Nagroda Literacka „Nike”
Niektóre książki są kwintesencją tego,
co wydarza się prawdziwym ludziom.
Motto postu można odnieść do książki Elizy Kąckiej „Wczoraj byłaś zła na zielono”. Książki, która 5 października 2025 roku została podwójnie uhonorowana - Nagrodą Literacką „Nike” oraz Nike Czytelników. Esej Elizy Kąckiej jest opowieścią o inności oraz próbach jej zrozumienia, a także o tym, że – mimo starań - nie wszystko można pojąć. To pamiętnik przygód Pingwina i Rudej, czyli matki wychowującej córkę w spektrum autyzmu - lubimyczytać. Książkę poprzedza motto (słowa Susan Sontag): Jak już dziś wiadomo, istnieją sposoby myślenia, których jeszcze nie znamy.
Pingwin to autorka - Eliza Kącka, a Ruda- to jej córka. Książka jest zapisem doświadczeń matki, dowodzących, że życie z barierą komunikacyjną wymaga ogromnego wysiłku, a i tak pełne zrozumienie nigdy nie będzie możliwe. Ruda ma obecnie dwadzieścia lat, więc od dwudziestu lat matka „jest na czujce”, jest „agencją ochroniarską” osłaniającą dziecko przed światem. Bardzo trudne bowiem były i są kontakty z ludźmi: na spacerach, na placu zabaw, w przedszkolu, w szkole, w transporcie publicznym. Rozdziały książki, zatytułowane „Rzeczy, które usłyszałam jako matka”, ujawniają pouczające, bezwzględne lub bezmyślne wypowiedzi innych ludzi. I pokazują, że niełatwo funkcjonować w społeczeństwie. Autorka – matka zwierza się: Najtrudniejsze do zniesienia są Rudej małe rozpacze. Czasem pozwala się przytulić, akceptuje bliskość – a czasem wyrywa się z objęć, chce dystansu. Boli bezradność, gdy nie jestem w stanie jej pomóc.
Nagroda Literacka „Nike” jest przyznawana od 1997 roku, a jej celem jest promocja literatury polskiej. W konkursie bierze się pod uwagę poezję, dramat oraz prozę (w tym autobiografie, eseje, pamiętniki). Konkurs składa się z trzech etapów. W pierwszym etapie jury wyłania dwadzieścia nominacji i ogłasza je w maju. W drugim jurorzy typują siedmiu finalistów i podają ich nazwiska we wrześniu. Trzeci etap to przyznanie nagrody, a decyzję jurorzy podejmują w dniu jej ogłoszenia i wręczenia. Wysokość nagrody to 100 tysięcy złotych. Zwycięzca otrzymuje również statuetkę Nike, nawiązującą do antycznej bogini zwycięstwa, a zaprojektowaną przez Gustawa Zemłę. Fundatorami nagrody są „Gazeta Wyborcza” i Fundacja Agory.
Oto niektórzy Laureaci Nagrody Literackiej „Nike”. Urszula Kozioł za tom wierszy „Raptularz” (2024); Zyta Rudzka za powieść „Ten się śmieje, kto ma zęby” (2023); Radek Rak za powieść „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” (2020); Marcin Wicha za zbiór esejów „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” (2018); Olga Tokarczuk za powieść „Księgi Jakubowe” (2015); Joanna Bator za powieść "Ciemno, prawie noc" (2013); Marian Pilot za powieść „Pióropusz” (2011); Olga Tokarczuk za powieść „Bieguni” (2008); Wiesław Myśliwski za powieść „Traktat o łuskaniu fasoli” (2007); Dorota Masłowska za powieść „Paw królowej” (2006); Wojciech Kuczok za powieść „Gnój” (2004); Joanna Olczak-Ronikier za książkę wspomnieniową „W ogrodzie pamięci” (2002); Jerzy Pilch za powieść „Pod Mocnym Aniołem” (2001); Tadeusz Różewicz za tom poetycki „Matka odchodzi” (2000); Wiesław Myśliwski za powieść „Widnokrąg” (1997).
Nagroda Literacka „Nike” jest prestiżowym wyróżnieniem. A wytypowane przez jury książki należą do najwybitniejszych we współczesnej polskiej literaturze. Mam nadzieję, że chociaż część z nich przeczytaliście. Jeżeli nie, biblioteka szkolna zaprasza, a ja z czystym sumieniem polecam.
Lukija
Grafika:
https://ecsmedia.pl/c/nagridaliterackanike-530-artilce.horizontal.large-img44936555.jpg
https://goingapp.pl/more/wp-content/uploads/2025/09/kacka_fot.-Mateusz-Skwarczek-Agencja-Wyborcza.pl_-1600x1068.jpg