7 maja 2017

Językowe potyczki


           
        O perswazji językowej
                  

Umiejętność rządzenia ludźmi
to przede wszystkim umiejętność perswazji.
(Józef Tischner)


III miejsce
w VIII Szkolnym Konkursie Wiedzy o Języku Polskim
(Temat: Językowe środki perswazji. Omów zagadnienie, odwołując się do tekstów literackich, publicystycznych lub reklamowych.)


Szanowni Państwo! Dziś chcę mówić o człowieku, którego pokochały tłumy i  który porwał  za sobą rzesze ludzi. W jaki sposób?  Szczerością serca i umiłowaniem ojczystego języka. Chcę mówić o  Janie Pawle II  i niesamowitej  sile jego słów.

Myślę, że kluczem do zrozumienia siły przekazu przemówień Jana Pawła II jest bardzo głęboka więź z odbiorcą. W mowach papieża odbiorcą może być całe społeczeństwo lub poszczególne grupy, jak np. młodzież, władze, ludzie wierzący  i niewierzący, osoby duchowne, świeckie, wykształcone teologicznie oraz laicy. Uświadamia nam to wyraźnie, z jakimi trudnościami musiał borykać się Jan Paweł II, stąd zapewne staranny dobór środków językowych stosowanych w przemówieniach. Przede wszystkim papież identyfikuje się z gronem odbiorców. Wyrazem tego jest częste używanie czasowników w 1 os. liczby mnogiej  oraz zaimków my i nasz. Błagajmy Go, abyśmy wszyscy byli dobrymi wykonawcami Jego zamierzeń.  Przed chwilą słyszeliśmy słowa Chrystusa, które przekazał nam św. Jan w swojej Ewangelii.  Dzięki temu zabiegowi mówca staje się bliższy odbiorcy i buduje wzajemne zaufanie, które jest podstawą skutecznej perswazji.

Papież skraca dystans pomiędzy sobą a odbiorcą, aktywnie włączając słuchaczy do swoich przemówień, na przykład stosując pytania retoryczne. Dzięki temu większy jest współudział słuchaczy niż gdyby papież wypowiadał zdanie twierdzące. Jan Paweł II stara  się także zachęcać swoich odbiorców do postawy dialogowej, twierdząc, że: pytanie, wzywające drugiego człowieka do odpowiedzi, było często metodą nauczania Chrystusa.  Jakże nie wsłuchać się w ten głos wieków? Jak nie przyjąć wdzięcznym sercem świadectwa ludzi, którzy poszukując prawdy  kształtowali dzieje tego królewskiego miasta, ubogacali skarbiec polskiej kultury, polskiej i europejskiej?

Do specyficznych aktów mowy możemy także zaliczyć często występujące w przemówieniach papieża prośby i życzenia. Prośba, w odróżnieniu od nakazów i zakazów, choć odwołuje się do wrażliwości  i uczuć odbiorcy, pozostawia mu zawsze możliwość wyboru i margines wolności.  Bardzo Was proszę, ażeby nastrój Wigilii trwał w Waszych sercach, żebyście rozchodząc się stąd zanieśli w swoich sercach pokój, łaskę, skupienie, żebyście czuwali.

Do czasowników performatywnych, które szczególnie często występują w homiliach Jana Pawła II,  należy także czasownik  życzyć. Siła  życzeń tkwi w szczerym przekonaniu nadawcy, że spełnienie treści życzenia: będzie dla odbiorcy dobre  oraz nie zależy wyłącznie od odbiorcy, gdyż  jest uzależnione od czynników zewnętrznych. Odnoszę wrażenie, że cytowane życzenia papieskie nie spełniają drugiego z wymienionych warunków, bowiem treścią życzeń jest to, co zależy wyłącznie od odbiorcy, od jego dobrej woli. Stąd propozycja, by odczytywać je jako zdania o charakterze perswazyjnym  ... życzę z całego serca, aby wedle jej wzoru (św. Jadwigi) na przykazaniu miłości opierało się Wasze życie osobiste, rodzinne, społeczne.

Jednym ze środków perswazji jest powoływanie się na opinię eksperta. Jan Paweł II odwołuje  się do mistrzów – Ojców Kościoła, ale równie często sięga do literatury polskiej. Niejednokrotnie punktem wyjścia do rozważań są dla niego słowa poezji. Przykładem tego zabiegu jest nawiązanie do epopei narodowej słowami:  Panno Święta, co Jasnej bronisz Częstochowy.... Poza przytoczonym przykładem w tekstach papieża pojawiają się nawiązania do hymnu narodowego, Bogurodzicy i twórczości Norwida.

Ponadto Ojciec Święty często odwołuje  się do powszechnie ważnych i cenionych wartości, używając w tym celu wyrazów silnie nacechowanych aksjologicznie, takich jak Bóg, ojczyzna, wolność, miłość, godność, sprawiedliwość czy pokój. Dodatkowo na emocjonalny odbiór wystąpień papieża ma  wpływ poetyckość jego przemówień oraz  stosowanie eufemizmów i omówień, przywoływanie znanych toposów, na przykład: Matka-Ojczyzna, gniazdo rodzinne, kolebka.
Zauważmy, że Jan Paweł II w swoich przemówieniach bardzo często odwołuje  się do pojęć pozornie podstawowych, choć trudnych i często różnorako rozumianych. Aby swoim argumentom nadać jeszcze większą siłę przekazu, często definiuje na nowo te pojęcia, mówi na przykład: Być chrześcijaninem - to znaczy czuwać. Tak jak czuwa żołnierz na straży albo jak czuwa matka przy dziecku, albo jak czuwa lekarz przy chorym. Czuwać to znaczy strzec wielkiego dobra. [...] Czuwać to znaczy [...] mieć wyostrzoną świadomość wartości, jakie zawierają się w życiu każdego człowieka, po prostu i przede wszystkim dlatego, że jest człowiekiem...

Często spotykanym w papieskich homiliach środkiem stylistycznym są  powtórzenia, bo przecież dobrze wiemy, że sztuka skutecznego przekonywania polega głównie na powtarzaniu tego samego, tylko za każdym razem inaczej. W przemówieniu pożegnalnym na lotnisku w Balicach w  papież powiedział: Wierność korzeniom nie oznacza mechanicznego kopiowania wzorów z przeszłości. Wierność korzeniom jest twórcza, gotowa do pójścia w głąb[..]. Wierność korzeniom oznacza nade wszystko umiejętność budowania organicznej więzi między odwiecznymi wartościami.

Szanowni Państwo, trzeba mieć na uwadze, że o perswazyjności tekstów Jana Pawła II decydują także środki pozajęzykowe – na przykład  intonacja, mimika, gestykulacja. Według mnie jednak,  papież porwał tłumy dzięki  czystości  intencji oraz  słowom wypowiadanym  w głębokiej wierze i płynącym prosto z serca. Mnie jego słowa niezmiennie przekonują, a Was? Dziękuję za uwagę.

Jagoda

Grafika:
http://www.radiownet.pl/system/post/media_posts/avatars/53386/large/image047.jpg
http://www.centrumjp2.pl/jan-pawel-ii-3

29 komentarzy:

  1. (i)uśmiechnięta7 maja 2017 04:26

    Gratuluję osiągnięcia. :) Lubię słuchać Jana Pawła II, czytać jego książki, dlatego też z przyjemnością przeczytałam ten post. Jest to niezwykły człowiek, który potrafi dotrzeć do każdego serca. Teraz już po części wiem, jak on to robił.

    OdpowiedzUsuń
  2. Bardzo ciekawy post, który pokazuje na przykładzie Jana Pawła II jak można zaciekawić odbiorców odpowiednim słownictwem, aby słuchali nas i zapamiętali to, co mówiliśmy. Czekam na więcej postów tego typu.

    OdpowiedzUsuń
  3. Zaciekawiłaś mnie swoim postem. Jan Paweł II to osoba, która miała ogromny wpływ na życie wielu osób. Był on wspaniałym człowiekiem, który miał dar przemawiania do ludzi. Pokazywał, że wierząc w Boga można być naprawdę szczęśliwym. Potrafił wybaczać, kochać i nauczać. Uważam, że Jan Paweł II to osoba, z której powinniśmy brać przykład.

    OdpowiedzUsuń
  4. Jan Paweł II przekazywał nam za pomocą pięknych słów, wartości, które wyryły się w duszy każdego człowieka. Jego słowa płynęły z głębi serca, a przez prostotę zakorzeniały się w naszych sercach i umysłach. Jako nauczyciel nas wszystkich pozostanie do końca naszych myślach i sercach. Rodak, który nie zapominał o swoim pochodzeniu. Jest dla nas przykładem, z przyjemnością przytaczamy jego słowa skierowane do nas.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. @Skrzyński1116 czerwca 2017 00:50

      Zgadzam się z Tobą, Jan Paweł II , był wielkim człowiekiem, podziwiam jego najbardziej za to, że potrafił wszystko wybaczyć, bardzo ciekawy wpis.

      Usuń
  5. Jan Paweł II to wspaniały człowiek, który dobrze wiedział jakim językiem się posługiwać aby trafić do dużej grupy odbiorców. Jest to ważna i przydatna umiejętność. Bardzo ciekawy post. Gratulacje!

    OdpowiedzUsuń
  6. Serdecznie gratuluję Ci zajęcia 3 miejsca.
    Jan Paweł II to Wielki Człowiek. Uwielbiam czytać na jego temat, ogromnie mnie to ciekawi. Bardzo budujący jest fakt, że Papież Polak zrzeszał przy sobie miliony ludzi. Ukazywał nam jak można pięknie żyć.
    Pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  7. Uważam, że Jan Paweł II to wybitna postać. Często słucham jego przemówień na różnych portalach i jestem w szoku tego jak jego przekaz potrafił trafić do każdego rodzaju publiczności. Myślę, że miał wspaniały kontakt z młodzieżą. Do tej pory znam osoby, dla których Papież Polak jest autorytetem. Wiele osób uważa, że pontyfikat Jana Pawła II w znacznej mierze wpłynął na losy polaków. Dał On swym rodakom nadzieję, odwagę oraz wiarę, bez których nie sposób byłoby przeciwstawić się systemowi komunistycznemu. Dziękuję, że w swoim poście przybliżyłaś nam jego postać, myślę, że jest to człowiek, którego warto wspominać i pamiętać.

    OdpowiedzUsuń
  8. Jan Paweł II jest niezaprzeczalnie wspaniałym człowiekiem, który wiele w swoim życiu przeżył ale mimo to, potrafił kochać i tej miłości uczyć innych. Wiedział jak ważna jest miłość i wiara ale przede wszystkim drugi człowiek. Zgadzam się z Twoimi słowami i uważam, że jest On wzorem do naśladowania dla wszystkich ludzi.

    OdpowiedzUsuń
  9. Bardzo ciekawy post. Dobrze, że nie wstydzisz się poruszać takiej tematyki. Czytało się równie dobrze, jak słuchało Jana Pawła II.

    OdpowiedzUsuń
  10. Podoba mi się to, jak niebanalnego przykładu użyłaś w swojej pracy. Pokazałaś, że Jan Paweł II był nie tylko człowiekiem o wielkim sercu, ale też bardzo inteligentnym, z umiejętnością docierania do ludzi przez swoje słowa. Gratuluję sukcesu! :)

    OdpowiedzUsuń
  11. Jan Paweł II to wspaniały człowiek. Zawsze będzie wzorem dla wielu ludzi ale też wsparciem w modlitwie. Dawał z siebie wszystko, aby pokazać jak ważne jest dobro i to mu się udało.

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo ciekawy post z którego możemy się dowiedzieć w jaki sposób ludzie sprawiają, że ich wymowy są tak poruszające. Gratuluję pomysłu, ponieważ jeszcze nigdzie nie widzialam pokazania tego na przykładzie Jana Pawła II.

    OdpowiedzUsuń
  13. ♫ veronixd13 maja 2017 01:07

    Jan Paweł II to z całą pewnością osoba warta uwagi.
    Jego przemówienia, homilię "przemawiały" do każdego słuchacza. Potrafił dotrzeć do wszystkich ludzi i skłonić ich do refleksji nad własnym życiem.
    Często odwołując się do różnych źródeł ukazywał wartości, którymi powinniśmy się kierować.
    Ludzie z całego świata, którzy go słuchali wierzyli w szczerość jego intencji. To przyczyniło się do zmiany ich sposobu myślenia a często nawet do zmiany sposobu życia.

    OdpowiedzUsuń
  14. Jan Paweł II z pewnością był utalentowanym mówcą. Dzięki jego przykładowi każdy może teraz próbować naśladować jego 'styl' przemawiania, żeby osiągnąć sukces. Post bardzo dokładnie opisuje metody stosowane przez tego wybitnego człowieka. To właśnie dzięki tym wszystkim środkom retoryka Jana Pawła II tak bardzo angażowała słuchaczy i pozwalała naprawdę przekazać im właściwą treść.

    OdpowiedzUsuń
  15. Jan Paweł II - Wielki Polak, który niestety odszedł w 2005 roku o 21:37. Najbardziej spodobała mi się jego rozmowa z dziećmi z programu "Ziarno", gdzie dziewczynka z warkoczykami zapytała - "Czy Papież lubi gumę turbo żuć?" Niestety Karol Wojtyła nie odpowiedział, gdyż nie wiedział o istnieniu takiej gumy. Ciekawe czy kiedykolwiek będzie jego następca, również z Polski.

    OdpowiedzUsuń
  16. Pamiętam twój występ, Jagodo. Gratuluję Ci trzeciego miejsca! Jan Paweł II był wspaniałym człowiekiem. Stał się autorytetem wielu młodych ludzi. Jego przemówienia trafiały do tłumów. Na zawsze zostanie w pamięci wielu osób z całego świata.

    OdpowiedzUsuń
  17. Dobrze pamiętam, choć miałem 6 lat, jak trumna zmarłego papieża polaka była niesiona w telewizji. Na niektórych kanałach były czarne wstążki obok logo lub całkowicie je zadtępowały. Chodziłem do szkoły imieniem Jana Pawła drugiego i pomimo tego, że nie poznałem go za życia wiem ile znaczy dla polskiej kultury i tożsamości narodowej. Jego słowa wciąż żyją w sercach milionów polaków. Dobrze, że technika pozwoliła na udokumentowanie tej wybitnej postaci.

    OdpowiedzUsuń
  18. Słowa Jana Paweła II zawsze do mnie trafiały, sprawiały że zastanawiałam się nad swoimi zasadami i postępowaniem. Nigdy nie sądziłam, że składa się na to aż tyle zabiegów. Jednak słowa papieża nie miały by takiej "siły", gdyby nie mówił prosto z serca.

    OdpowiedzUsuń
  19. Słowa Jana Pawła II zawsze docierały do wszystkich ludzi. Jego dar przemawiania i bliskość z ludźmi sprawiły, że był kochany przez wszystkich ludzi wierzących na całym świecie. Nigdy jednak nie zwróciłem uwagi na to jak wiele środków językowych stosował papież Polak w swoich przemówieniach. Twój wpis uświadomił mi jak przemyślane były mowy Polaka.

    OdpowiedzUsuń
  20. Pamietałam niewiele z przemówień Papieża, więc odsłuchałam jedną z jego ostatnich homilii. Jan Paweł II mówił o sprawach mu współczesnych, a ja po tylu latach od nagrania tego wystąpienia, mam wrażenie, jakby słowa kierował prosto do mnie. Wszystko o czym mówił nasz Rodak jest wciąż aktualne. Zawsze podziwiałam ludzi, którzy w tak prosty i piękny sposób potrafią przekazać uniwersalne prawdy, wartości moralne i dobre rady.:)

    OdpowiedzUsuń
  21. Po przeszukaniu internetu natrafiłam na ciekawy fakt, który tutaj przytoczę:"5 lipca 2013 papież Franciszek wydał dekret w sprawie cudu za wstawiennictwem papieża-Polaka. Cudem tym jest zatwierdzone przez lekarzy i teologów, niewytłumaczalne z punktu widzenia medycznego uzdrowienie kobiety z Kostaryki, cierpiącej na nieoperacyjnego tętniaka mózgu." Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na ten temat to zajrzyjcie tutaj: http://www.tvp.info/14638558/cuda-sie-zdarzaja-oto-kobieta-ktora-uzdrowil-jan-pawel-ii, co o tym myślicie?

    OdpowiedzUsuń
  22. Jan Paweł II był człowiekiem bardzo mądrym, potrafiącym świetnie przemawiać. To co pragnie przekazać trafia prosto do serc słuchaczy. Niesamowite jest to, jaką magię niosą ze sobą słowa człowieka takiego jak papież Jan Paweł II.

    OdpowiedzUsuń
  23. Ciekawy post. Jan Paweł II to mój autorytet. Człowiek wielki wiarą, miłością i sercem. Jego słowa zmuszały do refleksji, były pełne nadziei, otuchy oraz pouczenia.
    "Nie żyje się, nie kocha się, nie umiera się - na próbę" ~ Jan Paweł II

    OdpowiedzUsuń
  24. ♫EmberintheAshes7 czerwca 2017 07:17

    Post w pełni oddał wielkość postaci Jana Pawła II. Szczerze można powiedzieć, że Jan Paweł II był osobą głęboko wierzącą, kochającą drugiego człowieka i dokonał w swoim życiu wiele dobrego. Jego przemówienia porywały ludzkie serca, nakłaniając ich do refleksji nad swoim życiem doczesnym, ale także i wiecznym. Jego życiu towarzyszyło wiele cudów, m.in. przeżycie zamachu na Placu Św. Piotra w Watykanie oraz zamknięcie się księgi na jego trumnie (co być może symbolizowało jego zakończoną historię życia).

    OdpowiedzUsuń
  25. Świetny post.
    Jan Paweł II był osobą,która swoją mową była w stanie porywać tłumy.
    Dla mnie jest on niezwykłym autorytetem, a najbliższe są mi jego słowa "Wymagajcie od siebie choćby inni od was nie wymagali"
    Dzięki Twojemu wpisowi na temat "językowych środków perswazji" poszezyłam swoja wiedzę na ten temat. Na pewno przyda mi się to kiedyś na języku polskim.
    Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  26. Rzeczywiście Jan Paweł II był bliski sercom wielu Polaków. Mi szczegolnie znane sa krotkie wypowiedzi papieża, często stosowane jak coś w rodzaju "złotych mysli".

    OdpowiedzUsuń
  27. Jan Paweł II to postać wiecznie żywa, pomimo, iz nie ma go już z nami fizycznie wciąż pozostaje Jego duch zawarty chociażby w cytatach czy mowach.Nie można się nie zgodzić z faktem, że Jan Paweł II umiał dotrzeć do każdego, za Jego słowami zawsze stała jakaś wielka mądrość, nawoływanie do dobroci, wzajemnej miłości, nic więc dziwnego, że kochał Go cały świat. My młodzi, którzy nie zdązyliśmy Go dobrze poznać,mamy to szczeście że pozostawił po sobie słowa, które mają w sobie wielką moc i możemy się nimi kierować na co dzień.

    OdpowiedzUsuń
  28. Bardzo ciekawy post. Jan Paweł II był, jest i będzie dla mnie wielkim człowiekiem. Jego bliskość z ludźmi i sposób przemawiania sprawiły, że pokochał go cały świat.

    OdpowiedzUsuń