6 listopada 2016

Oglądamy filmy



     Lekcja w kinie - manipulacja

Właśnie na tym polega prawdziwa potęga:
wykorzystywać innych do własnych celów,
a zarazem kazać im wierzyć,
że to oni sprawują kontrolę.
(Drew Karpyshyn)


4 listopada ze wszystkimi klasami drugimi wybrałam się do Centrum Kultury Filmowej Stylowy na  lekcję w kinie.  Tematem wykładu, który był prowadzony przez aktora Tomasza Korczyka, była manipulacji w kinie. Chcę podzielić się z Wami niektórymi wiadomościami z tej lekcji.
 
Manipulacja. Co to właściwie jest? Definicja ukazuje ją jako zjawisko ukrytego sterowania kimś bez jego zgody, a często i wiedzy. Samo słowo manipulacja pochodzi od łacińskiego słowa manus (ręka), a więc oznacza trzymanie kogoś w ręku i sterowanie nim. Celem manipulacji jest przede wszystkim wpłynięcie na czyjeś poglądy, postawy czy przekonania Nie mylmy jej z perswazją, co jest po prostu namawianiem, przekonywaniem odbiorcy do swoich racji za pomocą argumentów.
 
Swój wykład Tomasz Korczyk rozpoczął od rozmowy z uczniami na temat pionierów kina. Przywołano: braci Lumiére, Georgesa Méliésa - czarodzieja ekranu – wynalazcę licznych trików filmowych, Davida Warka Griffitha – wybitnego reżysera niemych filmów i... Colina McKenzie, o którym nikt do tej pory nie słyszał. O tym człowieku powstał film dokumentalny Petera Jacksona przedstawiający Colina McKenzie jako wybitnego pioniera, który wynalazł ruchomą kamerę, zbliżenia oraz dźwięk i kolorowy film.  Oglądaliśmy fragmenty filmu Zapomniane srebro z 1995 roku, które wydawały się autentyczne, jednak okazały się mistyfikacją -  tzw. mockumentem, czyli fikcją udającą film dokumentalny. Po premierze filmu Jackson wyznał, że był to tylko żart, a nowozelandzki geniusz filmowy nigdy naprawdę nie istniał. W ten sposób zostaliśmy wprowadzeni w istotę zagadnienia dotyczącego tego, jak łatwo można manipulować widzem w kinie. Na zdjęciu niżej  aktor Thomas Robins, który wcielił się w rolę Colina McKenzie, rzekomo zapomnianego i na nowo odkrytego geniusza filmowego.
W przeszłości na kino miała wpływ propaganda nazistowska i sowiecka. Od 1933 roku kinematografia III Rzeszy służyła głównie do celów propagandy, czyli działania zmierzającego do ukształtowania określonych poglądów i zachowań. Filmy miały odwracać uwagę społeczeństwa od problemów związanych z codziennym życiem oraz rzeczywistością społeczną. W 1934 roku Leni Reifenstahl nakręciła Triumf woli dokumentujący nazistowskie zjazdy. W świecie chaosu i wielu codziennych problemów film na pierwszym planie przedstawiał porządek, zbiorowość ludzi szczęśliwych. Słał on komunikat: Przyłącz się do nas a będziesz szczęśliwy. W tym filmie człowiek nie jest traktowany indywidualnie a masowo. Reżyserka odwołuje się do uczuć w sposób prosty i tworzy fałszywą wizję rzeczywistości.
Jakie są więc techniki manipulacji filmowej?
Ujęcia kamery – Hitler przedstawiony z perspektywy żabiej na przemian z tłumem. To zestawienie służy ukazaniu wyższości mówcy, który jest silny, góruje nad wszystkimi i budzi respekt odbiorców.  Kreowanie wroga - fałszywe oskarżanie jednej osoby lub jakiegoś państwa za konkretne wydarzenia. Na przykład w filmie Polskiej Kroniki Filmowej z lat 50. Walka ze stonką - plaga stonki była przedstawiona jako skutek nalotu Amerykanów na kraj. Emocjonalne komentowanie dodatkowo powoduje, że widz ma wrażenie, iż stonka jest poważnym zagrożeniem: (…) Porywiste wiatry sprzyjają inwazji szkodnika od strony morza. Ale zorganizowana akcja społeczeństwa likwiduje groźbę w zarodku. W okolicach Szczecina tyraliery poszukiwaczy stonki nieustannie badają wybrzeże. Do akcji zmobilizowano również lotnictwo. -  słychać z ekranu. Nadmierne uogólnienie – na przykład  w filmach: 2012; Dzień niepodległości oraz  Szeregowiec Ryan przedstawia się Amerykanów jako naród najważniejszy na świecie i ratujący ten świat przed zagładą.  Tworzenie stereotypów – w filmie tworzy się niekorzystny obraz danej grupy ludzi, na przykład wizerunek Rosjanina w filmie amerykańskim. Selekcja/przemilczenie – Znany polski film Sami swoi rozpoczyna się od sceny jazdy pociągiem.  Jednak przemilczany jest w niej zupełnie aspekt okoliczności historycznych tej podróży, a mianowicie film nie ukazuje tego, że bohaterowie byli zmuszeni do wyjazdu, emigracji z kresów wschodnich.  Zniekształcenie przekazu – na przykład  komiczne ujęcie wroga, dzięki czemu widzowie przestają go traktować poważnie i zaczynają się po prostu śmiać. Takie przedstawienie  widoczne jest  w filmie Germany calling, parodii  wspomnianego już Tryumfu woli czy w animowanym filmie Kaczor Donald Twarz Wodza albo  w komentarzach dotyczących prezydenta Busha w filmie Michaela  Moore`a  Fahrenheit 9/11.  Kłamstwo – ujawnia się najczęściej w filmach fałszywie dokumentalnych.  Zawierają one wypowiedzi ekspertów, nawiązanie do historii czy po prostu życie codzienne ludzi. Zestawienie takich czynników wprowadza widza w błąd, który oglądając taki dokument myśli, że ma do czynienia z rzeczywistością. A tak nie jest. Przykładami są, omówiony już film Petera Jacksona,  ale też takie programy telewizyjne, jak: Ukryta prawda, Szkoła czy też Trudne sprawy.
Wniosek z lekcji? Jak widać,  jest sporo technik manipulacji widza w kinie. Niektóre z nich są tak drobne, że nie mają większego wpływu na jego poglądy, inne jednak są godne potępienia. Dobrym sposobem na obronę przed manipulacją jest poznanie jej technik. Dzięki temu możemy bardziej racjonalnie podejść do filmu i nie dać się zmanipulować.
           
Po wykładzie obejrzeliśmy film Wolny strzelec  w reżyserii Dana Gilroy`a  z 2014 roku. To amerykański film kryminalny o Lou Bloomie (w tej roli przekonujący Jake Gyllenhaal), który poszukując pracy, wpada na pomysł, by filmować krwawe nocne zdarzenia, wypadki, katastrofy i sprzedawać je stacjom telewizyjnym. Jak daleko potrafi się posunąć w pogoni za pieniędzmi, pracą, czy też zdobyciem uznania i rozgłosu? Zachęcam do obejrzenia tego filmu i odpowiedzenie sobie na te pytania
Wszystkich, którzy oglądali   film w piątek,  proszę o głosy w komentarzach. Na mnie zrobił piorunujące wrażenie, zwłaszcza bezwzględność głównego bohatera. A co wy sądzicie na temat filmu i problemów, które porusza?

Ewa

Grafika:
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7uc4nBpvEcLz7Zij1da0e2TuzFhX2MmMb-IPZbF1ac2PcyKOMJjNHjGS2tK8fUwwViJoFi3-2QmrYOx5jWYHe6r8s4krWPxzKe0qO8vrIjYvLSB6EDCyPz-p5i1KyEST1WXG0HdgW-PyE/s1600/manipulation.jpg
http://kresy24.pl/wp-content/uploads/2013/12/media_dziennikarze_klamstwo.jpg
https://www.nzonscreen.com/content/images/0000/3421/Colin-McKenzie.jpg.180x180.jpg
http://bi.gazeta.pl/im/74/61/f7/z16212340Q,Kadr-z-filmu-Triumf-Woli.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcABuVWvLmpPao5r8fy1sSOXhKjMwKzUMZX03WD-Sf3eC2p6rMLeWBqGdHjr9TGr6HFT7iOpeIaquSPy3pvFzXSB5fzculoPW9zsNWUgyv2IH2_IUa5s15o-S7lj1yRfMrUVx7yDO8AX0g/s320/manip6.png
http://img.interia.pl/rozrywka/nimg/v/w/Jake_Gyllanhaal_jako_6517732.jpg