Kącik młodego historyka

 

Antemurale Christianitatis

 

 

Polacy są narodem szczególnie powołanym przez Boga,

do zasłaniania całego chrześcijaństwa,

jak gdyby jaki warowny zamek.

(Jean de  Monluc)

Termin  „przedmurze chrześcijaństwa”   powstał  już w czasach  antycznych na określenie murów obronnych, które  miały  gwarantować  bezpieczeństwo miast. Pojęcie  szybko nabrało  także metaforycznego znaczenia jako punkty strategiczne w obronie przed „niewiernymi”  i  głównie w takim sensie było w używane  w średniowieczu. Wraz z rosnącą potęgą Turcji oraz rozpoczętą przez nią ekspansją na terytorium Europy państwo to stało się w świadomości ludzi średniowiecza  głównym zagrożeniem dla chrześcijańskiej Europy. Terminem „Antemurale Christianitatis” zaczęto więc określać kraje znajdujące się w bezpośrednim zagrożeniu atakiem tureckim: Polskę, Węgry czy Bizancjum. Ale to właśnie Rzeczpospolita przeszła do historii jako ostatni bastion zachodniej cywilizacji, który broniąc swych granic przed poganami z Prus i Litwy oraz islamską nawałnicą,  stał na straży chrześcijańskiej Europy. Post  otwiera obraz zatytułowany  „Antemurale Christianitatis” Ferdinanda (Ferda) Quiquereza.

Początki tej roli wiążą się z chrystianizacją Polski w X wieku. Przyjęcie chrztu Polski przez Mieszka I w 966 roku symbolicznie umocniło związek Polski z chrześcijaństwem. Jednocześnie  Polska stawała się stopniowo centralnym ogniwem w obronie chrześcijaństwa  przed zagrożeniami ze Wschodu. Koncepcja  Polski jako przedmurza chrześcijaństwa  jest często łączona   z bitwą pod Cedynią w 972 roku, kiedy to Mieszko I odparł atak Wołgów, co zostało odczytane jako akt obrony przed niechrześcijańskim zagrożeniem. Wyżej: Bitwa pod Cedynią –obraz Ludwika Piesickiego.

Przykładem heroicznej postawy Polaków w późniejszym okresie  średniowiecza jest bitwa pod Legnicą rozegrana w 1241 roku podczas najazdu mongolskiego na Europę. Patriotyzmem wykazał się dowódca Henryk II Pobożny, który stanął w obronie chrześcijaństwa. Chociaż Polska poniosła porażkę, a sam Henryk II Pobożny zginął, to próba oporu miała strategiczne znaczenie. Wyżej: bitwa pod Legnicą- miniatura z XIV - wiecznej Legendy o Świętej Jadwidze. 

Któż z nas nie słyszał o jednej z największych bitew rozegranych w średniowiecznej historii? Na lekcjach historii uczymy się o spektakularnym zwycięstwie rycerstwa polsko- litewskiego nad Zakonem Krzyżackim. Czy wiecie jednak, iż zwycięstwo w bitwie pod Grunwaldem jest uznawane za ważne wydarzenie w dziele obrony chrześcijańskiej Europy?  Obrony przed Zakonem Krzyżackim mającym  niemieckie korzenie.  Bitwa ta, znana również jako Bitwa pod Tannenbergiem, była uważana za obronę chrześcijańskiego dziedzictwa przed wpływami Zakonu, który często prowadził ekspansję na obszarach zamieszkanych przez pogan. Wyżej: fragment obrazu „Bitwa pod Grunwaldem” Jana Matejki.

W roku 1678 sam papież Innocenty XI w liście do polskiego senatu nazwał Polskę „prevalidum ac illustre christianitatis Reipublicae propugnaculum” – potężną i wspaniałą osłoną chrześcijańskiej Rzeczypospolitej. Podobne przekonanie było wielokrotnie  wyrażane w stosunku do Polski już znacznie wcześniej. Odsiecz wiedeńska Jana III była unaocznieniem tej misji wobec całej Europy. Bitwa pod Wiedniem była uważana za obronę chrześcijańskiej Europy przed rosnącym zagrożeniem ze strony Imperium Osmańskiego. Zwycięstwo przyczyniło się do zahamowania tureckiej ekspansji w Europie. Na pamiątkę tego zwycięstwa, w dziękczynieniu za nie, papież ustanowił dla całego świata katolickiego w jej rocznicę (12 września) wspomnienie liturgiczne Najświętszego Imienia Maryi, tak jak wcześniej na życzenie króla Zygmunta III Kościół zgodził się na obchodzenie w Polsce w dniu 10 października „nabożeństwa dziękczynnego za zwycięstwo nad Turkami pod Chocimiem w 1621”.Wyżej obraz Jana Matejki „Jan Sobieski pod Wiedniem”.

Rola Polski jako „przedmurza chrześcijaństwa” stanowi istotny aspekt w historii. Przyjmując chrześcijaństwo w X wieku i stając się częścią wspólnoty europejskich państw chrześcijańskich, Polska odgrywała kluczową rolę w obronie tego wyznania przed różnymi zagrożeniami w okresie średniowiecza i późniejszych epok. Bitwa pod Legnicą, bitwa pod Grunwaldem, a także udział w bitwie pod Wiedniem to wydarzenia, które  symbolizują polską determinację w obronie chrześcijaństwa przed najeźdźcami niechrześcijańskich potęg. Polska nie tylko stanowiła fizyczną barierę przed ekspansją tych sił, ale także odegrała aktywną rolę w sojuszach z innymi państwami, włączając w to Węgry czy Litwę, aby wspólnie stawić czoła zagrożeniom.

Dzisiaj Polska, będąc częścią zjednoczonej Europy, nadal kultywuje swoje chrześcijańskie dziedzictwo. Mimo że współczesne wyzwania różnią się od tych z przeszłości, to historyczna rola Polski jako przedmurza chrześcijaństwa nadal kształtuje tożsamość narodową i wartości społeczne tego kraju. Ochrona dziedzictwa chrześcijańskiego jest integralną częścią polskiej historii, która przyczyniła się do bogatego i zróżnicowanego krajobrazu europejskiego dziedzictwa. 

Ingwar

Grafika:
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/hr/5/5f/Antemurale_Christianitatis.jpg

https://static.wikia.nocookie.net/historiopedia/images/6/6c/Bitwa_pod_cedyni%C4%85_1.jpg/revision/latest?cb=20131108154530&path-prefix=pl

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/83/Battle_of_Legnica1241-From_Legend_of_Saint_Hedwig.jpg

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Jan_Matejko%2C_Bitwa_pod_Grunwaldem.jpg/1920px-Jan_Matejko%2C_Bitwa_pod_Grunwaldem.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/05/King_John_III_Sobieski_Sobieski_sending_Message_of_Victory_to_the_Pope%2C_after_the_Battle_of_Vienna_111.PNG