiedzUsuń
  12. Moja ulubiona ich piosenka, chyba każdy ją zna :)
    Kabaret Starszych Panów- Tanie dranie

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Postanowiłam sprawdzić ,którą piosenkę Kabaretu Starszych Panów znam i odnalazłam "Tanie dranie" . Zdecydowanie to chyba najbardziej rozpoznawalny utwór w ich repertuarze.

      Usuń
  13. Jeremi Przybora za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej i pracy literackiej, został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

    OdpowiedzUsuń
  14. Co jakiś czas oglądam skecze ''Kabaretu Starszych Panów'' na youtubie i zawsze wprowadzają mnie w świetny humor. Spektakle,które powstają obecnie, nie bawią tak, jak kunszt aktorów z czasów, kiedy kabaretów było niewiele.

    OdpowiedzUsuń
  15. Co do piosenek ,chciałbym przypomnieć o aktorze Eugeniuszu Bodo. Polecam zapoznać się z jego życiorysem i twórczością .
    Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  16. Kocham kabarerty! Zawsze gdy wracam do domu po szkole oglądam przynajmniej jeden dla poprawy humoru. Nigdy nie słyszałam o "KSP" i nie oglądałam ale szybko to nadrobię.

    OdpowiedzUsuń
  17. Któregoś dnia zaczęłam słuchać piosenek Kabaretu Starszych Panów i nie potrafiłam kryć uśmiechu, słysząc:
    "Jeżeli kochać, to dlaczego nie z kolegą?
    Dziewczynę wespół uwielbiać jest lżej.
    Co niebezpieczne dla mężczyzny samotnego,
    To z kolegą niebezpiecznym jest mniej." - "Jeżeli kochać to nie indywidualnie"
    lub "Owszem, była i dziewczyna, i miłości pajęczyna,
    Co oplotła drżący dwukwiat naszych ciał.
    Porwał dziewczę zdrady poryw i zabrała pomidory,
    Te ostatnie, com schowane przed nią miał.
    Addio, pomidory, addio ulubione,
    Słoneczka zachodzące za mój zimowy stół.
    Nadchodzą znów wieczory sałatki niejedzonej,
    Tęsknoty dojmującej i łzy przełkniętej wpół." - "Addio, pomidory"

    OdpowiedzUsuń
  18. Bardzo lubię kabarety ^^ skoro rok szkolny już prawie się skończył, to nadrobię zaległości ;)

    OdpowiedzUsuń
  19. Kabaret Starszych Panów pokazuje, że można rozbawiać w sposób inteligentny. Obejrzałem jeden z ich programów i bardzo mnie się spodobał.

    OdpowiedzUsuń