27 kwietnia 2014

Językowe potyczki

       
           Nie kalecz języka!                                    

                                             Język naszym skarbem świętym.             
                                                                                 (Tadeusz Żeleński)
      

Swoje rozważania językowe zacznę od zasłyszanej rozmowy  dwu koleżanek. Sporo w niej błędów, które - tradycyjnie już – są podkreślone. Tekst – oczywiście – jest zrozumiały, jednak w żadnym razie nie można o nim powiedzieć, że jest to ładna polszczyzna.  

Słyszałaś, że Gośka z powrotem wraca do naszej klasy? Odeszła poprzez brak  chęci do solidnej nauki. Jednak druga szkoła okazała się być wielkim rozczarowaniem. Dobrze się stało, bo na dzień dzisiejszy nie oddała mi słownika. Dlatego  wiadomość o jej powrocie wywołała błysk radości w moim sercu. Tak oto życie płata nam niespodzianki.

Z powrotem wraca. To typowy przykład pleonazmu, czyli sformułowania składającego się z wyrazów to samo lub prawie to samo znaczących. Jeden wyraz nie wzbogaca zatem treści drugiego, lecz powtarza ją niepotrzebnie. Wystarczy powiedzieć: Gośka wraca.

Poprzez brak chęci.  Wyjątkowo niezręczne sformułowanie! Ktoś się sili na oryginalność, ale  - niestety – nie zna znaczenia słowa poprzez. Nie jest ono tu nawet synonimem przyimka przez.  Należy po prostu powiedzieć: Odeszła z powodu braku chęci do solidnej nauki.

Okazała się być. Mamy tu do czynienia z multiwerbalizmem, czyli stosowaniem określeń dwuwyrazowych, zamiast jednego słowa. Ulegamy wpływowi języka urzędniczego, błędnie sądząc,  że w ten sposób mówimy poważnie i uczenie. Znacie przecież podobne przykłady: w miesiącu lutym (w lutym), uiścić zapłatę (zapłacić), każdego jednego (każdego), wręczenia dokonał (wręczył). Czas skończyć ze snobizmem i powiedzieć: Druga szkoła okazała się wielkim rozczarowaniem.

Na dzień dzisiejszy.  To wyrażenie nadużywane i szczególnie irytujące. Jest prawdopodobnie skrótem konstrukcji: stan (czegoś) na dzień dzisiejszy pochodzącej z urzędowych raportów  i sprawozdań. Wypiera tradycyjne konstrukcje wyrazowe, na przykład z przyimkiem do. Dziewczyna powinna powiedzieć: do dziś nie oddała mi słownika.

Błysk radości w sercu. Cóż za poezja! Szkoda tylko, że wyrażenie jest niepoprawne. Wynika  - oczywiście – z przekształcenia formy związku frazeologicznego. Poprawna postać tego związku to: błysk radości w  oku.

Płata nam niespodzianki.  W naszej radosnej twórczości frazeologicznej czasami mylimy dwa związki i w rezultacie tworzymy trzeci, który jest ich krzyżówką.  Tu dziewczyna połączyła fragmenty dwóch związków: płatać figle (urządzać, stroić figle) oraz sprawiać niespodzianki. I tak należy poprawić wypowiedź, decydując się na którąś wersję.

Zapamiętajmy przeanalizowane i poprawione błędy oraz postarajmy się więcej ich nie popełniać. Byłoby pięknie!

Miłośnik poprawnej polszczyzny

Grafika:
http://www.sp29.czest.pl/images/news/uczniowie_z_klasa_logo.jpg

63 komentarze:

  1. O, nowe błędy! Trzeba się z nimi zmierzyć. Może być ciężko, w zwłaszcza z "wracaj z powrotem."

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Przytoczony przez Ciebie zwrot jest niestety bardzo często używany w takiej formie. Do niedawna sama nie widziałam nic złego w stosowaniu go, w końcu jednak zdałam sobie sprawę że jego treść bez sensu. Człowiek uczy się na błędach. Teraz mówię poprawnie. :)

      Usuń
    2. Mnie także trudno będzie porzucić wyrażenie "z powrotem", które wydaje mi się nieodłączne i pasuje do "wracać". Choć po zastanowieniu brzmi to jak masło maślane, jak wodnista woda... Po przeczytaniu dwóch definicji z przykładami, chyba zaczynam rozumieć niepoprawność "wracania z powrotem", a jednak można chodzić i jeździć, i wykonywać inne czynności z powrotem, na nowo.

      ► z powrotem

      1. w kierunku powrotnym, np.: Chodzić tam i z powrotem.;
      2. znowu, na nowo, np.: Wziąć się z powrotem do roboty.

      1) ponownie, lecz w przeciwnym kierunku niż za pierwszym razem ( Teraz jestem u rodziców, ale jutro jadę z powrotem do domu.)
      2) znowu przywracając pierwotny stan ( Zawsze układam krzesła w tej sali w okrąg, ale ktoś ciągle ustawia je z powrotem w rzędy.)

      Usuń
    3. Ja za to mówię " na dzień dzisiejszy". Dobrze, że nie za często. Może wyeliminuję ten błąd raz na zawsze. :)

      Usuń
  2. ๓คlเภ๏ฬค*27 kwietnia 2014 04:05

    Świetny post :) Moim zdaniem, powinno być więcej tego typu postów, gdyż można pogłębić swoją wiedzę na temat poprawnej polszczyzny

    OdpowiedzUsuń
  3. *onemomentoflife27 kwietnia 2014 04:25

    Właściwie mi czasem zdarza się powiedzieć "na dzień dzisiejszy" i nie zdawałam sobie sprawy, że to błąd, ale teraz już wiem i będę używać innych słów. Dzięki! :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ja również nie myślałam, że był to błąd, ale dobrze, że powstają takie posty. Właściwie na co dzień nie zauważa się takich błędów, ale rozmawiając z polonistą można popełnić gafę i nawet o tym nie wiedzieć :)

      Usuń
  4. Po przeczytaniu postu nasunął mi się wniosek, że należy wypowiadać się jasno i przejrzyście, bez udziwnień. Autor bezlitośnie wytknął nasze najbardziej powszechne błędy językowe, które często wynikają właśnie z chęci operowania tzw. " urzędniczym slangiem ". Czasami prostota jest najlepsza. Postaram się zapamiętać, jakich konstrukcji NIGDY nie używać :) Pozdrawiam :D

    OdpowiedzUsuń
  5. Świetny post, czy sformułowania "poprzez" można użyć tylko wtedy gdy mówimy np. o przechodzeniu przez ulicę ?

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Miłośnik poprawnej polszczyzny27 kwietnia 2014 09:15

      Tatarze! Gdy przechodzimy przez ulicę, mówimy po prostu: "przez". Niepotrzebne tu "poprzez".

      Kiedy używamy przyimka "poprzez"?
      1/ W odniesieniu do przestrzeni zawartej między punktem wyjścia ruchu, działania
      a jego odległym celem: "Podróż prowadziła poprzez pustynie, morza i góry".
      2/ W odniesieniu do przeszkody utrudniającej dzianie się czegoś: "Przedzierać się poprzez bagna i chaszcze. Krzyczeć poprzez wiatr i szum morza".
      3/ W odniesieniu do czasu dzielącego coś lub stopniowo ogarnianego: Rozwój literatury poprzez wieki. Tradycja trwająca poprzez całe pokolenia".
      4/ W odniesieniu do etapu, stadium rozwoju, fazy, ogniwa pośredniego: "Opowiadał swoje dzieje od dzieciństwa poprzez młodość i wiek dojrzały aż do starości".
      5/ W odniesieniu do kogoś, czegoś pośredniczącego w osiągnięciu jakiegoś celu; także do sposobu, który ułatwia, umożliwia dzianie się czegoś: " Osiągnął sukces poprzez lata treningu. Zwrócić się do kogoś poprzez pośredników".

      Mam nadzieję, że te wyjaśnienia nieco rozwieją Twoje wątpliwości.

      Usuń
    2. Dziękuję uprzejmie

      Usuń
    3. Takie posty powinny być umieszczane częściej! Poza tym przeraża mnie Twoja nazwa Tatarze z sarny :(

      Usuń
    4. Rzeczywiście, nick "Tatar z sarny" jest przerażający. Skąd takie makabryczne skojarzenie? Przemyśl ten problem.

      Usuń
    5. A co koledzy z Greenpeace'u?

      Usuń
    6. Nick jak każdy inny. :P Pomysłowy!

      Usuń
  6. Bardzo przydatny post :) Człowiek sobie nawet nie zdaje sprawy ile błędów robi.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Trafna uwaga. Nie zauważyłabym niektórych, gdyby nie podkreślenie.

      Usuń
  7. Właśnie zaczęłam się zastanawiać ile z tych błędów, które napisałaś, popełniam nieświadomie. Na szczęście jest ich niewiele, ale postaram się, aby je całkowicie wyeliminować :)
    Dzięki :)

    OdpowiedzUsuń
  8. *Kamikadze :3 *27 kwietnia 2014 07:01

    Ile ja błędów robię w wymowie :o dobrze wiedzieć xD

    OdpowiedzUsuń
  9. Bardzo podoba mi się przejrzystość tego wpisu, czyta się go szybko i z przyjemnością, a co najważniejsze treść prędko pozostaje w pamięci :)

    OdpowiedzUsuń
  10. Popełniamy wiele błędów językowych, z których nie zdajemy sobie sprawy, fajny post, ponieważ uświadamia nam, że praktycznie codziennie kaleczymy język...

    OdpowiedzUsuń
  11. Rzeczywiście nie zdajemy sobie sprawy ile błędów popełniamy wypowiadając się:) a jednak warto na to zwrócić uwagę :) świetny post ! pozdrawiam :D

    OdpowiedzUsuń
  12. Krótki i treściwy post, dodatkowo można się wiele dowiedzieć. Bardzo lubię tego typu wpisy.

    OdpowiedzUsuń
  13. Ciekawy post. Postaram się zapamiętać cenne uwagi i nie popełniać błędów opisanych w tym poście. :)

    OdpowiedzUsuń
  14. Słysząc taką rozmowę zapewne nawet nie zwróciłabym uwagi na błędy, niektórych nawet bym nie dostrzegła. Bardzo dziękuje za podszlifowanie mojego języka :)

    OdpowiedzUsuń
  15. Świetny post, mam nadzieję, że w końcu oduczę się używania niepoprawnych form,kalecząc przy tym nasz język. Niestety, do dziś zdarzało mi się to bardzo często.

    OdpowiedzUsuń
  16. Uwielbiam takie posty! Dzięki nim zaczęłam ostatnio zwracać coraz większą uwagę na język i popełniam zdecydowanie mniej błędów. :)

    OdpowiedzUsuń
  17. Często słyszę przytoczone przez autora postu błędy, niestety czasami sama je popełniam, chociaż zupełnie nieświadomie. Staram się zwracać uwagę na to, jakich używam zwrotów, aby tych błędów było jak najmniej. Bardzo lubię posty o tematyce gramatycznej, ponieważ pomagają mi posługiwać się poprawnym językiem. Pozdrawiam. :)

    OdpowiedzUsuń
  18. Bardzo przydatny post. Powinno być więcej tego typu postów.

    OdpowiedzUsuń
  19. Bardzo treściwie i przejrzyście, co pomaga w lepszym zapamiętaniu informacji- za to ogromny plus :) Postaram się również wprowadzić w życie zdobytą wiedzę.

    OdpowiedzUsuń
  20. Bardzo ciekawy i przydatny post , który skłania do refleksji na temat błędów językowych .

    OdpowiedzUsuń
  21. Bardzo dobry post! Takie posty powinny pojawiać się częściej, może dzięki temu rzadziej autor będzie świadkiem takich rozmów! :)

    OdpowiedzUsuń
  22. Wodorowęglan amonu27 kwietnia 2014 12:09

    Ciekawy post. W ogóle nie zdawałam sobie sprawy, że to wszystko to błędy. Postaram się to zapamiętać i ich nie popełniać w przyszłości

    OdpowiedzUsuń
  23. Powinno być więcej wpisów takiego właśnie typu. Nie zdajemy sobie nawet sprawy, że w naszym potocznym codziennym języku popełniamy wiele błędów

    OdpowiedzUsuń
  24. Do Pań - Maltozy, Biocenozy, fenoloftaleiny, Wodorowęglanu amonu i polietylenu! Toż tych Waszych imion nie da się bez przykrości wymówić. Żeby panienki tak się oszpecały?! Nie lepiej po prostu: Biedronka, Mróweczka, Stokrotka, Przytulia, Lebioda nawet! Wszystko, tylko nie te kwasy i chlorki! Błagam.
    Serotonina też nie lepsza! A co to jest Dibromoetan! Coś pięknego po prostu! A nie lepiej jakaś Żabka, Traszka, Sarenka? Uprzejmie proszę o zlitowanie się nade mną.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dzięki takim nazwom można poćwiczyć swoją wymowę równie dobrze jak przy łamańcach językowych. Do tego są one bardziej oryginalne od Żabki Traszki i Sarenki (bez obrazy) i bardziej pasują do naszego kochanego biol-chemu. Zresztą wcale nie musicie ich wymawiać ani bać się że źle przepiszecie odpowiadając, wystarczy ze użyjecie funkcji kopiuj wklej ;-) .

      Usuń
  25. Teraz już wiem dlaczego nie lubię chodzić do urzędów! to wszystko przez to, w jaki sposób mówią osoby tam pracujące. Chociaż muszę się przyznać że sama często popełniałam powyższe błędy, ale dzięki temu postowi będę wiedzieć jak mam poprawnie mówić.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ratunku! Jest jeszcze Guanina! Cała chemia i biologia. A przecież można by tak wybrać Koniczynkę, Trawkę, Pszeniczkę, Wodę ostatecznie! Pozdrawiam.

      Usuń
  26. Ciekawy post,czuję że dzięki niemu przyłożę większą wagę do wypowiadanych słów.Wszyscy powinniśmy dbać o nasz ojczysty język!!!

    OdpowiedzUsuń
  27. Świetny post! :) Ludzie popełniają jeszcze jeden, chyba już legendarny błąd - mylą słowo przynajmniej i bynajmniej, zdarza się to naprawdę często.

    OdpowiedzUsuń
  28. Tego typu posty uświadamiają mnie jak wiele brakuje mi do mówienia w pełni sprawną polszczyzną i ile wyżej wymienionych uwag jest dla mnie niemal zupełną nowością.

    OdpowiedzUsuń
  29. Ciekawy post. Moim zdaniem takie posty powinny pojawiać się częściej. :)

    OdpowiedzUsuń
  30. Niestety kilka z tych niepoprawnych wyrażeń zdarza mi się używać. Teraz będę się częściej pilnować ;)

    OdpowiedzUsuń
  31. Często używałam określeń tego typu . Nie miałam pojęcia, że robiłam błąd . Bardzo ciekawy post .

    OdpowiedzUsuń
  32. Świetny post.^^ Ja zwykle okazało się, że robię mnóstwo błędów. Chwała za te cudowne wpisy. Dzięki nim chociaż trochę zminimalizuję moje błędy.;)
    Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  33. Nie zdawałam sobie sprawy z tego jak kaleczę nasz ojczysty język. Podobno człowiek uczy się na błędach więc teraz jestem troszeczkę mądrzejsza.

    OdpowiedzUsuń
  34. Mnie też niestety kilka z tych niepoprawnych wyrażeń zdarza się używać. Jednak teraz na pewno postaram się to zmienić. Post jest bardzo ciekawy i przydatny wielu osobom jak widać w powyższych komentarzach :)

    OdpowiedzUsuń
  35. gall anonim*17 maja 2014 08:40

    Świetny i bardzo przydatny post, który pomaga w podreperowaniu naszej polszczyzny. Mam nadzieję, że nie będę popełniać tego typu błędów. :)

    OdpowiedzUsuń
  36. Post jest interesujący. Jak się okazuje, wiele osób bezwiednie popełnia tego typy błędy. Niestety, większość z zwrotów jest już wpisane w nasz język i mimo, że są niepoprawne nie da się ich wyeliminować.

    OdpowiedzUsuń
  37. Chciałbym wspomnieć o pleonazmach, czyli na przykład o maśle maślanym, choć tak akurat nikt nie mówi. Zdarza się jednak usłyszeć o akwenie wodnym, czy powrocie z powrotem. Mówimy o cofaniu się do tyłu, zabiciu się na śmierć czy spadaniu w dół. W mowie potocznej nie zwracamy uwagi na te zwroty, ale sądzę, że powinniśmy popełniać jak najmniej błędów, a jeśli już je popełniamy to się na nich uczyć.

    OdpowiedzUsuń
  38. Zgadzam się. Byłoby pięknie, gdyby każdy z nas pamiętał o tego typu zasadach i stosował się do nich. Warto spróbować przekonać do nich naszych znajomych, ale najpierw przekonajmy się do nich sami i zacznijmy je stosować. Lepiej przecież, aby inni postrzegali nas jako ludzi wykształconych i elokwentnych, a nie takich, którzy na siłę chcą popisać się bogatym zasobem słów i nie bardzo im to wychodzi..

    OdpowiedzUsuń
  39. #LadyAlarice9 maja 2015 13:36

    Niektóre błędy omówione w poście są oczywiste, ale o innych nie miałam pojęcia. I właśnie się to zmieniło ;)

    OdpowiedzUsuń
  40. #importacarnille12 maja 2015 06:23

    Bardzo przydatny post. :) Nie miałam pojecia ze az tyle bledow popelniam. Mysle ze takie posty pomoga mi zlikwidowac moje bledy. :)

    OdpowiedzUsuń
  41. Błędy, które jeszcze są mi znane:
    -poszłem (doszłem, weszłem, zeszłem itp.) zamiast poszedłem (doszedłem, wszedłem, zszedłem itp.)
    -adres zamieszkania zamiast adres lub miejsce zamieszkania,
    -odnośnie czegoś zamiast odnośnie do czegoś.

    OdpowiedzUsuń
  42. "Na dzień dzisiejszy" nie zdawałam sobie sprawy, z tego, że to jest błąd. Więcej go nie popełnię. Bardzo przydatny post.

    OdpowiedzUsuń
  43. Niezmiernie przydatny post, w którym zostały przytoczone błędy, które popełnia się bardzo często. Nie zdawałam sobie sprawy, że przytoczone tu zwroty są niepoprawne, zapamiętam poprawne formy i będę ich używać.

    OdpowiedzUsuń
  44. Bardzo przydatny post. Pokazuje jak dużo błędów językowych można popełnić w tak krótkiej wypowiedzi. Wiele osób nie myśli o tym mówiąc na co dzień (w mowie potocznej).
    Popularnym błędem w wypowiedziach ustnych lub pisemnych jest także przymiotnik "pojedyńczy", poprawna forma to "pojedynczy".

    OdpowiedzUsuń
  45. Do popularnych pleonazmów należą: dwie równe połowy, spadać w dół, fakt autentyczny, cofać się do tyłu, kontynuować dalej. Ciekawostka: pleonazmami są również skrótowce typu pamięć RAM, płyta CD, wirus HIV, komputer PC. Są one jednak uznawane przez językoznawców za poprawne.

    OdpowiedzUsuń
  46. Znalazłam kilka popularnych pleonazmów:
    -akwen wodny
    -błędna pomyłka
    -okres czasu
    -zabić się na śmierć
    -w miesiącu maju

    OdpowiedzUsuń
  47. Ten post pokazuje, jak wiele błędów można popełnić
    w tak krótkiej wypowiedzi.

    OdpowiedzUsuń
  48. Większość niepoprawnych form zawartych w poście wiele razy popełniłam i nie wiedziałam że są one błędami. ,,Językowe potyczki" są jedną z moich ulubionych kategorii na tym blogu .

    OdpowiedzUsuń
  49. Dzięki taki postom jak ten dowiadujemy się jak poprawnie mówić oraz pisać po polsku. Pisząc wypracowania nie zdajemy sobie sprawy ile błędów popełniamy. Każdy z nas popełnia duże oraz małe błędy, ale dzięki informacjom zawartych w postach na temat poprawnej polszczyzny możemy ich uniknąć.

    OdpowiedzUsuń
  50. Wiele z tych błędów popełniałam do tej pory nieświadomie, z przyzwyczajenia. Ten post jest bardzo przydatny, ponieważ wcześniej nawet nie zwróciłam uwagi na to jak się wypowiadam i że w ogóle jest to błędne. Mam nadzieję, że pomogło to też innym, a także, że przestanę używać tych sformułowań i oduczę się tego. Życzę powodzenia sobie i innym!

    OdpowiedzUsuń