11 lutego 2014

Językowe potyczki



              Nie kalecz języka!


Język naszym skarbem świętym
(Tadeusz Żeleński)


Dzisiaj będzie przede wszystkim o fleksji. Tradycyjnie już - niepoprawne formy zostały podkreślone, a następnie poddane analizie. Postarajmy się zapamiętać, jak należy odmieniać wyrazy, aby nie popełniać błędów. Oto krótki tekst.

Dzień dobry. Nazywam się Kryński Bartłomiej. Obecnie chodzę do liceum imieniem Hugo Kołłątaja, a wcześniej ukończyłem gimnazjum imieniem Maksymiliana Kolbe. Przyjaźnię się z Andrzejem Sobieraj. Obaj fascynujemy się filmami z Johnny Travoltą. Ja mieszkam w Limanowie, a mój kolega pochodziz Białej Podlaski.

Nazywam się Kryński Bartłomiej. W zdaniu jest niewłaściwa kolejność wyrazów. Najpierw wymieniamy imię, a potem nazwisko. Inna kolejność razi. Połączenie Kryński Bartłomiej ma cechy urzędowości – występuje w formularzach, urzędowych spisach, wykazach itd. Zapamiętajmy i  przedstawiajmy się zawsze: Bartłomiej Kryński, Joanna Łysiak, Konrad Ślepko, Anna Reczek.

Liceum imieniemDo tej niepoprawnej formy wracam po raz drugi, ponieważ wiele osób jej używa. Nie wiem, dlaczego, bo sprawa jest stosunkowo prosta. Liceum (kogo? czego?) imienia. Połączenie tych dwóch wyrazów wymaga dopełniacza, a nie narzędnika. Uczymy się zatem w I Liceum Ogólnokształcącym imienia Jana Zamoyskiego.

Imienia Hugo Kołłątaja. Imiona Hugo, Otto, Bruno, Cycero pochodzą z łaciny i greki. W mianowniku mogą się kończyć na –n: Hugo – rzadziej Hugon; Otto – Otton; Bruno – Brunon. Dlatego w przypadkach zależnych temat zawsze jest rozszerzony o  - n - . A zatem szkoła musi być imienia (kogo? czego?) Hugona Kołłątaja. Imię to należy odmieniać! Podobam się Hugonowi. Widzę Hugona. Idę z Hugonem. Rozmawiam o Hugonie.

Imienia Maksymiliana Kolbe.Nazwiska męskie zakończone na  -e  mają zazwyczaj niemiecki rodowód, jednak już zakorzeniły się w naszej kulturze  i spotykamy je dość często.  Odmienia się je, a pozostawienie ich  w postaci mianownikowej traktuje się jako błąd. Powiemy więc: imienia Maksymiliana Kolbego.

Przyjaźnię się z Andrzejem Sobieraj. Mówimy:Bartek przyjaźni się z Andrzejem Sobierajem. Nieodmienianie nazwisk męskich to rażący błąd i nie należy go upowszechniać. Zdarza się to  - niestety –  niemal nagminnie. Wystarczy spojrzeć na dyplomy, dedykacje i pisma urzędowe i mamy taki oto kwiatek: Wojciechowi Malec – współpracownicy.

Fascynujemy się filmami z Johnny Travoltą. Obce imiona powinno się odmieniać zawsze, gdy można je dopasować do polskich wzorców deklinacyjnych. Fascynujemy się zatem filmami z Johnnym Travoltą. Słuchamy opery Claudia Monteverdiego. Czytamy o podróżach Marca Polo (lub Pola).

Mieszkam w Limanowie. Ta nazwa miejscowości ma budowę przymiotnikową i odmienia się według deklinacji przymiotnikowej. Bartek mieszka więc w Limanowej. Można też mieszkać w Białej lub  Suchej.

Pochodzi z Białej Podlaski. W złożonych nazwach miejscowości (zestawieniach i zrostach) oba człony są odmienne – każdy zgodnie ze swoją częścią mowy. Biała odmienia się jak przymiotnik i  Podlaska – również jak przymiotnik. Dlatego należy powiedzieć: z Białej  Podlaskiej.

Przeczytaj i  zapamiętaj. Masz inne tego typu problemy ? Zajrzyj do książki  Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego.

Miłośnik poprawnej polszczyzny

Grafika
http://www.sp15bia.ovh.org/uczniowie_z_klasa.gif

71 komentarzy:

  1. Gratulacje dla autora, bardzo dobry post. Warto przeczytać, zawiera cenne informacje, które mogą nam się przydać w przyszłości. Wiele osób kaleczy nasz język ojczysty z ręką na sercu mogę przyznać, że mi również zdarzają się takie pomyłki a dzięki temu wpisowi będę mogła naprawić to i owo. :)

    OdpowiedzUsuń
  2. Muszę przyznać, że nie wiedziałem tego o odmianie imienia Hugona Kołłątaja. Post bardzo ciekawy i pouczający.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja też nie. Jednak wszystkie inne podkreślone wyrazy poprawnie bym odmieniła. Teraz, po przeczytaniu posta, powinnam już poradzić sobie z odmianą takich imion, jak Bruno czy Hugo.:)

      Usuń
  3. Nawiązując do tekstu, zapytam: czy jest dopuszczalna odmiana imienia Bruno w formie D. Bruna, N. z Brunem itd.? Warto zauważyć, ze Bruno i Brunon to dwa różne imiona. Podobno w tej kwestii dalej powinniśmy trzymać się formy "Brunona", ale jako siostra, no właśnie, Bruna/Brunona nie wyobrażam sobie mówić o nim, używając formy domniemanie poprawnej...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłośnik poprawnej polszczyzny11 lutego 2014 10:45

      Profesor Andrzej Markowski pisze w "Słowniku poprawnej polszczyzny"(2012): Bruno albo Brunon ; dopełniacz i biernik: Brunona (nie: Bruna). Mówimy: Opowiadania Brunona Schulza
      (a nie Bruna Schulza).

      Usuń
    2. Dziękuję.

      Usuń
  4. ๓คlเภ๏ฬค1311 lutego 2014 10:17

    Ciekawy post :D mam nadzieję,że te przykłady nauczą niektóre osoby jak ,, nie kaleczyć języka''
    ,,Język naszym skarbem świętym''---fajne stwierdzenie :D

    OdpowiedzUsuń
  5. anonimowy_humanista11 lutego 2014 10:18

    Super post, oby takich więcej.

    OdpowiedzUsuń
  6. To jak mówimy, świadczy o nas samych,

    OdpowiedzUsuń
  7. Bardzo interesujący post, zaciekawił mnie szczególnie fragment o odmianie imion.

    OdpowiedzUsuń
  8. Bardzo ładny post. Podoba mi się i na pewno nigdy nie będę już robiła błędów... bardzo lubię język polski i lubię się go uczyć. Dziękuje

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Warto też zadbać o ortografię. Słowo dziękuję kończy litera "ę". Życzę sukcesów na lekcjach języka polskiego :-)

      Usuń
  9. Fantastyczny post, wskazówki się przydadzą :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłośnik poprawnej polszczyzny11 lutego 2014 15:22

      Pani(e) Anonimowa (y.) Zapraszam do prześledzenia wcześniejszych postów znajdujących się na blogu, a poświęconych zagadnieniom językowych. Obiecuję, że ukażą się też następne.
      Łatwiej byłoby mi korespondować z człowiekiem, który ma jakieś imię, bo czuję się jakoś niekomfortowo. Dziękuję za miłe słowa i pozdrawiam.

      Usuń
  10. Właściwie nie wiedziałam, że nazwisko Kolbe się odmienia. Zależy to chyba od narodowości? Na przykład włoskie nazwiska się nie odmieniają, a i z polskimi różnie bywa.
    Już teraz wiem, jak to się pisze i nie mam wątpliwości;)

    OdpowiedzUsuń
  11. Jest ten "Poradnik..." w szkole imienia Jana Zamoyskiego?

    OdpowiedzUsuń
  12. Anonimowy nieanonimowy11 lutego 2014 11:23

    Takie posty lubię najbardziej. :)

    OdpowiedzUsuń
  13. Oby więcej takich postów!

    OdpowiedzUsuń
  14. Ten post odmienił moje życie, dziękuje za tak bardzo interesujące artykuły .
    Jan Kowalski XD

    OdpowiedzUsuń
  15. Ciekawy wpis, ale niestety bardzo nudny, większość z tych treści jest oczywista, ale napewno wielu osobom pomoże.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłosnik poprawnej polszczyzny12 lutego 2014 06:04

      Jaki więc jest ten post: ciekawy czy nudny. Zdecyduj się na coś! Poza tym, gdyby nie nudziła Cię nauka, pewnie nie byłoby w Twojej wypowiedzi błędu składniowego i ortograficznego. Poszukaj ich sobie i popraw.

      Usuń
    2. Chyba nie wszystko jest takie oczywiste. Na pewno pisze się rozdzielnie - na to przyimek, analogicznie na stole, na ulicy itp.

      Usuń
  16. A co Miłośnik poprawnej polszczyzny wypowie się na temat książek, w których są ewidentne błędy?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłosnik poprawnej polszczyzny12 lutego 2014 06:11

      Niestety, są błędy w wielu książkach i to często. Pospolite byki! Myślę, że wynika to z zatrudniania nieprzygotowanych do swej pracy tłumaczy. Następnie od razu wydaje się książki, bez wcześniejszej korekty. Pośpiech i pogoń za pieniędzmi kosztem jakości. Do tak poważnej pracy zabierają się niewłaściwi ludzie. Szkoda, że literatura i język tak karleją.

      Usuń
    2. Miłośnik poprawnej polszczyzny12 lutego 2014 11:18

      I oto skutek pośpiechu - tym razem mojego. Wyszedł Miłosnik zamiast Miłośnika. Przepraszam.

      Usuń
  17. To naprawdę ciekawe i przydatne.

    OdpowiedzUsuń
  18. Co tu więcej czekać... Czekam na więcej Twoich postów. :)

    OdpowiedzUsuń
  19. Widzę, że coraz częściej poruszamy problem błędów językowych. Temat dosyć popularny i na czasie, liczę na więcej podobnych tekstów : ).

    OdpowiedzUsuń
  20. leśny_rudzielec11 lutego 2014 11:38

    "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają..." jak pisał Rej. Warto by dodać: "i dodatkowo go znają i poprawnie używają" :)

    OdpowiedzUsuń
  21. Nie przepadam za językoznawstwem, ale post napisany ciekawie. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  22. Mirandola_z_żyrandola11 lutego 2014 11:42

    Mam nadzieję, że tą moją "Mowę o godności człowieka" dobrze przetłumaczyliście na ten swój język polski, bo czytam ten post i rozumiem jak ciężko nim się poprawnie posługiwać. Oby więcej takich ludzi na tym świecie, co dbają o poprawność języka. Pamiętajcie, człowiek jest kowalem swojego losu, ale języka i sposobu wypowiadania się również!

    OdpowiedzUsuń
  23. Janek z Czarnolasu11 lutego 2014 11:47

    Gdyby tylko moja Urszulka żyła, uczyłbym ją posługiwania się poprawnym językiem. Pamiętajcie, dziatki, to bardzo ważne!!!

    OdpowiedzUsuń
  24. Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie nie jest mi obce, tym bardziej poprawność pod względem językowym.

    OdpowiedzUsuń
  25. Bogini_Fortuna11 lutego 2014 11:53

    Los jest zmienny i nigdy nie wiesz, co może Ci się przytrafić. Różne mam kaprysy. Nawet w złej godzinie pamiętaj o poprawności językowej.

    OdpowiedzUsuń
  26. Orszulka Ubi Est11 lutego 2014 11:54

    Więc przekonałam się, że w paru wypadkach popełniałam błąd :D dziękuję za ten poradnik, jest bardzo pomocny ;)

    OdpowiedzUsuń
  27. Król Smartphone'ów11 lutego 2014 11:57

    Odmiana nazwisk w języku polskim jest dosyć trudne, cieszę się, że ktoś ten temat stara się przybliżyć : )

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Jak widać dla ciebie odmiana ogólnie jest trudna :D Radzę się dokształcić.

      Usuń
  28. Bardzo lubię posty o tej tematyce. Zawsze uczę się z nich czegoś nowego. Czasami zdarza mi się popełnić jeszcze jakąś językową gafę, ale naprawdę sporadycznie, co zawdzięczam między innymi właśnie takim postom :)

    OdpowiedzUsuń
  29. Interesujący post. Moim zdaniem najlepiej zostały wytłumaczone błędy dotyczące nazw miejscowości-to moja pięta achillesowa, ale po tym, co tu przeczytałam, nie będę miała wątpliwości, co do odpowiedniej odmiany, aby "nie kaleczyć języka" :)

    OdpowiedzUsuń
  30. Ciekawy post.Teraz już na pewno nie będę kaleczyć języka :)

    OdpowiedzUsuń
  31. Miłośnik poprawnej polszczyzny11 lutego 2014 15:17

    Poradnik profesora Markowskiego powinien być. Zresztą on nie jest wcale taki drogi i można go ostatecznie kupić. Czy jest "Słownik poprawnej polszczyzny" Markowskiego? Nie wiem. Wstąp do biblioteki i zapytaj. Są na pewno słowniki i poradniki też innych świetnych językoznawców. Powodzenia w zdobywaniu wiedzy.

    OdpowiedzUsuń
  32. Przydatne wskazówki. Cieszę się, że większość z tych zasad znałam już wcześniej :)

    OdpowiedzUsuń
  33. Odkąd tylko pamiętam miałam probley z odmianą nazw miejscowości. Myślę, że od teraz ulegnie to zmianie.
    Pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
  34. Ciekawy post. Świetnie zostały wytłumaczone w nim problemy dotyczące błędów językowych występujących w dzisiejszych czasach wśród młodzieży i dorosłych. Oby informacja ta była pomocna w przyszłości.

    OdpowiedzUsuń
  35. Przyznam, że nie znałam prawidłowej odmiany niektórych wyrazów z przytoczonych zdań.

    OdpowiedzUsuń
  36. Czytając ten tekst znalazłam parę błędów które sama popełniam, od teraz będę się pilnować :)

    OdpowiedzUsuń
  37. Przydatny post. Można wiele się nauczyć :)

    OdpowiedzUsuń
  38. Jakoś nie mogę się przekonać do tego Hugona... Chyba w wypracowaniach będę używać prostszych imion typu Jaś :D

    OdpowiedzUsuń
  39. Bardzo ciekawy post :D to wszystko przyda się przy pisaniu opowiadań :)

    OdpowiedzUsuń
  40. Nie miałam pojęcia, że "Hugo" powinno odmieniać się "Hugona". Ciekawe, na pewno się przyda! Dzięki! :)

    OdpowiedzUsuń
  41. Post rzeczywiście przydatny. Niestety poruszone błędy zadomowiły się w naszym języku, ale myślę, że dzięki lekturze takich artykułów jak ten będziemy przykładali większą wagę do poprawnej pisowni i mowy.

    OdpowiedzUsuń
  42. Odmiana nazw miejscowości, imion oraz nazwisk sprawia często wiele trudności. Dobrze, że powstał post na ten temat i zostały rozwiane wszelkie wątpliwości. Wystarczy już tylko zapamiętać podstawowe zasady :)

    OdpowiedzUsuń
  43. Ludzie nie wiedzą czym różni się końcówka w nazwisku np. Nowakowa, Nowakówna. Końcówka "owa" oznacza, że kobieta jest zamężna, natomiast "ówna" oznacza, że jest panną.

    OdpowiedzUsuń
  44. #LadyAlarice9 maja 2015 13:32

    Zawsze miałam problem z Białą Podlaską. Teraz już na pewno zapamiętam, która forma jest poprawna.

    OdpowiedzUsuń
  45. Wiele osób popełnia błędy językowe co można zauważyć niestety bardzo często. Ostatnio podczas oglądania meczu, komentator użył zwrotu "piłkarz z Bielsko-Białej" co jest błędem, ponieważ powinien powiedzieć " z Bielska-Białej". Odmiana niektórych miejscowości i nazwisk jest bardzo trudna,ale do zapamiętania.

    OdpowiedzUsuń
  46. Odmiana imion i miejscowości zawsze była moją słabszą stroną , lecz mam nadzieję, że posty z serii "Nie kalecz języka" nauczą mnie poprawnej formy.
    Rażącym błędem jest także" proszę panią" zamiast "proszę pani". Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, ale jest to błąd.

    OdpowiedzUsuń
  47. Bardzo ciesze się, ze powstał post na ten temat, ponieważ używanie niepoprawnych form jest rażące a ciągle popełniamy takie błędy. Uświadomiłam sobie, jakie błędy popełniam i nigdy więcej ich nie zrobię.

    OdpowiedzUsuń
  48. Bardzo przydatny post. Chyba nigdy nie zwracałam uwagi na poprawną odmianę imion,nazwisk i miejscowości. Pora to zmienić.

    OdpowiedzUsuń
  49. Bardzo przydatny post. Popełniamy wiele błędów z odmianą imion, nazwisk czy miast.
    Prezydent Krakowa, prezydent miasta Krakowa czy prezydent miasta Kraków... która forma jest właściwa? Pierwsza forma jest poprawna, gdy jest używana w języku nieurzędowym (np.: w artykułach czasopism), dwie pozostałe formy są również poprawne, lecz mają charakter typowo urzędowy (np.: w dokumentach).

    OdpowiedzUsuń
  50. Autor polecanej w poście książki "Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego." jest przewodniczącym Rady Języka Polskiego, wiceprzewodniczącym Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Członkiem Prezydium Komitetu Językoznawstwa PAN, członkiem rzeczywistym Towarzystwa Naukowego Warszawskiego i członkiem Collegium Invisibile. Opublikował z zakresu semantyki, leksykologii, leksykografii i kultury języka polskiego ponad 40 pozycji książkowych. W 2010 został wyróżniony radiowym Honorowym Złotym Mikrofonem „za wybitne osiągnięcia w propagowaniu pięknej polszczyzny na wszystkich antenach Polskiego Radia”.

    OdpowiedzUsuń
  51. Bardzo przydatny post.Do tej pory nie zwracałam uwagi na odmianę nazwisk.Wielokrotnie najpierw wymieniałam swoje imię, a dopiero później nazwisko. Postaram się to zmienić.

    OdpowiedzUsuń
  52. Bardzo przydatny post. Duża część omówionych w nim błędów sprawia problem większości osób.

    OdpowiedzUsuń
  53. W swoich wypowiedziach lub wypracowaniach często pisałam tylko imię ,aby nie powtarzać ciągle nazwiska ,którego nie odmieniałam.Po przeczytaniu tego postu wiem jakie błędy popełniałam i więcej już ich nie popełnię!

    OdpowiedzUsuń
  54. Post bardzo przydatny. Przedstawiono najczęściej popełniane błędy, za co bardzo dziękuję.

    OdpowiedzUsuń
  55. Ten post uświadomił mi ile błędów możemy i popełniamy na co dzień w języku ojczystym.

    OdpowiedzUsuń
  56. Ten post uświadomił mi jakie popełniałem błędy. Uświadomiłem sobie jak często myliłem się z wymową miejscowości. Mam nadzieję, że teraz będę na to wyczulony.

    OdpowiedzUsuń
  57. Muszę się przyznać, że zwykle popełniam jeden z wyżej wymienionych błędów.
    Mam nadzieję, że dzięki tym wiadomościom uda mi się to zmienić.

    OdpowiedzUsuń
  58. Myślę, że post ten zmniejszy ilość popełnianych przeze mnie błędów w pisowni :)

    OdpowiedzUsuń
  59. Post z pewnością przydatny, bo mimo iż istnieją częściej popełniane błędy, to te również są dosyć popularne. Przede wszystkim przydatne mogą się okazać odmiana imion oraz nazw miejscowości.

    OdpowiedzUsuń