Mediacja - rozmowa mimo różnic
Do ludzi trzeba wyciągać rękę. Trzeba.
Możemy się nie doczekać odzewu.
Ale jeśli nie wyciągniemy ręki,
to odzewu nie doczekamy się z całą pewnością.
(Małgorzata Musierowicz)
Dnia 17 października miałam okazję uczestniczyć
w wykładach i warsztatach na temat
mediacji, które odbyły się w Sądzie Okręgowym w Zamościu. Całe przedsięwzięcie
zorganizowało Stowarzyszenie „Mediatorzy Polscy”. Chciałabym podzielić się z
czytelnikami wiedzą nabytą podczas tej konferencji.
Spotkanie było podzielone na cztery
części. Składało się z trzech paneli prowadzonych przez psychologów, prawników,
mediatorów - członków Stowarzyszenia „Mediatorzy Polscy”, a także z warsztatów.
Na poszczególnych panelach mówiono o komunikacji w konfliktach i o
konstruktywnych sposobach ich rozwiązywania, jak również
wyjaśniano termin mediacji szkolnej i rówieśniczej. Ja jednak
chciałabym skupić się na panelu i
warsztatach, które podobały mi się najbardziej, czyli na
mediacjach ze sprawcą czynu
karalnego.
Czym jest
mediacja
i jakie pozytywne skutki się z nią wiążą? Słowo mediacja pochodzi od łacińskiego mediare,
oznaczającego być w środku. Jest
metodą rozwiązania sporów różniącą się w znaczący sposób
od postępowania sądowego i arbitrażu (postępowaniem przed sądem polubownym). W
przeciwieństwie do nich, nie polega ona na wydaniu wiążącego
orzeczenia, lecz stwarza możliwość zawarcia porozumienia, które będzie
satysfakcjonowało wszystkie strony konfliktu. Dlatego niepokojącym zjawiskiem jest to, że mediacje nie są popularną formą rozwiązywania
konfliktów. Ludzie – niestety - częściej
decydują się na postępowanie sądowe, które niesie za sobą ogromne koszty, a
często także długi proces, który może trwać nawet kilka lub kilkanaście lat.
Priorytetem instytucji mediacji w sprawach karnych jest zakończenie powstałego
sporu w drodze ugody,
bez konieczności przeprowadzenia długotrwałego i kosztownego postępowania sądowego. Mediacja zatem to alternatywny sposób dobrowolnego rozwiązania konfliktu karnego, który powstał
pomiędzy podejrzanym/ oskarżonym a pokrzywdzonym na skutek popełnienia
przestępstwa. Istotą mediacji karnych jest opieranie się na idei
sprawiedliwości naprawczej, która umożliwia pokrzywdzonemu aktywne uczestnictwo
w kształtowaniu i dochodzeniu swoich roszczeń wobec sprawcy. Zakres spraw,
które mogą zostać poddane mediacji, nie
został ograniczony w żaden sposób przez ustawodawcę. W teorii oznacza to, że w
każdej sprawie można wszcząć inicjatywę mediacyjną, bez względu na charakter
sprawy czy jej ciężar gatunkowy. Należy również zaznaczyć, że z przeprowadzonej mediacji sporządza się sprawozdanie, w którym zamieszczana jest - o
ile została zawarta - ugoda. Sprawozdanie jest przekazywane do organu, który skierował sprawę
do mediacji, na przykład do: sądu,
prokuratora, policji, pokrzywdzonego lub sprawcy przestępstwa. W następstwie
złożenia sprawozdania prokurator oraz sąd
powinni uwzględnić w wyroku treść zaakceptowanej ugody mediacyjnej, jako że
strony samodzielnie wypracowały obopólnie satysfakcjonujące porozumienie.
Niewątpliwie najważniejsze w mediacji są strony
sporu - to na nich koncentruje się mediacja. To ich problemy ma rozwiązać
mediacja. Kim jest mediator i jaką pełni
rolę? Jest osobą, której obecność
wyróżnia mediacje na tle innych metod rozwiązywania sporów. Bezstronną i
neutralną osobą trzecią, która pomaga stronom w rozwiązywaniu konfliktu, ale nie rozstrzyga
ich sporu. Strony mogą poprosić mediatora o wyrażenie niewiążącej opinii.
Mediacja jest poufna, co zapewnia stronom większe poczucie bezpieczeństwa niż w
przypadku postępowania sądowego. Nie jest ona zbytnio sformalizowana, w związku z czym pozwala na stworzenie bardziej
przyjaznej atmosfery niż w sądzie państwowym lub polubownym.
Należy podkreślić, że
mediacja ma dobrowolny charakter, a także jest podobna
do negocjacji, lecz jest prowadzona przez bezstronną i kompetentną osobę, która ma pomóc stronom w osiągnięciu
porozumienia. Celem mediacji jest właśnie porozumienie kończące konflikt, a nie
orzeczenie rozstrzygające na korzyść
jednej ze stron. Mediacje umożliwiają osiągnięcie takiego porozumienia, które będzie satysfakcjonować
wszystkie strony sporu. Zadaniem
mediatora nie jest orzekanie w sprawie, a jedynie pomoc stronom w dojściu do
porozumienia kończącego się ugodą. Szkoda, że tak niewiele osób wie, czym są
mediacje, a myślę, że mogą się one przydać naprawdę w wielu życiowych
sytuacjach. To dobrze, że są prowadzone takie szkolenia, a zawód mediatora
staje się coraz bardziej popularny.
Julia
Grafika
http://goldhartlaw.com/goldhartlaw/wp-content/uploads/2015/07/goldhart-mediator-picking-win-win.jpg
https://www.pitax.pl/assets/content/opp/logotypes_panel/0000431452.png
https://zyciezamoscia.pl/wp-content/uploads/2019/10/Tydzie%C5%84-mediacji-5.jpg
https://zyciezamoscia.pl/wp-content/uploads/2019/10/Tydzie%C5%84-mediacji-9.jpg