30 września 2014

Językowe potyczki



            Elegancja językowa

           
                              
 Gdy słucham, co mówisz,
słyszę,
kim jesteś
(Ralph Waldo Emerson)


Istnieje pojęcie: elegancja w języku, czyli „dobry smak językowy”. Językoznawca Andrzej Markowski (na zdjęciu) pisze o niej:  jest, być może, pewnym luksusem w naszych czasach, ale dlaczegóż by nie pozwolić sobie na ten luksus? Czy wszystko, co robimy, musi być byle jakie?

Czym jest elegancja językowa? To coś więcej niż poprawność gramatyczna wypowiedzi i jej staranność. Oznacza wybór takich sposobów mówienia i pisania, które pokażą, że człowiek jest na pewnym poziomie, czyli potrafi się odpowiednio zachować w określonych sytuacjach, a także dba  o swój wizerunek poprzez język, którym się posługuje.

Kto może być elegancki językowo? Po pierwsze, ten, kto rozumie, że  wypowiedzi mogą się różnić zabarwieniem stylistycznym, choć  są równoważne. Zawsze powie: Zlekceważył prośby  nauczyciela i rodziców. Nigdy natomiast: Olał prośby nauczyciela i rodziców. Wie bowiem, że czasownik olać należy do najbardziej potocznej warstwy słownictwa i jest wyraźnie obsceniczny. Po drugie, potrafi w  odpowiedniej sytuacji użyć właściwej konstrukcji  i właściwego słownictwa. Do ludzi starszych nie będzie się zwracać: Dobrze, że państwo przyszliście.  Nie jest to bowiem grzeczna forma i wiele osób – po prostu – razi. Użyje poprawnej formy: Dobrze, że państwo przyszli. Nieeleganckie jest także  powiedzenie: Nie wiem, czy się wyrobię. Pochodzi ono z gwary młodzieżowej i jest niestosowne w oficjalnej sytuacji. Powie: Nie wiem, czy zdążę. Nie wiem, czy temu podołam. Po trzecie, elegancki językowo jest ten, kto zachował indywidualność. Nie posługuje się schematycznymi, utartymi zwrotami  czy sztampowymi zbitkami słów. W jego języku nie ma takich oto sformułowań: W tym temacie mam  pakiet priorytetów. Zabezpieczam środki na zbilansowanie budżetu domowego. Na dzień dzisiejszy zanotowałem  ewidentne straty. Profesor Bogdan Walczak pisał: Język to nie jeden klawisz, lecz cała klawiatura. Warto o tym pamiętać.  Po czwarte, nie popisuje się wyrazami modnymi: wyartykułować, kondycja, generować, konsensus, spektakularny, ale też takimi: oszołom, komuch, solidaruch, pisior, dekretynizacja. Po piąte, człowiek elegancki językowo mówi starannie: wyraźnie i niezbyt szybko, by słuchacz mógł go zrozumieć. Naturalne jest, że nigdy nie powie i nie napisze: idom (idą), czeci (trzeci), poczebuję (potrzebuję), byliśmy (byliśmy). Po szóste, elegancja zakłada używanie tylko takich słów, które nie urażą rozmówcy. Niedopuszczalne jest zatem takie oto stwierdzenie: Co za głupoty pani wygaduje? Czy nie widzi pani, że sama się ośmiesza?

Profesor Andrzej Markowski uważa  ponadto: najgorsze jest to, że silenie się na elegancję (także w języku) właśnie tę elegancję zabija. Bo dobry smak to taka cecha wypowiedzi, którą się dostrzega (paradoksalnie!) dopiero wtedy, kiedy ktoś jej uchybi albo kiedy jej już nie ma. I wtedy stwierdzamy: „Och!  jak to nieładnie, nieelegancko powiedziane!” Zapraszam do grona elegantów językowych. Przy odrobinie wysiłku i dobrych chęci to nie jest aż tak trudne. Trzeba się jedynie zdecydować, kim chcemy być. A imponować ludziom niedouczonym to żadna sztuka!

Miłośnik poprawnej polszczyzny

Grafika:
http://portal.uw.edu.pl/documents/7488103/0/Andrzej+Markowski

73 komentarze:

  1. Istotne jest to abyśmy my - Polacy w sposób poprawny używali ojczystego języka. Wydaje się to rzeczą oczywistą, jednak nie jednemu z nas sprawia to wiele kłopotu, w końcu potyczki językowe zdarzają się każdemu. Myślę, że dzięki takim postom będziemy bacznie zwracali uwagę na to o czym i w jaki sposób mówimy. Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  2. Ciekawy artykuł :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Bardzo przydatny artykuł. Wiedza, którą zdobyłam podczas jego czytania, przyda mi się na lekcjach j. polskiego ;)

    OdpowiedzUsuń
  4. Ciekawe, pouczające i warte przeczytania.

    OdpowiedzUsuń
  5. Od dziś stanę się elegantką językową, proszę państwa. Czasami dobrze jest dostosować styl mówienia do określonej sytuacji. Język powinien być ukazywany w całej swojej okazałości.

    OdpowiedzUsuń
  6. Myślę, że teraz poprawne mówienie jest bardzo potrzebne, zwłaszcza, gdy ktoś chce osiągnąć coś w życiu i dostać dobrą pracę. Warto też mówić poprawnie dla samego siebie i innych- przecież postrzegają nas tak, na jakim poziomie się wyrażamy.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. happy* zgadzam się z Tobą, ponieważ obecnie jest bardzo ciężko osiągnąć cokolwiek bez tej, że tak to ujmę podstawy, którą jest poprawność językowa. Aczkolwiek zdaję sobie sprawę z tego, iż sama nie zawsze potrafię poprawnie się wysłowić, a taki post jest bardzo pomocny. :)

      Usuń
  7. Tak jest ! Całkowicie zgadzam się z tym artykułem.. ;) Nie zaniedbujmy naszego języka.. Zwracajmy uwagę, na to jak mówimy oraz jak mówią nasi znajomi. Pozdrawiam ! :)

    OdpowiedzUsuń
  8. Elegancja w języku to zjawisko raczej odległe środowisku młodzieżowemu. Zresztą dorośli też nie zawsze dbają o poprawność i estetykę swoich wypowiedzi. Coraz częściej na ulicy, a także w mediach można usłyszeć niepoprawne sformułowania i co chwilę wypowiadane wulgaryzmy. Może kiedyś uda nam się to zmienić.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Raczej nie uda nam się tego zmienić... ponieważ elegancja językowa zanika również w mediach, a jeżeli nasłuchamy się to takim językiem będziemy się posługiwać.

      Usuń
    2. Dlatego należy czytać jak najwięcej książek. Owszem, część z nich jest napisana w języku potocznym, ale zawsze znajdą się takie, które wzbogacą nasze słownictwo. I uwierzcie mi. Ludzie, którzy dużo czytają są łatwo rozpoznawalni ;p

      Usuń
  9. Przydatny artykuł.

    OdpowiedzUsuń
  10. +niezapowiedziana30 września 2014 09:24

    Wiele osób we współczesnym świecie zapomina o eleganckim języku i stosuje formy potoczne albo bardzo skrótowe. Szkoda, bo mamy naprawdę piękny język.

    OdpowiedzUsuń
  11. Bardzo fajny artykuł. Dziękuję za tak cenną wiedzę! Postaram się być "elegancka językowo" :) Wam też polecam!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Na pewno przyda się to tegorocznym maturzystom :) Matura ustna z polskiego zbliża się przecież wielkimi krokami.

      Usuń
  12. Każdy powinien kształtować swoją wymowę i uczyć się poprawnie mówić. Najlepiej sie uczy poprzez czytanie książek :)

    OdpowiedzUsuń
  13. Fajny artykuł, liczę na kolejne o tej tematyce.

    OdpowiedzUsuń
  14. "A imponować ludziom niedouczonym to żadna sztuka!" - bardzo mądre słowa. ;)

    OdpowiedzUsuń
  15. Ja elegancka językowo nigdy nie będę. Jednak czasem miło jest posłuchać osoby, która ładnie i elegancko się wypowiada ponieważ jest to przyjemne dla uch. Na pewno warto znać takie osoby ponieważ słuchając ich sami uczymy się nowych wyrażeń.

    OdpowiedzUsuń
  16. Bardzo ciekawy,dużo się dowiedziałam(:

    OdpowiedzUsuń
  17. Ha,pomyśleć,że tyle rzeczy można nie wiedzieć.

    OdpowiedzUsuń
  18. Bardzo przydatny artykuł. Dużo ludzi nie świadomie popełnia błędy, a szacunek dla ojczystego języka to nie kaleczenie go :)

    OdpowiedzUsuń
  19. Ciekawy post :) Bardzo spodobało mi się stwierdzenie "Język to nie jeden klawisz, lecz cała klawiatura."

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mnie również najbardziej spodobał się ten cytat.
      Można z niego dużo wynieść :)

      Usuń
  20. Bardzo ciekawy artykuł. Po przeczytaniu będę bardziej uważał na moje wypowiedzi.

    OdpowiedzUsuń
  21. Rozwój elektronicznych środków komunikacji prowadzi do zubożenia języka. Co raz częściej używamy skrótów i zapożyczeń z języka angielskiego. Przez to piękno naszej ojczystej mowy zanika.

    OdpowiedzUsuń
  22. Interesujący post. Wiele można się dowiedzieć dzięki takim artykułom :)

    OdpowiedzUsuń
  23. Jakże niewielu wśród młodzieży tych 'elegantów językowych'. Przyznam że sama do nich nie należę. Dużo się dowiedziałam z tego artykułu i postaram się do tego stosować chociaż trochę! ;)

    OdpowiedzUsuń
  24. Niestety, język polski jest coraz bardziej kaleczony. :(
    Artykuł bardzo ciekawy i pomocny. :)

    OdpowiedzUsuń
  25. Zawsze staram się wypowiadać "elegancko". Chociaż czasem o tym zapominam i moje słowa brzmią "niechlujnie". Baaaaardzo lubię czytać posty o takiej (czyli językowej) tematyce.

    OdpowiedzUsuń
  26. Bardzo ciekawy post. Spodobało mi się stwierdzenie : "Najgorsze jest to, że silenie się na elegancję właśnie tę elegancję zabija."

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dokładnie, to stwierdzenie było bardzo trafne. Chyba każdego denerwują ludzie, którzy zamiast szybko (ale i poprawnie! ) powiedzieć o co chodzi, budują długie zdania, używając przy tym słów calkowicie oderwanych od języka potocznego.

      Usuń
  27. Ciekawy artykuł. Szkoda, że tak piękny język jest wciąż coraz bardziej przez młodzież zapominany i zastąpiony przez slang.

    OdpowiedzUsuń
  28. Jak najbardziej musimy dbać o poprawność językową ale należy pamiętać, że język ciągle się zmienia ,a każdy wieka swoje prawa. Młodzież często nie przykłada wagi do tego co i jak mówi. Ich błędy często wynikają z niewiedzy. W końcu od czego my lekcje języka polskiego!? :]

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Z prac uczniów. Przykłady nieeleganckiego języka.
      - Po śmierci przyszywanego ojca Edyp .... itd.
      - Mity są uniwersalne, więc można je podkładać pod różne losy ludzkie.
      Jeśli ktoś nie zauważył niestosowności w podanych zdaniach, to służę wyjaśnieniem - "przyszywany ojciec", mity można "podkładać pod losy". Unikajmy języka kolokwialnego w pracach pisemnych.

      Usuń
  29. Bardzo ciekawy artykuł. Uważam, że wprowadzenie 'elegancji językowej ' wśród młodzieży nie byłoby takim trudnym zadaniem. Wystarczyłby jeden krótki wykład na godzinie wychowawczej, raz w miesiącu i może coś by z tego wyszło :)

    OdpowiedzUsuń
  30. Nawet nie zdawałam sobie sprawy jak bardzo nieelegancka językowo jestem. Postaram się pamiętać o tych zasadach przy wypowiedziach w każdej sytuacji; na lekcjach języka polskiego, ale też w rozmowie ze znajomymi. :) Dziękuję za lekcję, to chyba najlepszy artykuł jaki tutaj przeczytałam od początku roku. :)

    OdpowiedzUsuń
  31. Czasami zastanawiam się czy ludzie w ogóle wiedzą jak bardzo kaleczą nasz ojczysty język, czy zapożyczanie zwrotów, słów z innych języków stało się dla nich rutyną. A przecież nasz język jest taki piękny - dbajmy o niego!

    OdpowiedzUsuń
  32. Artykul bardzo przydatny, zwlaszcza dla nas-mlodziezy, ktora posluguje sie mowa potoczna zapominajac przy tym o elegancji w jezyku . Nie powinnismy tego robic zwlaszcza ze wzgledu na to, ze mamy tak piekny i barwny jezyk;)

    OdpowiedzUsuń
  33. "Człowiek uczy się przez całe życie"-warto uczyć się nie tylko poprawnej,ale i pięknej polszczyzny.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Zgadzam sie z Tobą Mateuszu w 100% ;) Jednak niektórzy są bardzo odporni na wiedzę xD

      Usuń
  34. Język polski jest bardzo trudny ale i piękny. Nie ma przyjemniejszej rzeczy od wsłuchiwania się w słowa poprawnej polszczyzny.

    OdpowiedzUsuń
  35. Bardzo ciekawy i pouczający post. Uważam, że każdy powinien wiedzieć, co to takiego elegancja językowa. To jak się wyrażamy, skutkuje tym jak odbierają nas inni.

    OdpowiedzUsuń
  36. ๓คlเภ๏ฬค*1 października 2014 09:51

    Bardzo ciekawy i przydatny post :)
    Myślę,że to jak mówimy dużo o nas świadczy, więc mam nadzieję,że powstanie więcej postów tego typu, gdyż dzięki nim można się nauczyć czegoś nowego. Ja na przykład bardzo często mówię:,,Nie wiem, czy się wyrobię.''-szczerze to myślałam,że to jest poprawne, ale jak widać się myliłam, więc postaram się już nie używać tego sformułowania :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja również często mówię "nie wiem czy się wyrobię". Post jest bardzo przydatny, można z niego wiele się nauczyć i dzięki temu zmienić to, co jest niepoprawne. :)

      Usuń
  37. Ciekawy post. Bardzo przydatne informacje.

    OdpowiedzUsuń
  38. Bardzo przydatny post. Nie raz zdarzyło mi się kaleczyć nasz ojczysty język, ale dzięki takim i podobnym artykułom można się wiele dowiedzieć, a co ważniejsze nauczyć.

    OdpowiedzUsuń
  39. Myślę, że warto jest dbać o kulturę naszego języka. Pochodzę ze środowiska młodzieżowego, ale czasami nie potrafię zrozumieć jak można cały czas używać wulgaryzmów i form niepoprawnych gramatycznie. Przecież to nasze słowa mówią o tym, kim jesteśmy!

    OdpowiedzUsuń
  40. Z powyższych pod punktów od 1 do 6 wynika, ze jednak mam w sobie czasem odrobinę elegancji językowej :) osobiście jestem uczulona na to, gdy ktoś mowi MAtematyka albo matemaTYka zamiast mateMatyka ;)

    OdpowiedzUsuń
  41. Bardzo ciekawy post ! Warto wiedzię jak uzywać elegancji językowej :D

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przepraszam za pomyłkę w komentarzu! Poprawnie miał on brzmieć:,,Bardzo ciekawy post ! Warto mieć wiedzę jak używać elegancji językowej "

      Usuń
  42. Bardzo pouczający post. Według mnie należy dbać o nasz ojczysty język, o jego poprawność oraz kulturę. To jak mówimy, świadczy o tym jacy jesteśmy...

    OdpowiedzUsuń
  43. Według statystyk, aż 63 procent Polaków nie dba o poprawność językową ustnych wypowiedzi. Mam nadzieję, że posty o takiej tematyce przyczynią się do zmniejszenia tej liczby. W końcu “granice mojego języka są granicami mojego świata” jak pisał austriacki filozof Ludwig Wittgenstein.

    OdpowiedzUsuń
  44. Osobiście irytują mnie sytuacje, w których ludzie nie przestrzegają podstawowych zasad poprawności językowej. To straszne, gdy ludzie (zwłaszcza młodzi) nie zwracają uwagi na poprawność wypowiedzi w swym ojczystym języku i często zdarzają im się nawet błędy na miarę szkoły podstawowej. Uważam, że każdy z nas powinien dbać i pielęgnować język polski, bo jest on przede wszystkim częścią naszej kultury.

    OdpowiedzUsuń
  45. W dzisiejszych czasach elegancja językowa to rzadkość. Ludzie rzadziej zwracają uwagę na to, w jaki sposób się wypowiadają. Cóż się dziwić - jak mamy posługiwać się językiem eleganckim skoro nie jest on obecny w popularnych mediach? W radiu, w telewizji coraz częściej spotykamy się z kolokwializmami oraz licznymi zapożyczeniami z j. obcych. Styl wypowiedzi przybrał "luźną" formę. Widoczny wpływ na to zjawisko ma kultura masowa, której celem jest pozyskanie jak największej liczby odbiorców kosztem jakości przekazywanych treści.
    Oczywiście istnieją media, w których nie brakuje elegantów językowych. Niestety, moim zdaniem, nie są one wystarczająco popularne.

    OdpowiedzUsuń
  46. Bardzo ciekawy post :)

    OdpowiedzUsuń
  47. #kolejnacegławmurze4 października 2014 09:40

    Świetny post. Bardzo pouczający. Mam nadzieję, że przeczytaniu go część młodzieży zacznie przynajmniej zwracać uwagę na poprawne wysławianie się i przestanie mnie zadręczać ciągłym : "co tu pisze", "wziąść", "włanczać", "podłanczać" itd. :)

    OdpowiedzUsuń
  48. Zachowywanie elegancji językowej w każdej sytuacji nie jest łatwe, ale na pewno watro to robić, przecież nasz język świadczy o nas...

    OdpowiedzUsuń
  49. Pomimo starań, stwierdzam, że nie posiadam "smaku dobrej wypowiedzi". Niestety wplatam w swoje rozmowy mnóstwo zapożyczeń, pomimo tego, że język polski ma mnóstwo i o wiele lepszych odpowiedników.

    OdpowiedzUsuń
  50. Ciekawy post, a przede wszystkim bardzo pomocny(lubimy takie). Przyznam szczerze, że po przeczytaniu tego artykułu stwierdziłam, że mój język jest bardzo zaniedbany. Od dziś postaram się o bardziej elegantsze wypowiedzi.

    OdpowiedzUsuń
  51. Elegancja językowa to zdecydowanie coś, czego wielu osobom brakuje. Czasem aż uszy puchną od przekleństw słyszanych na przystankach, w autobusach, sklepach - wszędzie! Mamy taki piekny język, a tak bardzo go kaleczymy. Jednak najbardziej irytuje mnie słowo GENERALNIE. Pisarz Filip Onichimowski mówi o tym słowie w ten sposób : "U ludzi skromniejszego wykształcenia i obycia częste podpieranie się w wypowiedzi trudnymi i bardzo trudnymi słowami zasłyszanymi gdzieś, a najpewniej w ogłupiającej telewizji, wedle ich wyobrażeń w magiczny sposób wprowadza ich na salony. Te wszystkie namolnie wtykane na początku zdań generalnie, bo generalnie, bo ja generalnie, a gdy do tego usłyszę jeszcze, bo ja generalnie, szczerze ci mówiąc, to ja wtedy generalnie tracę ochotę do kontynuowania rozmowy."

    OdpowiedzUsuń
  52. Królowa Elżbieta5 października 2014 04:48

    Niestety, wszystko, co mówimy lub piszemy wymaga zastanowienia. Myślę, że czytanie książek pomaga w kształtowaniu eleganckiego języka wypowiedzi.

    OdpowiedzUsuń
  53. Czytanie książek kształtuje naszą wymowę i wzbogaca nas język. Powinniśmy dbać o nasz język, gdyż świadczy to również o naszej kulturze. Czytanie poszerza horyzonty naszej wyobraźni.

    OdpowiedzUsuń
  54. Bardzo mi się podoba budowa tego artykułu. Jasny w przekazie, bez zbędnych koloryzacji, przyjemny do czytania i bardzo mądry.
    Dziękuję.

    OdpowiedzUsuń
  55. W dzisiejszych czasach ciężko jest o spotkanie osoby, która wyraża się w elegancki sposób. Zazwyczaj nie zwracamy uwagi jak, ale co mamy przekazać. A przecież język cały czas się rozwija, więc w XXI wieku powinniśmy doskonale mówić w naszym pięknym, ojczystym języku.

    OdpowiedzUsuń
  56. Bardzo ciekawy post. Uważam, że używanie "eleganckiego języka" jest bardzo ważne, niezależnie od środowiska w jakim się obracamy.

    OdpowiedzUsuń
  57. Bardzo dobrze, że pojawiają się posty, które pokazują nam nasze błędy, ale równocześnie sposób poprawy. Artykuł trafiony w dziesiątkę.

    OdpowiedzUsuń
  58. herbu Z*ielona Pi*etruszka27 października 2014 14:28

    Świetny post. Od dzisiaj mój język będzie elegancki :)

    OdpowiedzUsuń
  59. Bardzo ciekawy artykuł, z którego dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy na temat poprawności języka. Postaram się nie robić więcej takich błędów.

    OdpowiedzUsuń
  60. Elegancja językowa jest bardzo ważna. Rozmówca używając poprawnych form językowych wykazuje także szacunek do drugiej osoby.

    OdpowiedzUsuń
  61. Bardzo przydatny post. Elegancja językowa jest bardzo ważna, ale czasem można jej nadużyć. Rozmowa z kimś używającym poprawnych form językowych jest o wiele milsza oraz od razu ma się o takiej osobie lepsze zdanie. Jest to także, jak zauważyła #gwiazdka, forma okazywania szacunku drugiej osobie.

    OdpowiedzUsuń
  62. Coraz mniej jest osób eleganckich językowo. Błędy pojawiają się wszędzie, a polskie wyrażenia bywają zastępowane przez modne zapożyczenia z języków obcych. Dbajmy o nasz język. Każdemu zdarza się popełniać błędy, jednak już samo dążenie do poprawnego wypowiadania jest wartościowe, warto więc starać się mówić coraz lepiej.

    OdpowiedzUsuń