Twój język świadczy o Tobie
Źle mówić lub pisać
to znaczy krzywdzić swoją mową tych wszystkich,
którzy ją z taką czcią budowali.
Język […] choruje,
gdy ludzie źle nim mówią.
(Janusz Korczak)
Gdy nie znamy dobrze własnego języka, on choruje– pisał Janusz Korczak. Niestety, nie wszystkich Polaków to obchodzi. A szkoda, gdyż niewłaściwe posługiwanie się polszczyzną kompromituje. Jej znajomość to podstawowa umiejętność, jakiej wymaga się - najpierw od licealisty, a potem- od wykształconego człowieka, który w pracy kontaktuje się z ludźmi (ustnie lub na piśmie). Warto więc uzmysłowić sobie, jakiego rodzaju błędy czyhają na użytkownika języka polskiego i popracować nad ich usunięciem. Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego – dziś obchodzony – jest dobrą okazją do takich refleksji.
O tym, co jest poprawne, a co nie, decyduje norma językowa. Inaczej mówiąc: zasady ortografii i interpunkcji, ogół polskich wyrazów i ich znaczeń, wzorce odmiany, zasady łączenia wyrazów w zdania, a także sposób wymawiania. Należy pamiętać, że istnieje norma wzorcowa (oficjalna) oraz norma użytkowa (nieoficjalna). Do zasad normy użytkowej sięgamy jedynie w prywatnych rozmowach – na przykład: dostałem SMS-a, kupiłem laptopa. Najlepiej jednak i w nich dążyć do poprawności. Oficjalnie koniecznie trzeba powiedzieć: dostałem SMS, kupiłem laptop. Dlaczego? Ponieważ biernik odpowiada na pytania: kogo? co?
Błędy ortograficzne odnoszą się nie tylko do nieznajomości pisowni wyrazów z „u”, „ó”, „ż”, „rz”, „h” ,„ch”, „ę”,”ą”, ale też wielu innych zagadnień. Nagminnie są popełniane błędy w łącznej i rozdzielnej pisowni, w zapisie dat, liczebników porządkowych, skrótów, a także w pisowni wielką i małą literą. Błędy interpunkcyjne – powstają wtedy, gdy nie zna się i nie stosuje obowiązujących zasad. Najwięcej kłopotów przysparzają przecinki, ale do znaków interpunkcyjnych należą też: myślnik, średnik, dwukropek, wielokropek, kropka, cudzysłów, znak zapytania, wykrzyknik, nawias. Kiedy popełniamy taki błąd? Gdy nie stawiamy znaków interpunkcyjnych albo używamy ich w nieodpowiednich miejscach, albo nadużywamy. Błędy fleksyjne – odnoszą się do niewłaściwej odmiany: deklinacji oraz koniugacji (np. M. fora –D. forów; błędnie: for; umieją – błędnie: umią). Błędem jest też nieodmienianie nazwisk. Błędy składniowe powstają na skutek niewłaściwego łączenia wyrazów i budowania zdań. Dotyczy to również szyku wyrazów w zdaniu oraz użycia imiesłowowych równoważników zdań – oto przykład z radiowego skeczu: Będąc młodą lekarką, przyszedł raz do mnie pacjent. Błędy leksykalne wynikają z używania wyrazów w niewłaściwym znaczeniu, mylenia ich znaczenia (adoptować/ adaptować), pleonazmów (kontynuować dalej), błędów w związkach frazeologicznych (ciężki orzech do zgryzienia), posługiwania się wyrazami modnymi (dedykowany zamiast przeznaczony). Błędy stylistyczne powstają wówczas, gdy miesza się style, powtarza wyrazy , używa nieudanych metafor, ma się ubogi zasób słownictwa. Błędy fonetyczne dotyczą wymowy. Ostatnio z niewiadomych przyczyn słyszy się często: sukięka, łazięka, czeba, czeci, ja rozumie, dałem dziecią, itd.
Wielokrotnie omawialiśmy na naszym blogu różnorodne zagadnienia językowe, przestrzegając przed błędami i propagując poprawną polszczyznę. Może tym razem- w ramach powtórzenia – poprawicie błędy w podanych zdaniach? Ubierz ciepłą czapkę, bo jest zimno. Przeczytaj, co pisze na tej ulotce. Mi się nie chce iść do kina. Cytat trzeba zapisać w cudzysłowiu. Tą czy tamtą książkę wypożyczasz? To było w dwutysięcznym albo dwutysięcznym drugim roku. Wypracowanie zajęło mi półtorej arkusza. Czy to jest samochód pana Puzio (Grzegorza Lato)? Ciężko powiedzieć, czy zaliczę test.
Besca
Grafika:
https://oksir.gminaoswiecim.pl/mfiles/2785/3/11022/i/ojczysty_1489302918.jpg
https://nawa.gov.pl/images/users/629/1_MDJO_v.3.png
Ileż to razy tak kończymy rozprawkę?
OdpowiedzUsuńPODSUMOWUJĄC, bohaterowie romantyczni lubili cierpieć …
PODSUMOWUJĄC , Judym nie jest pozytywnym bohaterem…
TO BŁĘDNE KONSTRUKCJE Z IMIESŁOWAMI PRZYSŁÓWKOWYMI.
Zdania powinny być zbudowane tak:
PODSUMOWUJĄC MOJE ROZWAŻANIA, UWAŻAM, że bohaterowie romantyczni lubili cierpieć…
PODSUMOWUJĄC MOJĄ PRACĘ, MYŚLĘ, że Judym nie jest pozytywnym bohaterem…
Nie jestem najlepsza, jeśli chodzi o poprawność językową, ale staram się uczyć na bieżąco. Takie posty na szkolnym blogu naprawdę w tym pomagają i dużo z nich zapamiętuję. To ważne, żeby ciągle przypominać młodym ludziom, jak poprawnie powinno się używać ojczystego języka.
OdpowiedzUsuńUBIERZ (ciepłą) CZAPKĘ…
OdpowiedzUsuńUbrać czapkę, buty, sweter itd. - to południowopolski regionalizm.
Oficjalna polszczyzna wymaga mówienia (pisania): WŁÓŻ CZAPKĘ (BUTY, SWETER).
Janusz Korczak trafnie zauważył, że brak znajomości własnego języka prowadzi do jego osłabienia. Niemniej jednak, nie wszyscy Polacy zdają się zdawać sobie z tego sprawę. Należy pamiętać, że właściwe posługiwanie się językiem polskim jest kluczową umiejętnością, szczególnie w kontakcie międzyludzkim zarówno ustnym, jak i pisemnym. Warto zatem zwrócić uwagę na popełniane błędy i dążyć do ich poprawienia, zwłaszcza w Dniu Języka Ojczystego.
OdpowiedzUsuń
OdpowiedzUsuńNazwiska słowiańskie zakończone na –o, np. Fredro, Kościuszko, Lato, Lubaszenko, Puzio, Cyzio powinniśmy odmieniać.
LATO - pamiętam LATĘ
Jeżeli w polskim nazwisku męskim przed –o występuje spółgłoska twarda, to powinno się ono odmieniać tak jak rzeczowniki żeńskie, np. Lato, Laty, Lacie, Latę, Latą, Lacie (tak jak np. mama).
PUZIO- samochód PUZIA
Jeżeli natomiast w nazwisku męskim przed –o występuje spółgłoska miękka, to odmieniamy według deklinacji męskiej, np. Puzio, Puzia, Puziowi, Puzia, Puziem, Puziu (tak jak np. rzeczownik pospolity dziadunio).
MI/MNIE
OdpowiedzUsuń„Mnie” to forma akcentowana, „mi” – nieakcentowana.
Dłuższych form zaimków: MNIE ( TOBIE, CIEBIE, JEGO, JEMU) powinniśmy używać w pozycji akcentowanej, czyli NA POCZĄTKU lub NA KOŃCU zdania albo gdy pada na nie akcent logiczny.
MNIE się nie chce iść do kina, a nie JEMU. Czy TOBIE też się nie chce iść do kina?
W pozostałych sytuacjach (gdy zaimek nie jest wyróżniany ani nie występuje po przyimku) używa się form krótkich.
Nie chce MI się iść do kina.
Bardzo często możemy spotkać się z błędami językowymi. Są one wypowiadane przez inne osoby, lecz także popełnianie przez nas nieświadomie. Watro jest praktykować poprawność w używaniu naszego pięknego języka, by ich nie popełniać.
OdpowiedzUsuń
OdpowiedzUsuńCiężko powiedzieć, czy zaliczę test.
CIĘŻKO (zamiast TRUDNO) – to potocyzm (ciężko ocenić ; ciężko powiedzieć).
Należy powiedzieć (napisać): TRUDNO powiedzieć, czy zaliczę test.
Przysłówek „CIĘŻKO” powinien być stosowany w sformułowaniach odnoszących się do wysiłku fizycznego, a „TRUDNO” w wyrażeniach powiązanych z brakiem pewnych umiejętności lub wiedzy.
Sformułowanie „co pisze na tej ulotce” to rażący błąd składniowy. Używając formy „pisze”, musimy wskazać kogoś, kto wykonuje tę czynność.
OdpowiedzUsuńPoprawna składnia tego zdania: Przeczytaj, co JEST NAPISANE na tej ulotce.
Jak zawsze przy tego rodzaju postach łapie się na tym że sam popełniam wspomniane błędy. Ale myślę że uświadamianie i edukowanie ludzi z czasem przyniesie pozytywne skutki. Ja na przykład tych błędów językowych popełniam zauważalnie mniej od czasu czytania szkolnego bloga na którym właśnie takie posty się pojawiają. Dziękuję!
OdpowiedzUsuńTĘ czy TAMTĄ książkę wypożyczasz?
OdpowiedzUsuńW polszczyźnie pisanej używa się (w bierniku) wyłącznie formy TĘ.
Formę TĄ (w bierniku) aprobuje się jedynie w potocznej polszczyźnie mówionej.
To było w dwutysięcznym albo w dwa tysiące drugim roku.
OdpowiedzUsuń"w dwutysięcznym" jest stosowane wyłącznie dla roku 2000, natomiast dla roku 2002 użyjemy formy “w dwa tysiące drugim roku.”
Zgadzam się z opinią, że należy dążyć do pełnej poprawności językowej zarówno w języku mówionym, jak i pisanym. Zdaję sobie jednak sprawę z faktu, że jest to trudne, bo język polski jest dosyć skomplikowany i prawdopodobnie nie ma osoby, która znałaby każdą zasadę obowiązującą w języku. Każdy ma prawo popełniać błędy, jednak w chwili uświadomienia o ich obecności, powinno się starać je wyeliminować.
OdpowiedzUsuńCytat należy zapisać w CUDZYSŁOWIE.
OdpowiedzUsuńDlaczego?
Ponieważ w miejscowniku liczby pojedynczej poprawna jest tylko jedna forma – w CUDZYSŁOWIE.
Wypracowanie zajęło mi półtora arkusza.
OdpowiedzUsuńPÓŁTORA łączy się z rzeczownikami rodzaju MĘSKIEGO i NIJAKIEGO, a PÓŁTOREJ z rzeczownikami rodzaju ŻEŃSKIEGO.
Arkusz jest rodzaju męskiego.
Błędy językowe popełniają nie tylko dzieci, ale i dorośli. Często popełniane są nieświadomie i spotykamy się z nimi coraz cześciej. Głównym źródłem błędów językowych jest słaba znajomość zasad i reguł językowych. Czytanie książek pomaga nie tylko w pogłębianiu wiedzy, ale ma duży wpływ na poprawność językową.
OdpowiedzUsuńCieszę się,że powstał wpis o takiej tematyce ponieważ dzięki niemu możemy dowiedzieć się więcej.
OdpowiedzUsuńZawsze cieszę się, gdy artykuły o tej tematyce są publikowane. Czytając je, jestem w stanie zauważyć, jakie błędy robię podczas zwykłej rozmowy.
OdpowiedzUsuńPrzydatny artykuł! Błędy językowe w dzisiejszych czasach zdarzają się bardzo często, zdecydowanie za często. Popełniane są przez najmłodsze dzieci, jak i najstarsze pokolenia. Uważam, że dbanie o poprawność naszego języka, pozwala nam pokazać jego piękno i wyjątkowość.
OdpowiedzUsuńTakie posty są bardzo wartościowe i potrzebne.
OdpowiedzUsuńDzięki takim postom jestem w stanie zauważyć, ile błędów robię podczas codziennych rozmów. Posty tego typu uświadamiają mnie jak poprawnie mówić.
OdpowiedzUsuńTen artykuł uświadomił mi, jak często zdarza mi się popełniać błędy językowe. Postaram się bardziej zwracać na to uwagę.
OdpowiedzUsuń