12 września 2018

Przeczytane, przemyślane, skomentowane

 
  Subtelne piękno polnych kwiatów  

Jest mowa kwiatów tajemna i cicha,
Od tęczy wzięta, nawiedzona wonią,
Na wielką ucztę podana z kielicha
I bardzo szczodrą i łaskawą dłonią.
(Wincenty Pol)


Minęły wakacje, kończy się lato… Czas, który kojarzy mi się ze wsią, a więc z polami  oraz pięknymi kwiatami. Jedne znam z nazwy, inne tylko „z widzenia”. Są wśród ich: mak polny, stokrotka pospolita, pachnący groszek, chaber bławatek, fiołek, jaskier polny, bratek polny, rumianek pospolity, koniczyna, kąkol polny, nawłoć pospolita, złocień właściwy, ostróżka, mlecz, powój, barszcz zwyczajny, wyka polna, niezapominajka...I wiele innych, ale  kto by je wszystkie wyliczył? Zawsze lubiłam polne kwiaty i podziwiałam ich subtelne piękno. Ostatnio dodatkowo dość intensywnie myślałam o nich za sprawą zamojskiego przedstawienia Kwiaty polskie na podstawie fragmentów poematu dygresyjnego Juliana Tuwima.  Jan Englert rozpoczął  je słowami: Bukiety wiejskie, jak wiadomo,/ Wiązane były wzwyż i stromo./ W barwach podobne do ołtarza,/ Kształt serca miały lub wachlarza/Albo palety.

Kwiatów polnych jest mnóstwo, ja jednak odniosę się  tylko do kilku z nich. Przeglądam dostępne mi  źródła i widzę w nich interesujące opowieści  o kwiatach – nie tylko o ich pięknie, ale  też  symbolice, magii oraz  leczniczym działaniu. O symbolicznej wymowie kwiatów pisał poeta Adam Asnyk: Posyłam kwiaty – niech powiedzą one to, czego usta nie mówią stęsknione. A co powiedzą? Wyrażą różnorodne treści, gdyż taka jest natura symbolu.
Fiołki. Podobnie jak wszystkie kwiaty, mają one wiele symbolicznych znaczeń: niewinność, wierność, prawdę,  miłość, szczęście, przemijanie, żałobę.Są pięknym i skromnym zwiastunem wiosny, o którym Leopold Staff pisał: Gdyby fiołki (…) zamiast pachnąć grać umiały, byłaby to muzyka Szopena. Maria Pawlikowska – Jasnorzewska   również  wyrażała zachwyt: Skromne fiołki/ Śpiewają wonności sopranem./ W świecie kwiatów/ Fiołek - to słowik.Z kolei Juliusz Słowacki  w liście do matki pisał:  Fiołki – odrobina poezji w pokoju. Kazimierz Wierzyński  natomiast w słowach: Zielono mam w głowie i fiołki w niej kwitną zawarł radość życia.Mitologia grecka przekazuje, że fiołek powstał z oddechu nimfy Io lub z krwi boga wegetacji Attisa i był świętym kwiatem zapowiadającym wiosnę. Fiołki wykorzystuje się do sporządzania eliksirów miłosnych, ale też do wzmacnia witalności i eliminowania  zmęczenia. Podobno też chronią przed zawiścią i przywołują natchnienie. To tylko niektóre przymioty tych  uroczych kwiatów, docenione  też przez  medycynę, przemysł perfumeryjny oraz sztukę kulinarną. Czy ktoś zna anegdotę dotyczącą Napoleona i fiołków? Cesarz ponoć  do tego stopnia lubił te kwiaty, że był nazywany „fiołkowym kapralem”. Przekaz  mówi, że zmarł z ich pęczkiem, zerwanym z grobu Józefiny. Czy – w świetle zamieszczonych informacji  -  można nie lubić fiołków?
Chabry bławatki są nazywane także modrakami, wasilkami, chabrami zbożowymi lub chabrami  polnymi. Mają również wiele innych nazw funkcjonujących w tradycji ludowej. Maria Konopnicka pisała: A wyjdziesz drożyną/ (…) na pole,/ To spotkasz modraki (…)Juliusz Słowacki  z kolei twierdził, że: bławatki (…)  to (…)  kwiaty pamięci…W wierszu Władysława Tarnowskiego czytamy o bławatku: Ty sam wśród tylu kłosów o sieroto mały,/Cudny! — jak gdyby oczy Jej na mnie patrzały!Łacińska i grecka nazwa tego kwiatu nawiązuje do mitologicznych centaurów – dzikich istot będących  w połowie ludźmi i w połowie końmi. Jednym z nich był Chiron, który sokiem z chabrów leczył ranę, zadaną przez Heraklesa zatrutą strzałą.Nazwa kwiatu nawiązuje też do greckiego określenia niebieskiego koloru. Potwierdziły się  lecznicze właściwości bławatków i w czasach nowożytnych, głównie antybakteryjne i przeciwzapalne. Niektórzy wierzą, że chabry  pomagają  w przezwyciężaniu żalu, smutku i  zniechęcenia. Dzięki nim człowiek nabiera również  większego poczucia własnej wartości, silniej odczuwa piękno i cieszy się nawet z błahych rzeczy. Bławatki  podobno też  mogą  wzmacniać w człowieku uczciwość i lojalność. Symboliczne znaczenie chabrów to wierność i dobroć, podobnie jak niebieski kolor. Dlatego miło jest dawać te kwiaty komuś wyjątkowemu lub je od niego otrzymywać. 
Bratki. Ludowe nazwy tych kwiatków to: macoszki, sierotki lub kwiatki Świętej Trójcy. Rosną na polach, łąkach i przy drogach. Są różne legendy mówiące o pochodzeniu nazwy tej rośliny. Jedna z nich wywodzi się ze słowiańskiego podania o siostrze, która w noc świętojańską uwiodła swojego brata i za ten postępek została przez niego zabita. Kwiaty posadzone na jej grobie zostały nazwane bratkami (zdrobnienie od brata). Tak samo jak inne kwiaty, bratki  również mają  swoją symbolikę – oznaczają  wierność, skromność, cichą miłość, braterską więź, rozwój wewnętrzny oraz  zadowolenie ze skromnego życia. Starożytni Grecy wierzyli, że bratki oznaczają długowieczność, płodność, optymizm, a także łączenie przeciwieństw.  Wręczenie bratków oznacza pamięć o obdarowanej osobie i pragnienie przetrwania w jej pamięci. Dlatego Szekspirowska Ofelia daje te kwiaty Laertesowi mówiąc: a to bratki, żebyś o mnie myślał. Te ładne kwiaty  mają też zastosowanie w lecznictwie jako środek oczyszczający i wykrztuśny. Nic więc dziwnego, że lubię poświęcić nieco uwagi  tym skromnym, ale uroczym kwiatkom.
Dzwonki polne. Owszem, przepiękne są dzwonki pielęgnowane w ogródkach, ale i polne mają swój urok. Jacek Chuślewicz tak je opisuje: Rozdzwoniły się polne dzwonki/na skraju lasu i łąki./Rozdzwoniły się nie bez racji,/bo dzwonią na koniec wakacji. Dzwonkom przypisuje się magiczną moc  -  pomagają nawiązać kontakty emocjonalne, zmniejszając nieśmiałość. Są  stosowane w zaklęciach  miłosnych, a także w praktykowaniu magii dostatku – ułatwiają zarabianie  pieniędzy, wpływają na szybszy awans, chronią przed pożarem, kradzieżą, a także pomagają w pomyślnym  załatwianiu  spraw sądowych i urzędowych. To jeszcze nie wszystkie zalety dzwoneczków: dodają energii, poprawiają krążenie  oraz stan skóry, a także uspokajają. Nawet jeśli  sceptycznie odniesiemy się do tych wszystkich rewelacji, to i tak miło jest pomyśleć, że a nuż to prawda. A  dzwoneczki są naprawdę piękne!
Niezapominajki. Maria Konopnicka pisała o nich: Niezapominajki/ to są kwiatki z bajki!/ Rosną nad potoczkiem,/ patrzą rybim oczkiem./Gdy się płynie łódką,/ Śmieją się cichutko/ I szepcą mi skromnie:/„Nie zapomnij o mnie”. Kwiaty mają również inne nazwy: niezabudki oraz mysie uszka (ze względu na kształt listków). Z podań można się dowiedzieć, że te niepozorne rośliny muszą zwracać  na siebie uwagę wołaniem: nie zapomnij o mnie. Musiały się podobno przypomnieć Bogu, ponieważ w trakcie ich stwarzania nie nadał im nazwy. Wprawdzie są skromne i niewielkie, ale to one właśnie są odbiciem niebieskich oczu Matki Bożej. Niezapominajka ma swoje święto – 15 maja, wymyślone przez znawcę pogody i ekologii, Andrzeja Zalewskiego, który uzasadniał: Intencja święta jest jedna: niech niezapominajka zbliża ludzi i uczy Polaków wzajemnej serdeczności. Dzień Niezapominajki to święto ludzi serdecznych(…) Te urocze kwiatki są  symbolem miłości, wierności, pamięci i dobrych życzeń, ostatnio więc modne stało się wysyłanie do znajomych i przyjaciół  kartek  z niezapominajkami. Podarowanie bukietu  niezapominajek jest również oznaką przywiązania i pamięci. Jeśli natomiast zakochani się rozstają na jakiś czas, powinni nosić przy sobie niezapominajkę jako znak wierności i miłości. Ludzie skłonni do magicznego myślenia sądzą, że niezapominajki uwalniają myśli od pesymizmu, łagodzą niepokój oraz stres, a także wzmacniają pamięć  i koncentrację. Niezabudki mają też właściwości lecznicze (w chorobach dróg oddechowych). Jak więc mogę mijać te kwiaty, spacerując po polach? 

Nie wstydzę się fascynacji niepozorną urodą polnych kwiatów. To właśnie ona mnie w nich  urzeka! Skromność i subtelny urok tych uboższych krewnych ogrodowych odmian. Owszem, można przejść obok nich obojętnie, tak jak obok wszystkiego wokół. Wtedy jednak bardzo wiele się traci z piękna przyrody, która jest elementem urody świata oraz  ludzkiego  życia.  Zachęcam jednak  do tego, aby mieć szeroko otwarte oczy i nigdy nie zadowalać się łatwym, krzykliwym pięknem.

Flores

Grafika:
http://s4.sinaimg.cn/mw690/001KhoQuzy6UzpGATRxf3&690
http://swiatnaszkolorowy.blox.pl/resource/fiolkipierwsze2011.JPG
http://img2.garnek.pl/a.garnek.pl/010/618/10618909_800.0.jpg/boskie-chabry-od-lunio.jpg
https://www.swiatkwiatow.pl/userfiles//image/bratek_polny_fiolek3.jpg
https://www.tapeciarnia.pl/tapety/normalne/121677_bukiet_polnych_kwiatow_koszyk_jagody.jpg
http://static.wixstatic.com/media/d6467c_ae0e1e1e3fac45d6980a4877a975cbe3.jpg

27 komentarzy:

  1. Widzisz te dwa polne kwiaty, żółty i fiołkowy? Różnią się od siebie jak dzień od nocy. Lecz kto mógłby powiedzieć, który z nich jest piękniejszy? Och, głupiec mógłby. Lecz tylko on. Ale czy wiesz, co mogłoby sprawić, że jeden zostałby uznany za bardziej pożądany niż drugi? Jego zapach!

    (James Conroyd Martin "Nie ponaglaj rzeki")

    OdpowiedzUsuń
  2. Nie znałam wielu symbolicznych znaczeń,o których wspomniałeś. Dziękuję za poruszenie tego tematu, warto czytać blog i uczyć się nowych rzeczy!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Symbolika w kulturze ludowej jest bardzo bogata i dotyczy bardzo wielu spraw. Pisaliśmy już o tym wcześniej.

      Pod urokiem czarownic (23.07.2014)
      Krasnoludki są na świecie (6.07.2014)
      Magiczna moc roślin (13.08.2014)
      Ludowa symbolika drzew (20.08.2014)
      Księżyc naszych przodków (31.03.2015)

      Usuń
    2. Oto jeszcze jedna informacja.

      Polne kwiaty okazały się na tyle wdzięcznym tematem, że w 1967 roku powstała z nimi seria znaczków pocztowych.

      Usuń
  3. Bardzo ciekawy post! Nie spodziewałam się, że tak wiele z kwiatów, które przez cały okres wakacyjny pojawiają się niedaleko nas, ma tak istotne znaczenie. Ja od zawsze podziwiałam chabry bławatki- piękne kwiaty!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Fasolko, poproś babcię (albo inną starszą osobę), żeby nauczyła Cię robić wino z chabrów bławatków (w ostateczności może być przepis z internetu). Wbrew nazwie, nie zawiera alkoholu i jest bardzo dobrym napojem o różowym kolorze.

      Usuń
    2. Świetny pomysł! Mam nadzieję, że moja babcia potrafi je zrobić, a jeśli nie, znajdę przepis i nauczymy się razem.

      Usuń
  4. Ciekawy post przywołujący wspomnienie lata.

    OdpowiedzUsuń
  5. Bardzo lubię obserwować przyrodę,a szczególnie kwiaty. Twój post jest bardzo ciekawy, ponieważ przybliża mi znaczenie poszczególnych kwiatów o których nie miałam pojęcia.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Czy znasz kąkol?

      To ładny - różowy i delikatny - kwiat/chwast. Jest jednak rośliną trującą. Pewnie dlatego w przeszłości był uznawany za roślinę diabelską, przyciągającą pioruny. Podobno kąkol rósł w zbożu u tych gospodarzy, którzy ulegali pokusom szatana. Ze względu na diabelskie konotacje nie można było używać kąkolu do wianeczków święconych w Oktawę Bożego Ciała. Kąkol symbolizuje ludzi złych oraz grzeszników skazanych na potępienie (Przypowieść o chwaście).

      Usuń
    2. Również Ksiądz Jan Twardowski poświęcił kąkolowi swój wiersz.

      Wszyscy na kąkol wrzeszczeli,
      jak oparzeni, jak najęci!
      Tupali na niego obcasami,
      że kłuje,
      że niepotrzebnie miejsce zajmuje,
      że zajączka z pszenicy straszy.
      Każdy nad nim się złości.
      Sto razy gdera, rękami wymachuje,
      aż sapie!
      A on tylko drapie po łapie.

      Usuń
  6. Nigdy bym nie pomyślał, że można znaleźć tyle ciekawych informacji o zwykłych kwiatach. Od teraz będę obchodził święto niezapominajek :)

    OdpowiedzUsuń
  7. Fascynujący temat ! Mnie również zachwycają polne kwiaty . Są piękne oraz delikatne .

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Witaj w klubie!

      Proponuję kilka słów o stokrotce.

      Jest stosowana jako składnik mieszanek ziołowych do zastosowania wewnętrznego i zewnętrznego.

      Jako symbol niewinności i czystości w średniowieczu stokrotka była poświęcona Matce Boskiej.

      Obecnie wciąż jest znana wróżba „kocha – nie kocha” polegająca na zrywaniu płatków.

      W mitologii nordyckiej stokrotka była przypisana bogini miłości i małżeństwa – Frei. Gdy bogini dotykała stopami ziemi, stokrotki rozkwitały, zapowiadając wiosnę.

      Usuń
    2. A ja przypominam Ci fragment piosenki o harcerzu i stokrotce.

      Gdzie strumyk płynie z wolna,
      Rozsiewa zioła maj,
      Stokrotka rosła polna
      A nad nią szumiał gaj.(...)

      Wtem harcerz idzie z wolna:
      "Stokrotko, witam Cię,
      Twój urok mnie zachwyca,
      Czy chcesz być mą, czy nie?" (...)

      Usuń
  8. Piękne są maki polne. Już w starożytności przypisywano im symboliczne znaczenie: sen, letarg, odurzenie, nieświadomość, ciszę.

    Polakom kojarzą się z bitwą o Monte Cassino i piosenką śpiewaną już w 1944 roku. Potem powstały jej liczne covery.

    "Czerwone maki na Monte Cassino
    Zamiast rosy piły polską krew.
    Po tych makach szedł żołnierz i ginął,
    Lecz od śmierci silniejszy był gniew(...)"

    OdpowiedzUsuń
  9. W myśl przekonań ezoterycznych kwiaty (rośliny) mają określone znaczenie i działanie.

    Powój – sprzyja spotkaniu „drugiej połowy” ; usuwa lek przed chorobą; dodaje siły; pomaga uwolnić się od partnera, który „oplótł jak powój”.

    Koniczyna - życie. Wzmacnia też i pogłębia istniejącą miłość. Koniczyna czterolistna - szczęście.

    Mlecz - chroni przed nieszczęściem.

    OdpowiedzUsuń
  10. Bardzo interesujący post! Ja również kocham przyrodę. Jest wspaniała!

    OdpowiedzUsuń
  11. Konwalie to moje ulubione kwiaty ze względu na piękny zapach. Natomiast chabry zawsze zachwycały mnie swoim niebieskim kolorem. Nie wiedziałam,że kwiaty mają tyle znaczeń. Każdy z nich jest inny, wyjątkowy, ma inne zastosowanie czy znaczenie. Wydaje mi się, że kwiaty potrafią poprawić wygląd wnętrza każdego pokoju dzięki swojemu urokowi.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Konwalie symbolizują nieśmiałość, są więc kwiatami ludzi młodych i zakochanych. Jako symbol czystości i skromności jest używany w bukietach ślubnych. Astrologia przypisywała im znaczenie magiczne – miały przynosić ludziom szczęście, zwłaszcza urodzonym pod znakiem Raka.

      W II połowie XX wieku konwalia stała się narodowym kwiatem Finlandii.

      Usuń
  12. Niesamowite, że polne kwiaty mają tyle ciekawych znaczeń. Niezapominajki mają według mnie najpiękniejsze znaczenie z opisanych przez Ciebie kwiatów.
    Bardzo interesujący post!

    OdpowiedzUsuń
  13. Nigdy nie myślałem o tym, że kwiaty mogą mieć jakieś głębsze znaczenie. Tymczasem okazuje się, że tak naprawdę z każdego gatunku można coś wyczytać. Jak widać oprócz wyraźnie widocznego piękna zewnętrznego kwiatów, każdy ma również swoje indywidualne piękno wewnętrzne, jeśli można to w ten sposób nazwać. Nawet zwykłe, a dla niektórych nic nie znaczące kwiaty, mogą wyrażać więcej niż się nam wydaje.

    OdpowiedzUsuń
  14. Przyroda jest piękna.Kwiaty są piękne! O przybliżonych w poście gatunkach coś wiedziałam, ale to były znikome informacje. Dzięki tobie dowiedziałam się więcej.

    OdpowiedzUsuń
  15. Chabry to moje ulubione kwiaty,są takie delikatne i mają piękny...chabrowy kolor. Nie wiedziałam,że mają tyle różnych nazw.Nie znałam też ich symboliki.Polne kwiaty niby takie zwykłe,a jakże niezwykłe.

    OdpowiedzUsuń
  16. Podoba mi się to w jaki sposób są opisane symboliczne znaczenia kwiatów, które każdy może mieć w swoim ogrodzie. Uważam, że to ciekawy temat na post.

    OdpowiedzUsuń
  17. Jak byłam mała to zawsze chodziłam i podziwiałam te kwiatki, ale nigdy nie miałam pojęcia, jakie mają znaczenie. Ten post odmienił mój pogląd na nie.

    OdpowiedzUsuń
  18. Zawsze przechodziłem obok takich kwiatów obojętnie, po przeczytaniu tego wpisu całkiem inaczej na nie spojrzę.

    OdpowiedzUsuń