Ocenzurowane filmy
Ale na uczucia nie ma rady,
one są i wymykają się wszelkiej cenzurze.
Powstaje tak wiele filmów, że można przebierać zarówno w ich gatunkach, jak również w niezliczonych premierach. Często widzowie mają odmienne zdania na temat wartości oglądanych filmów – jednym się podobają, inni są oburzeni lub zdegustowani. Od czego to zależy? Od poziomu intelektualnego oraz przygotowania artystycznego odbiorców, a także od ich stopnia wrażliwości i wyznawanego systemu wartości. Kontrowersyjna może się wydawać tematyka dotycząca polityki, Kościoła, zbyt śmiałych scen erotycznych lub brutalnych obrazów przemocy. Wydaje się, że obecnie coraz mniej rzeczy szokuje widzów. Niemniej jednak wciąż działa cenzura – w niejednakowym zakresie w różnych krajach.
Ostatnio dużą popularność zyskał południowokoreański serial Squid Game, wyświetlany na platformie Netflix, który podbił serca widzów na całym świecie. Jednak nie spodobał się władzom Korei Północnej do tego stopnia, że mężczyzna przemycający ten serial został skazany na śmierć, uczeń, który kupił pendrive z filmem, dostał wyrok dożywocia, a osoby oglądające film zostały skazane na pięć lat ciężkich robót. Takie restrykcje są wprost niewyobrażalne i naturalnie nieporównywalne z cenzurą, która również należy do trudnych tematów. Co takiego musi się znaleźć w filmach, aby ich emisja została zakazana? Nie zawsze łatwo to ocenić, a sam fakt ograniczania wolności widzów wzbudza wiele kontrowersji i emocji, ale czy rzeczywiście wszystko powinno trafiać na ekrany kin? Przedstawiamy kilka przykładów najbardziej kontrowersyjnych filmów w historii kina, które były objęte cenzurą.
Teksańska masakra piłą mechaniczną (1974). Zaczynamy od kultowego horroru z podgatunkami slasher i gore, zaliczanego do najlepszych filmów grozy. Dla przypomnienia: w horrorze typu slasher liczba bohaterów zmniejsza się w „dziwnych” okolicznościach, a w horrorze typu gore główny nacisk jest położony na drastyczną przemoc oraz sceny wywołujące obrzydzenie u widza (Wikipedia). Tak jest i w tym filmie, wykorzystującym utarty schemat filmu grozy – młodzi ludzie, którzy przebywają na wakacjach, są mordowani przez tajemniczego psychopatę. Fabuła filmu nawiązuje do zbrodniczego procederu Eda Geina, zwanego Rzeźnikiem z Plainfield. Film Teksańska masakra piłą mechaniczną przyniósł Tobe’mu Hooperowi rozgłos i stał się początkiem jego hollywoodzkiej kariery. Reżyser zaś, jest uznawany za prekursora slasherów. Nie we wszystkich jednak państwach podzielano zachwyt filmem Hoopera. W Brazylii, Chile, Finlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii objęto go zakazem ze względu na bestialską brutalność i szokujące, obrazowe sceny morderstw. Obejrzałyśmy ten film, szczerze polecamy, lecz jedynie osobom o mocnych nerwach.
Egzorcysta (1973). Zarys fabuły - dwunastoletnia dziewczynka zostaje opętana przez złe moce, a zrozpaczona matka kontaktuje się z egzorcystą. Ten najsłynniejszy i najstraszniejszy – jak się uważa – w historii kina horror wyreżyserował William Friedkin. Nawiązał on do historii (podobno) opętanego chłopca, która wydarzyła się w 1949 roku, i ją uwspółcześnił. Już podczas zdjęć uznano film za przeklęty (groźne wypadki na planie, tajemnicza śmierć ludzi związanych z filmem). W trakcie seansów widzowie dostawali ataków histerii, mdleli, wymiotowali, a nawet dostawali zawału. Dlatego ocenzurowano ścieżkę dźwiękową, a niektóre miasta nie wyświetlały „Egzorcysty”. Kontrowersje wokół niego pojawiły się w Stanach Zjednoczonych, a w Wielkiej Brytanii został zakazany. Mimo wszystko, film odniósł komercyjny i artystyczny sukces, miał 10 nominacji do Oscara, a zdobył 2 Oscary (w tym - dla najlepszego filmu).
Dreszcze (1981). To film w reżyserii Wojciecha Marczewskiego i z muzyką Andrzeja Trzaskowskiego. Jego akcja rozgrywa się w latach 50. XX wieku, czyli w okresie stalinowskim. Znawczyni kina Małgorzata Hendrykowska pisze: Marczewski niezwykle jasno i przenikliwie przedstawia mechanizm zdobywania przez system młodzieńczych umysłów i serc. Metody indoktrynacji, perfidię w wykorzystywaniu podatności młodych ludzi na propagandę. Sposoby pozbawiania osobowości i łamania charakterów. Sam reżyser dodaje: To nie miał być przyjemny film, miał pokazywać to, co się działo ze mną w tym najgorszym, najbardziej przerażającym okresie mojego życia. Ponieważ film powstał w okresie działania „Solidarności”, jego wymowa niepokoiła władze, zwłaszcza że jego premiera miała miejsce 12 grudnia 1981 roku, a więc tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego. To przesądziło wówczas o losie filmu – został zakazany w Polsce. „Dreszcze” jednak przedostały się za granicę, między innymi do Berlina.
Miasto 44 (2014) to film utalentowanego reżysera Jana Komasy. Bohaterami filmu są młodzi ludzie (Kolumbowie) oraz tytułowe miasto – Warszawa. Komasa wykorzystuje kilka ważnych wydarzeń z powstania warszawskiego: na przykład potyczki zgrupowania Radosław na cmentarzu, walki na Starówce i Czerniakowie, bombardowanie szpitali, rozbicie oddziałów Berlinga, eksterminacja cywili. W ten ogrom tragedii i bohaterstwa wplecione są historie miłosne powstańców. I to one gorszyły niektórych widzów, przyzwyczajonych do nienaturalnych i niemal odrealnionych sylwetek żołnierzy w starszych filmach. Oczywiście, nie ma mowy o żadnej cenzurze w naszym kraju, natomiast film Jana Komasy wzbudza kontrowersje w Rosji. Dlaczego? Ponieważ są w nim wzmianki o radzieckiej armii stojącej na przedmieściach Warszawy i nieśpieszącej na pomoc powstańcom.
Kontrowersyjne filmy zawsze były i są nadal częścią kina. A cenzura ma niemal tyle lat co kino. Czy uwierzycie, że cenzurze poddano słowa Retha Butlera, który na pytanie Scarlett O'Hary: Gdzie mam iść? Co mam zrobić?, odpowiada: Szczerze mówiąc, moja droga, nie obchodzi mnie to? Oczywiście, mówimy o wspaniałym filmie Przeminęło z wiatrem z 1939 roku, który trzeba koniecznie zobaczyć. Przedstawione przez nas dzieła także wypada obejrzeć, gdyż jedne już należą do kanonu klasyki filmowej, inne tam z pewnością dołączą. A co z cenzurą? Każdy sam sobie musi odpowiedzieć, gdzie znajduje się granica jego wrażliwości lub zasad moralnych.
Ola & Magda
Grafika:
https://i.ytimg.com/vi/wpbKNLiCJ8A/mqdefault.jpg
https://film.org.pl/r/teksanska-masakra-pila-mechaniczna-26460
https://ocs-pl.oktawave.com/v1/AUTH_2887234e-384a-4873-8bc5-405211db13a2/splay/2020/08/egzorcysta-1973-horror.jpg
https://akademiapolskiegofilmu.pl/cache/images/resize_1000x1000/files/PL/Historia_Polskiego_Filmu/FILMY/Dreszcze/1-F-217-3-800x800.jpg
https://api.culture.pl/sites/default/files/styles/1920_auto/public/images/culture.pl/miasto_44_jana_komasy_7.jpg?itok=VpzkM46M
Myśli o cenzurze:
OdpowiedzUsuń„Prawo o cenzurze nie jest prawem, tylko środkiem policyjnym. I jest to zły środek policyjny, bo nie osiąga tego, co zamierzono, a osiąga to, czego nie zamierzono.“ — Karol Marks (niemiecki filozof, ekonomista i działacz rewolucyjny)
„Cenzura, moim zdaniem, jest najbardziej niebezpiecznym wrogiem komunikowania się między ludźmi, a pobożność intencji jest prawdopodobnie najbardziej niebezpieczna i najbardziej jadowita.“ — Chuck Jones (amerykański reżyser)
Cenzura prewencyjna – polega na kontrolowaniu wszelkich przekazów, zanim zostaną one opublikowane i na zakazie publikowania czegokolwiek bez zgody odpowiedniej instytucji cenzurującej.
UsuńCenzura represyjna – polega na ściganiu, karaniu i ewentualnie wycofywaniu z obiegu materiałów objętych cenzurą, jednak bez cenzurowania ich przed publikacją.
Czy wiecie, co to jest półkownik?
OdpowiedzUsuńTo film, którego rozpowszechnianie w PRL-u zostało uniemożliwione przez cenzurę prewencyjną w Polsce Ludowej w okresie komunizmu. Nazwa jest satyrycznym neologizmem i pochodzi od sposobu przechowywania na półkach magazynowych rolek z taśmami filmowymi.
Lista półkowników obejmuje kilkadziesiąt tytułów i najważniejsze dla polskiej sztuki filmowej nazwiska twórców.
Jednym z półkowników był „Ósmy dzień tygodnia” z 1958 roku w reżyserii Aleksandra Forda. Przeleżał na półkach 25 lat. Adaptacja opowiadania Marka Hłaski nie przypadła do gustu samemu Władysławowi Gomułce (cenzurze również!). Dlaczego? Ponieważ pisarz sportretował socrealistyczną Polskę pogrążoną w marazmie, pijaństwie i społecznej degrengoladzie.
Problematyczne wydawały się również takie powieści jak: „Przedwiośnie” czy „Ogniem i mieczem”. O ich adaptacje i ekranizacje starano się latami.
Bardzo ciekawy i ważny temat. Osobiście uważam, że każdy powinien mieć takie same możliwości obejrzenia filmu bez cenzury lub groźby kary, jednakże nie powoduje to iż cenzura jest niepotrzebna i zbędna. Moim zdaniem obie skrajności są złe. Zarówno zbyt selektywna cenzura, jak i brak jej nie są na pewno dobrym rozwiązaniem.
OdpowiedzUsuńPolskie kino i serialowi twórcy za czasów komunizmu nie mieli łatwo. Dzieło filmowe to potencjalny doskonały instrument indoktrynacji politycznej. Cenzura nie ominęła największych polskich kinowych hitów, w tym m.in. "Seksmisji". Cenzura skróciła "Seksmisję" o 3 minuty. Usunięto fragment, w którym Maks, jeden z bohaterów, mówi: "Kierunek Wschód. Tam musi być jakaś cywilizacja!"
OdpowiedzUsuńW serialu "Alternatywy 4" pierwotnie w scenariuszu była zbiórka do puszki na "bezrobotnych w RFN". Cenzura zmieniła ją na zbiórkę na "blokowego totka". Cenzura nie ominęła też "Czterech pancernych i psa". Krytykowano serial m.in. za to, że pokazuje żołnierzy walczących na froncie zbyt umorusanych i rozchełstanych!
Z filmu "Miś" S. Barei kazano m.in. usunąć zbliżenie na polską szynkę w sklepie w Londynie.
Jerzy Skolimowski nakręcił w 1967 roku film „Ręce do góry", pokazujący życie w czasach stalinowskich i gomułkowskich, a także będący manifestem pokolenia. Film został zatrzymany przez cenzurę, a więc niedopuszczony do emisji, co wpłynęło na wyjazd reżysera z kraju. Dopiero w 1985 roku odbyła się premiera tego filmu.
UsuńFilm Skolimowskiego „Ręce do góry” jest więc jednym z wielu polskich „półkowników". Podobnie na lata zablokowano premiery filmów: „Matka Królów" Janusza Zaorskiego, „Przesłuchanie" Ryszarda Bugajskiego, „Kobieta samotna" Agnieszki Holland, „Długa noc" Janusza Nasfetera, „Spokój" i „Przypadek" Krzysztofa Kieślowskiego, „Indeks" Janusza Kijowskiego, „Dreszcze" Wojciecha Marczewskiego oraz wielu innych.
Zaskoczył mnie fakt, że w niektórych krajach zakazane są takie produkcję jak np. Squid Game, a ich oglądanie jest karane. Myślę, że każdy ma prawo do samodzielnego wyboru oglądanych przez siebie produkcji, a ograniczanie swobody samodzielnego wyboru jest oburzające. Każdy z nas ma nieco inne upodobanie dla jednych horrory są forma rozrywki, a inni ich unikają. Uważam, że każdy samodzielnie powinien decydować co jest dla niego dobre, a co powinien sobie odpuścić.
OdpowiedzUsuńNie sądziłam, że w obecnych czasach obejrzenie jakiegoś serialu może być karane. Moim zdaniem to widz powinien sam, kierując się własnymi zasadami, wybierać, czy obejrzy daną produkcję. Stosowanie cenzury jest bezcelowe i nie powinno mieć miejsca.
OdpowiedzUsuńOglądanie filmu (jego posiadanie lub przemycanie) jest karane w państwie, gdzie jest dyktatura totalitarna. A więc w Korei Północnej.
UsuńMoże się zdziwisz, ale w Korei Północnej obchodzono 11-dniową żałobę z okazji 10 rocznicy śmierci ojca obecnego przywódcy. W tym czasie nie wolno było obywatelom (pod groźbą kary!) śmiać się, pić alkoholu, robić zakupów. Gdy w tym czasie umarł im ktoś bliski, nie mogli głośno płakać.
Post poruszający bardzo ciekawy temat, dla nas Polaków może i odległy ponieważ od cenzury staliśmy się wolni razem z upadkiem komunizmu, jednak jest ona nadal w niektórych krajach żywa.
OdpowiedzUsuńCenzura jest czasami przez ze mnie niezrozumiała. Rozumiem np. w filmie jest nieodpowiedni żart i zostanie on ocenzurowany ale w filmach gdzie występuje (zbyt duże ilości) krewi, przekleństw i innych nieodpowiednich rzeczy są po prostu akceptowane i jest to przez ze mnie nie zrozumiałe. Tak samo w przypadku gdzie filmie nie ma żadnych nie odpowiednich rzeczy, film dostaje cenzurę z głupich i nie wiadomo skąd wziętych powodów.
OdpowiedzUsuńMoim zdaniem stosowanie cenzury jest bezcelowe i nie powinno mieć miejsca. Widz sam powinien zdecydować czy zechce obejrzeć dany film czy nie. Sam powinien zastanowić się czy coś przyniesie mu obejrzenie tego filmu i czy ocenzurowanie jego byłoby dla niego konieczne. Ciekawy post.
OdpowiedzUsuńNaprawde interesujący post. Ciekawe było dla mnie szczególnie to, że nawet w takich krajach jak chociażby Wielka Brytania czy kraje skandynawskie niektóre filmy są cenzurowane. Osobiście jestem zdania że bardzo przerażające horrory tak jak np. Egzorcysta faktycznie powinny być cenzurowane, ponieważ stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi.
OdpowiedzUsuńNo cóż, ja uważam że podawane w telewizji wiadomości, wyświetlane kino powinny być przede wszystkim realne ,tak prawdziwie rzeczywiste jak otaczający nas świat, bez żadnych tabu. Telewizja prowadząc swą politykę pseudomoralności i poprawności (będącą w rezultacie ogłupiającą) uważa ze uchroni społeczeństwo przed tym co ono już doskonale zna i o czym wie np. z internetu
OdpowiedzUsuń