Zwyciężyła sigma
Język młodzieży
jest nie tylko najbardziej wpływową odmianą języka potocznego,
ale daje także wgląd
do sposobu funkcjonowania młodych ludzi w kulturze.
(Anna Wileczek)
Właśnie zakończyła się dziewiąta edycja plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku, organizowanego przez Wydawnictwo Naukowe PWN. W bieżącym roku jurorów (językoznawców - Annę Wileczek, Marka Łazińskiego, Ewę Kołodziejek oraz dziennikarza Bartka Chacińskiego) wspierała młodzież z rady konsultacyjnej przy Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży.
W roku 2024 w finałowej dwudziestce znalazły się następujące słowa: aura, azbest, bambik, brainrot, brat, cringe, czemó, delulu, fe!n /fein fin, Fr /FR, glamur /glamour, GOAT, oi oi oi baka, oporowo,riz / rizzler /rizz,sigma, skibidi, slay, womp womp, yapping. Trzeba przyznać, że niektóre są dość nieoczekiwane. Jak powstają? Językoznawczyni Anna Wileczek wyjaśnia, że motywacją do tworzenia słów oraz kreowania ich nowych znaczeń są: „absurd, groteskowość, karykaturalność, wpadające w ucho brzmienie (…) lub kształt graficzny wyrazu”. Zauważa także w języku młodzieżowym „karnawalizację” oraz „tiktokowy folklor”. Młodzi ludzie dowolnie miksują znaki językowe, pozbawiają je sensu, podejmują gry – wyzwania. Potwierdzeniem tej tezy są choćby wykrzyknienia: oi oi oi baka oraz womp womp.
Młodzieżowym słowem roku została sigma, oznaczająca niezależność, mądrość i siłę. Słowo jest charakterystyką osoby pewnej siebie, konsekwentnej w działaniu, wiernej swoim zasadom, zasługującej na podziw i szacunek. A jednocześnie osoby skromnej. Anna Wieleczek mówi, że słowo sigma „ma dobrą aurę, jest pozytywne, potrafi oddać szacunek, ale też ma dostojne brzmienie. To w końcu nazwa osiemnastej litery alfabetu greckiego, ale też standardowy znak sumy wielu składników.”
Drugie miejsce zdobyło słowo azbest, które humorystycznie nawiązuje do filmów i memów o „wylewaniu azbestu”. Odnosi się do absurdalnych sytuacji, do czegoś nierealnego i nieporadnego. Azbest kojarzy się z degradacją środowiska naturalnego, z tzw. patodeweloperką (to słowo również było zgłaszane do plebiscytu).
Na trzecim miejscu znalazło się słowo czemó, które dodatkowo zostało wyróżnione przez Jury. Definicja słowa brzmi: „Głębokie wyrażenie zdziwienia, na przykład jakąś sytuacją. Często używane w kontekście niezadowolenia z decyzji oraz dociekania, dlaczego taka została podjęta”. Słowo zostało zaczerpnięte z rozmowy dwóch graczy w „Fortnite'a” na TikToku. Bartek Chaciński jest zdania, że: „prawdopodobnie to słowo (…) nie przeżyje zbyt długo, dziś jednak jest bardzo popularne i już na tym etapie czegoś nas nauczyło – w tej odmianie języka wszystko może być słowotwórczym hitem”.
Interesujące wydają mi się słowa „yapping" i „womp womp”. Pierwsze z nich oznacza paplanie, ględzenie. Drugie wyraża negatywne emocje, najczęściej dotyczące braku zainteresowania rozmową lub chęci jej zakończenia.
Profesor Jan Miodek, zapytany, czy dorośli powinni się obawiać tego, że młodzież używa własnego slangu, odpowiedział: „nie”. I dodał: „My też mieliśmy swój slang, choć pewnie nie tak bogaty (…) To są wszystko znaki czasu”. Ponadto Jan Miodek jest zdania, że młodzież wymyśla nowe słowa nie przeciw dorosłym, lecz z chęci zaznaczenia wspólnoty rówieśniczej.
O poprzednich edycjach plebiscytów językowych możecie poczytać:
Rel, czyli potakiwanie
https://1lozamoscblog.blogspot.com/2024/03/jezykowe-potyczki.html
Masz essę?
https://1lozamoscblog.blogspot.com/2023/02/jezykowe-potyczki.html
Bawić się słowem
https://1lozamoscblog.blogspot.com/2021/12/jezykowe-potyczki.html
Słowo roku 2020
https://1lozamoscblog.blogspot.com/2021/01/jezykowe-potyczki_16.html
Wygrała alternatywka!
http://1lozamoscblog.blogspot.com/2020_01_04_archive.html'
Dzban przed normikiem
http://1lozamoscblog.blogspot.com/2018/12/'
A jakie słowo wygra w przyszłym roku? Wsłuchujcie się w język młodzieży!
Unge
Grafika:
https://static.wirtualnemedia.pl/media/new/top/67583f7d0074b_sigma-mlodziezowesloworoku.png
https://tvs.pl/wp-content/uploads/2024/11/Mlodziezowe-slowo-780x470.jpg