Subtelne piękno polnych kwiatów
Jest mowa kwiatów tajemna i cicha,
Od tęczy wzięta, nawiedzona wonią,
Na wielką ucztę podana z kielicha
I bardzo szczodrą i łaskawą dłonią.
Od tęczy wzięta, nawiedzona wonią,
Na wielką ucztę podana z kielicha
I bardzo szczodrą i łaskawą dłonią.
(Wincenty Pol)
Minęły wakacje, kończy się lato… Czas, który
kojarzy mi się ze wsią, a więc z polami
oraz pięknymi kwiatami. Jedne znam z nazwy, inne tylko „z widzenia”. Są
wśród ich: mak polny, stokrotka pospolita, pachnący groszek, chaber bławatek, fiołek,
jaskier polny, bratek polny, rumianek pospolity, koniczyna, kąkol polny, nawłoć
pospolita, złocień właściwy, ostróżka, mlecz, powój, barszcz zwyczajny, wyka
polna, niezapominajka...I wiele innych, ale kto by je wszystkie wyliczył? Zawsze lubiłam
polne kwiaty i podziwiałam ich subtelne piękno. Ostatnio dodatkowo dość
intensywnie myślałam o nich za sprawą zamojskiego przedstawienia Kwiaty polskie na podstawie fragmentów
poematu dygresyjnego Juliana Tuwima. Jan
Englert rozpoczął je słowami: Bukiety wiejskie, jak wiadomo,/ Wiązane były
wzwyż i stromo./ W barwach podobne do ołtarza,/ Kształt serca miały lub
wachlarza/Albo palety.
Kwiatów polnych jest mnóstwo, ja jednak odniosę
się tylko do kilku z nich. Przeglądam
dostępne mi źródła i widzę w nich interesujące
opowieści o kwiatach – nie tylko o ich
pięknie, ale też symbolice, magii oraz leczniczym działaniu. O symbolicznej wymowie
kwiatów pisał poeta Adam Asnyk: Posyłam kwiaty – niech powiedzą one to, czego
usta nie mówią stęsknione. A co powiedzą? Wyrażą różnorodne treści, gdyż taka
jest natura symbolu.
Fiołki. Podobnie jak wszystkie
kwiaty, mają one wiele symbolicznych znaczeń: niewinność, wierność,
prawdę, miłość, szczęście, przemijanie,
żałobę.Są pięknym i skromnym zwiastunem wiosny, o którym Leopold Staff pisał: Gdyby fiołki (…) zamiast pachnąć grać
umiały, byłaby to muzyka Szopena. Maria Pawlikowska – Jasnorzewska również
wyrażała zachwyt: Skromne fiołki/
Śpiewają wonności sopranem./ W świecie kwiatów/ Fiołek - to słowik.Z kolei
Juliusz Słowacki w liście do matki
pisał: Fiołki – odrobina poezji w pokoju. Kazimierz Wierzyński natomiast w słowach: Zielono mam w głowie i fiołki w niej
kwitną zawarł radość życia.Mitologia
grecka przekazuje, że fiołek powstał z oddechu nimfy Io lub z krwi boga
wegetacji Attisa i był świętym kwiatem zapowiadającym wiosnę. Fiołki wykorzystuje
się do sporządzania eliksirów miłosnych, ale też do wzmacnia witalności i eliminowania
zmęczenia. Podobno też chronią przed zawiścią i przywołują natchnienie. To
tylko niektóre przymioty tych uroczych
kwiatów, docenione też przez medycynę, przemysł perfumeryjny oraz sztukę
kulinarną. Czy ktoś zna anegdotę dotyczącą Napoleona i fiołków? Cesarz ponoć do tego stopnia lubił te kwiaty, że był
nazywany „fiołkowym kapralem”. Przekaz
mówi, że zmarł z ich pęczkiem, zerwanym z grobu Józefiny. Czy – w
świetle zamieszczonych informacji - można nie lubić fiołków?
Chabry bławatki są nazywane także modrakami,
wasilkami, chabrami zbożowymi lub chabrami polnymi. Mają również wiele innych nazw
funkcjonujących w tradycji ludowej. Maria Konopnicka pisała: A wyjdziesz drożyną/ (…) na pole,/ To
spotkasz modraki (…)Juliusz Słowacki z kolei twierdził, że: bławatki (…) to (…) kwiaty pamięci…W wierszu Władysława Tarnowskiego czytamy o bławatku: Ty sam wśród tylu kłosów o sieroto mały,/Cudny! — jak gdyby oczy Jej na
mnie patrzały!Łacińska
i grecka nazwa tego kwiatu nawiązuje do mitologicznych centaurów – dzikich
istot będących w połowie ludźmi i w
połowie końmi. Jednym z nich był Chiron, który sokiem z chabrów leczył ranę, zadaną
przez Heraklesa zatrutą strzałą.Nazwa kwiatu nawiązuje też do greckiego
określenia niebieskiego koloru. Potwierdziły się lecznicze właściwości bławatków i w czasach
nowożytnych, głównie antybakteryjne i przeciwzapalne. Niektórzy wierzą, że chabry pomagają w przezwyciężaniu żalu, smutku i zniechęcenia. Dzięki nim człowiek nabiera
również większego poczucia własnej
wartości, silniej odczuwa piękno i cieszy się nawet z błahych rzeczy. Bławatki podobno też mogą wzmacniać
w człowieku uczciwość i lojalność. Symboliczne znaczenie chabrów to wierność i
dobroć, podobnie jak niebieski kolor. Dlatego miło jest dawać te kwiaty komuś
wyjątkowemu lub je od niego otrzymywać.
Bratki. Ludowe nazwy tych kwiatków to: macoszki, sierotki lub
kwiatki Świętej Trójcy. Rosną na polach, łąkach i przy drogach. Są różne
legendy mówiące o pochodzeniu nazwy tej rośliny. Jedna z nich wywodzi się ze
słowiańskiego podania o siostrze, która w noc świętojańską uwiodła swojego
brata i za ten postępek została przez niego zabita. Kwiaty posadzone na jej
grobie zostały nazwane bratkami (zdrobnienie od brata). Tak samo jak inne
kwiaty, bratki również mają swoją symbolikę – oznaczają wierność, skromność, cichą miłość, braterską
więź, rozwój wewnętrzny oraz zadowolenie
ze skromnego życia. Starożytni Grecy wierzyli, że bratki oznaczają długowieczność, płodność, optymizm, a także
łączenie przeciwieństw. Wręczenie bratków oznacza pamięć o obdarowanej osobie i
pragnienie przetrwania w jej pamięci. Dlatego Szekspirowska Ofelia daje te
kwiaty Laertesowi mówiąc: a to bratki,
żebyś o mnie myślał. Te ładne kwiaty
mają też zastosowanie w lecznictwie jako środek oczyszczający i
wykrztuśny. Nic więc dziwnego, że lubię poświęcić nieco uwagi tym skromnym, ale uroczym kwiatkom.
Dzwonki polne. Owszem, przepiękne są dzwonki pielęgnowane w
ogródkach, ale i polne mają swój urok. Jacek
Chuślewicz tak je opisuje: Rozdzwoniły się polne dzwonki/na skraju lasu i
łąki./Rozdzwoniły się nie bez racji,/bo dzwonią na koniec wakacji. Dzwonkom przypisuje się magiczną moc - pomagają
nawiązać kontakty emocjonalne, zmniejszając nieśmiałość. Są stosowane w zaklęciach miłosnych, a także w praktykowaniu magii dostatku –
ułatwiają zarabianie pieniędzy, wpływają
na szybszy awans, chronią przed pożarem, kradzieżą, a także pomagają w pomyślnym
załatwianiu spraw sądowych i
urzędowych. To jeszcze nie wszystkie zalety dzwoneczków: dodają energii,
poprawiają krążenie oraz stan skóry, a
także uspokajają. Nawet jeśli
sceptycznie odniesiemy się do tych wszystkich rewelacji, to i tak miło
jest pomyśleć, że a nuż to prawda. A
dzwoneczki są naprawdę piękne!
Niezapominajki. Maria Konopnicka pisała o nich: Niezapominajki/ to są kwiatki z
bajki!/ Rosną nad potoczkiem,/ patrzą rybim oczkiem./Gdy się płynie łódką,/
Śmieją się cichutko/ I szepcą mi skromnie:/„Nie zapomnij o mnie”. Kwiaty mają również inne nazwy: niezabudki oraz mysie uszka (ze względu na
kształt listków). Z podań można się dowiedzieć, że te niepozorne rośliny muszą
zwracać na siebie uwagę wołaniem: nie zapomnij o mnie. Musiały się podobno
przypomnieć Bogu, ponieważ w trakcie ich stwarzania nie nadał im nazwy. Wprawdzie
są skromne i niewielkie, ale to one właśnie są odbiciem niebieskich oczu Matki
Bożej. Niezapominajka ma swoje święto – 15 maja, wymyślone przez znawcę pogody
i ekologii, Andrzeja Zalewskiego, który uzasadniał: Intencja
święta jest jedna: niech niezapominajka zbliża ludzi i uczy Polaków wzajemnej
serdeczności. Dzień Niezapominajki to święto ludzi serdecznych(…) Te urocze kwiatki
są symbolem miłości,
wierności, pamięci i dobrych życzeń, ostatnio więc modne stało się wysyłanie do
znajomych i przyjaciół kartek z niezapominajkami. Podarowanie bukietu niezapominajek jest również oznaką
przywiązania i pamięci. Jeśli natomiast zakochani się rozstają na jakiś czas,
powinni nosić przy sobie niezapominajkę jako znak wierności i miłości. Ludzie
skłonni do magicznego myślenia sądzą, że niezapominajki uwalniają myśli od
pesymizmu, łagodzą niepokój oraz stres, a także wzmacniają pamięć i koncentrację. Niezabudki mają też właściwości lecznicze (w
chorobach dróg oddechowych). Jak więc mogę mijać te kwiaty, spacerując po
polach?
Nie wstydzę się fascynacji niepozorną urodą polnych
kwiatów. To właśnie ona mnie w nich urzeka! Skromność i subtelny urok tych
uboższych krewnych ogrodowych odmian. Owszem, można przejść obok nich
obojętnie, tak jak obok wszystkiego wokół. Wtedy jednak bardzo wiele się traci
z piękna przyrody, która jest elementem urody świata oraz ludzkiego
życia. Zachęcam jednak do tego, aby mieć szeroko otwarte oczy i nigdy
nie zadowalać się łatwym, krzykliwym pięknem.
Flores
Grafika:
http://s4.sinaimg.cn/mw690/001KhoQuzy6UzpGATRxf3&690
http://swiatnaszkolorowy.blox.pl/resource/fiolkipierwsze2011.JPG
http://img2.garnek.pl/a.garnek.pl/010/618/10618909_800.0.jpg/boskie-chabry-od-lunio.jpg
https://www.swiatkwiatow.pl/userfiles//image/bratek_polny_fiolek3.jpg
https://www.tapeciarnia.pl/tapety/normalne/121677_bukiet_polnych_kwiatow_koszyk_jagody.jpg
http://static.wixstatic.com/media/d6467c_ae0e1e1e3fac45d6980a4877a975cbe3.jpg