Józef Piłsudski w Zamościu
Naród, który nie szanuje swej przeszłości,
nie zasługuje na szacunek teraźniejszości
i nie ma prawa do przyszłości.
(Józef Piłsudski )
5 listopada, już w najbliższy poniedziałek, ma
nastąpić ważne dla naszego miasta wydarzenie. Po latach starań grupy
entuzjastów skupionych wokół Obywatelskiego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka
Józefa Piłsudskiego w Zamościu zostanie odsłonięty pomnik Józefa
Piłsudskiego. To postać, którą
niewątpliwie zna każdy Polak. Jeden z ojców niepodległości, Naczelnik Państwa i
Marszałek Polski. Komendant, Dziadek, Ziuk – tak zwykli nazywać go jego
zwolennicy. W dzisiejszym poście chciałbym przedstawić związki tego niezwykłego
człowieka z Zamościem, a także opisać losy
pomników, które zamościanie fundowali Marszałkowi.
Piłsudski odwiedził
Zamość pięć razy.
Po raz pierwszy w czerwcu roku 1901, jako działacz Polskiej Partii
Socjalistycznej (której był przywódcą). Pobyt marszałka był związany z
piastowaniem przez niego funkcji redaktora konspiracyjnego pisma Robotnik.
Drukarnia w jego łódzkim mieszkaniu została zdekonspirowana przez rosyjskich
żandarmów, a sam Piłsudski – aresztowany i osadzony w warszawskiej Cytadeli.
Udając szaleńca, trafił do szpitala psychiatrycznego, a następnie uciekł do
Kijowa, gdzie znajdowała się tajna drukarnia Robotnika. Po krótkim pobycie w obecnej stolicy Ukrainy, wraz ze
swoją żoną, wyruszył do Zamościa, aby wykonać plan ucieczki do Galicji,
znajdującej się pod zaborem austriackim.
Jan Miklaszewski, działacz PPS, przygotowujący przerzut Piłsudskich
przez granicę wspominał: Pobyt w
Zamościu, w którym roiło się od licznych wojskowych rosyjskich i czynowników,
ze względu na grożące niebezpieczeństwo trwał zaledwie dwie godziny. [...]
Spotkanie nastąpiło w nawie głównej Kolegiaty zamojskiej, którą [...] Józef
Piłsudski zwiedził (ze mną) ze szczególnym zainteresowaniem i skupieniem, nie
wyłączając kaplicy ordynackiej [...] Architektura tego miasta, jego przeszłość
dawniejsza była (wtedy) omawiana z dużem zainteresowaniem przez J. Piłsudskiego.
[...] Małżeństwu udało się przekroczyć granicę i udać się do Lwowa.
Kolejne trzy wizyty miały miejsce już w wolnej
Polsce, w trakcie wojny polsko-bolszewickiej. Pierwsza nastąpiła 15 lipca 1920
roku. Marszałek przybył do Zamościa, aby spotkać się z Atamanem Głównym Ukrainy
Symonem Petlurą. Spotkanie miało miejsce w budynku Akademii Zamojskiej. Dwaj
przywódcy omawiali temat współpracy Ukraińców z Polską przeciwko armii
bolszewickiej. Niestety, nie zachowały się dokładne treści rozmów. Tak
wspominał tamten dzień nauczyciel Państwowego Gimnazjum Męskiego im. Hetmana
Jana Zamoyskiego w Zamościu (czyli obecnego I Liceum Ogólnokształcącego)Michał
Pieszko: Było to dnia 15 lipca około
godziny 5 po południu. Marszałek Józef Piłsudski w otoczeniu swych adiutantów
wysiadł z auta tuż przed bramą główną b. Akademii. Scena powitania Naczelnego
Wodza przez gen. Sawickiego, komendanta grupy, bardzo krótka jak przystało na
powagę chwili […]. Szybkim elastycznym krokiem wszedł Marszałek J. Piłsudski w
mury b. Akademii, gdzie na pierwszym piętrze, po stronie gimnazjum żeńskiego
znajdowała się sala służbowa sztabu konnej armii. Główne obrady przeprowadził
wówczas Marszałek J. Piłsudski w pierwszej sali od dziedzińca. W obradach tych
wziął udział i ataman ukraiński Petlura. Już późnym wieczorem – po obradach –
skierował się Marszałek J. Piłsudski z atamanem Petlurą i adiutantami na swą
kwaterę […]. Drugi raz w Zamościu
był na początku sierpnia 1920 roku. W mieście odpoczywał jedynie kilka godzin w
Domu Centralnym. Następny pobyt miał miejsce 4 września 1920 roku. Trwał on
jedynie kilka godzin, gdyż marszałek Piłsudski zmierzał do Lwowa, aby dokonać
inspekcji wojsk na pierwszej linii frontu, a Zamość był jedynie przystankiem w
podróży.
Ostatnia wizyta jest tą najbardziej znaną,
albowiem zachowało się z niej najwięcej zdjęć i zapisków. Miała miejsce 17
października 1922 roku. Józef Piłsudski przybył do Zamościa, aby poświęcić
sztandar doświadczonego w bojach 9 Pułku Piechoty Legionów, który odznaczył się
wieloma sukcesami na polu walki, m.in. w słynnym kontrataku znad Wieprza czy
też w buncie Żeligowskiego, wziął też
udział w decydującej bitwie wojny z Rosją Radziecką, czyli bitwie nad Niemnem.
Po zakończeniu wojny jego miejscem stacjonowania został Zamość. Marszałek
dotarł do Zamościa pociągiem około godziny 9.30. Następnie udał się na Rynek
Wielki, gdzie wysłuchał mszy, w trakcie której poświęcono sztandar pułku. Po
Mszy św. udał się pod gmach Akademii Zamojskiej, aby odebrać defiladę wojsk
zamojskich pułków, a po bankiecie w kasynie o godzinie 14.30 opuścił Zamość. Warto wiedzieć, że na sztandarze wręczonym przez Marszałka
Piłsudskiego 9 pp Legionów widniał m.in. herb Zamościa. Ocalony sztandar
znajduje się w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Pomnik. W 1934 roku powstał
pomnik Józefa Piłsudskiego, wykonany z piaskowca, znajdujący się na terenie
koszar w miejscu, gdzie dzisiaj jest Klub Batalionowy w Zamościu przy ul. J. Piłsudskiego.
Cała postać wraz z postumentem mierzyła około 10 metrów. Autorem rzeźby był
Jakub Juszczyk. Postać Marszałka, umieszczona na cokole, była przedstawiona w
postawie stojącej, z buławą w prawej ręce, z drugą zaś na rękojeści szabli.
Pomnik, dar mieszkańców Zamościa i społeczności wojskowej 9 Pułku Piechoty
Legionów oraz 3 Dywizjonu Artylerii Lekkiej, został zniszczony przez Niemców w
1942 roku.
W setną rocznicę odzyskania niepodległości w
Zamościu znowu stanie pomnik tego wielkiego Polaka - monument
Marszałka Józefa Piłsudskiego zostanie uroczyście odsłonięty 5 listopada 2018
roku. 2,5-metrową rzeźbę w piaskowcu wykonał znany rzeźbiarz Marek
Maślaniec –uczeń prof. Mariana Koniecznego. Sam cokół, na którym ma
stać Józef Piłsudski, ma mieć 4,6 metra wysokości. Odlew postaci został
wykonany z brązu.
Zachęcam Was do zainteresowania się zarówno
opisywaną uroczystością, jak i do zobaczenia nowego pomnika Józefa Piłsudskiego
i podzielania się wrażeniami w komentarzach. Kultywowanie tradycji
marszałkowskich to zadanie Związku Piłsudczyków, czyli ogólnopolskiej
organizacji. Do osoby Józefa Piłsudskiego mam osobisty stosunek, ponieważ brat
mojego pradziadka był członkiem Związku Strzeleckiego, a na pamiątkę otrzymał
posążek wykonany z brązu, który jest naszą pamiątką rodzinną.
Kuba
Grafika:
zdjęcia
własne
https://fotopolska.eu/foto/1077/1077110.jpg
https://zamosc.fotopolska.eu/1077/1077110/Zamosc_Pomnik_marszalka_Jozefa_Pilsudskiego.jpg?m=1498987631
Zapraszam do lektury postu na naszym blogu pt. "Piłsudski - zwykły i niezwykły" (11 listopada 2017). Autorka artykułu skupiła się na ciekawostkach dotyczących życia Józefa Piłsudskiego. Między innymi znajdziecie tam następujący fragment:
OdpowiedzUsuń"(…) legenda o Komendancie, Marszałku, Naczelniku Państwa Józefie Piłsudskim trwała i trwa. (…) trwała jeszcze za jego życia – w niezwykłej miłości, jaką darzyli go przede wszystkim jego żołnierze. (…) Dlaczego? Dlatego, że był zwykły i niezwykły zarazem. Dlatego, że był bohaterski jak lew, ale zarazem był lisem, bo tylko człowiek o tak niezwykłej osobowości mógł zrealizować tak niezwykłe, nieprawdopodobne (…) dzieło".
Zdecydowanie Józef Piłsudski jest jedną z ważniejszych postaci w historii Polski, ale również, jak możemy przeczytać w poście, w historii samego Zamościa. Szkoda, że tak długo trzeba było czekać na odbudowanie pomnika tego wielkiego Polaka, ojca niepodległości naszej Ojczyzny. Pomimo, że jego wypowiedzi bywały naprawdę różne, choć często wypełnione pogardą dla Polaków, to jednak zawsze chciał dla naszego kraju tego co najlepsze. Warto o tym pamiętać i wyrazić swoją wdzięczność, chociażby przez własnie takie inicjatywy jak odbudowanie pomnika.
OdpowiedzUsuńOwszem, Piłsudski nieraz się krytycznie wyrażał o Polakach i o Polsce. Ale robili to też Juliusz Słowacki, Cyprian Norwid, Stanisław Wyspiański, wreszcie Sienkiewicz w „Potopie” ustami Wrzeszczowicza . A przecież nie oni jedni! I mówili szczerą prawdę, wciąż – niestety – aktualną. Mówili , kierując się troską o nasz kraj. My, Polacy natomiast, nie znosimy krytyki, prawdę chętnie utożsamiamy z pogardą i atakiem na świętości narodowe.
UsuńO Polsce:
Polska, sami Polacy to twierdzili, nierządem stoi. Polska to jest prywata, Polska to jest zła wola. Polska to jest anarchia. (…) (naród) anarchii, niemocy, swawoli,(…) który się do upadku doprowadził prywatą, nieznoszącą żadnej władzy.
O posłach: Sejm korupcji; Sejm ladacznic;
O Polakach i narodzie:
Polacy chcą niepodległości, lecz pragnęliby, aby ta niepodległość kosztowała dwa grosze i dwie krople krwi – a niepodległość jest dobrem nie tylko cennym, ale i bardzo kosztownym.
Jednym z przekleństw naszego życia (…) państwowego jest to, żeśmy się podzielili na kilka rodzajów Polaków, że mówimy jednym polskim językiem, a inaczej nawet słowa polskie rozumiemy, żeśmy wychowali wśród siebie Polaków różnych gatunków, Polaków z trudnością się porozumiewających (…)
Umiłowanym stanem Polaków jest niezdecydowanie.
Dla porównania podaję dwie wypowiedzi o tej samej wymowie, podane tylko innym językiem. Ale to już zupełnie inna kwestia.
UsuńCyprian Kamil Norwid:
„Oto jest społeczność polska! – społeczność narodu, który, nie zaprzeczam, iż o tyle jako patriotyzm wielki jest, o ile jako społeczność jest żaden … . Jesteśmy żadnym społeczeństwem. Jesteśmy wielkim sztandarem narodowym … Polska jest ostatnie na globie społeczeństwo, a pierwszy na planecie naród… Polak jest olbrzym, a człowiek w Polaku jest karzeł … Słońce nad Polakiem wstawa, ale zasłanie swe oczy nad człowiekiem …”
Józef Piłsudski : Naród wspaniały, tylko ludzie k…
Józef Piłsudski to wybitny człowiek, znany każdemu Polakowi. Idea postawienia w Zamościu poświęconego mu pomnika jest bardzo słuszna, by w setną rocznicę odzyskania niepodległości upamiętnić jego dokonania i zasługi dla naszego kraju.
OdpowiedzUsuńNiewątpliwe Piłsudski to bardzo ważna postać w historii naszego kraju. Uważam, że takie osoby powinny być nagradzane za swoje zasługi, jeżeli nie za życia to przynajmniej po śmierci. Najlepszą nagrodą jest pamięć o ich bohaterskich czynach i wzorowanie się na ich życiu... Już nie mogę się doczekać, kiedy zobaczę ten pomnik na żywo...
OdpowiedzUsuńPiłsudski to postać wybitna. Kontrowersyjna, mająca tyluż zwolenników co przeciwników. Cieszy fakt,że w Zamościu znajduje się pomnik Marszałka.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawy post. Józef Piłsudski to osoba której nie trzeba nikomu przedstawiać. Powinniśmy być dumni że gościliśmy tak wybitną postać aż pięć razy. Cieszmy się, że mamy pomnik tak wybitnej osoby w naszym mieście.
OdpowiedzUsuńPiłsudski był świetnym wodzem, ma dużo wkładu w teraźniejszą Polskę. Był prawdziwym mężem stanu.
OdpowiedzUsuńOwszem, ma duży wkład w historię Polski. Czy możesz wyjaśnić, co wniósł do "teraźniejszej Polski"?
UsuńCiekawy post. Myślę, że Józef Piłsudski to postać, która jest w pamięci każdego polaka. Niezwykłe jest to, że jego losy łącza się z naszym miastem. Cieszę się, że w Zamościu został odsłonięty pomnik.
OdpowiedzUsuńNutko, rzeczywiście Kuba napisał ciekawy post i cieszę się, że to doceniłaś. Smuci mnie natomiast fakt, że Polak jest przez Ciebie napisany małą literą.
UsuńTen dzień, w którym Polacy mogli powiedzieć 100 lat temu: Jesteśmy wolni! zawdzięczamy Józefowi Piłsudskiemu.Jestem dumna z tego ,że po 76. latach pomnik Marszałka wraca do naszego miasta - to historyczny moment dla całego Zamościa.
OdpowiedzUsuńSzczerze mówiąc niezbyt przepadam za historią i za wszystkim, co jest z nią związane, ale uważam ,że każdy Polak powinien wiedzieć, kim jest Piłsudski. To mega osobą ,która była dużym autorytetem w czasie wojny dla Polski. Fajnie, że w tak ciekawy sposób został przypomniany.
OdpowiedzUsuńWiko, każdy Polak powinien nie tylko wiedzieć, kim był Piłsudski, ale też, jak się pisze jego nazwisko. A słowo "Polak" zawsze zaczynamy od wielkiej litery.
UsuńI jeszcze jedna uwaga! Nie wypada w odniesieniu do ważnej postaci historycznej używać słowa "mega". Bez przesady z tym luzem językowym!
Wiko, piszesz, że Piłsudski był "osobą ,która była dużym autorytetem w czasie wojny dla Polski". Której wojny? Może warto rozwinąć tę myśl?
UsuńJózef Piłsudski to bardzo ważna postać w historii naszego narodu. Jest przykładem prawdziwego patrioty. To dzięki niemu Polska odzyskała niepodległość, dlatego uważam, że powinniśmy dalej pielęgnować pamięć o nim i jego zasługach.
OdpowiedzUsuńWedług mnie inicjatywa budowy pomnika Józefa Piłsudskiego w Zamościu jest jak najbardziej słuszna. Teraz, dopiero kiedy poznałem historię tego monumentu, w pełni rozumiem i aprobuję ten pomysł. Właśnie te edukacyjne walory postów na blogu są dla mnie bardzo cenne.
OdpowiedzUsuńBardzo interesujący post. Uważam,że Józef Piłsudski to postać, którego działania w historii Polski każdy powinien znać.
OdpowiedzUsuńW obliczu zalewających nas ostatnio haseł patriotycznych proponuję lekturę fragmentu powieści "Serce" Radki Franczak.
OdpowiedzUsuń„Wpajają nam zły patriotyzm [...] Taki, w którym mamy bronić kraju przed wrogami, innymi ludźmi, żeby był «nasz» i «moralnie czysty»”.(...) „Dlaczego nie mówiło się: «Patrz pod nogi, podnieś śmieci, nie rzucaj, zobacz ziemię, dotknij, czuj, żeby była żyzna, czarna, walcz o nią, o wodę, żeby można było pić, żeby korzenie roślin sięgały głęboko do nieskażonej ziemi, bo właśnie to da nam siłę, to zostawimy po sobie innym pokoleniom, i właśnie to jest prawdziwy patriotyzm»”.
Dzięki wybitnej jednostce jaką był J. Piłsudski mogliśmy świętować 100-lecie odzyskania niepodległości. Budujący jest fakt, że w Zamościu staną pomnik tego wielkiego człowieka.
OdpowiedzUsuńJózef Piłsudski jest bardzo ważną postacią dla historii naszej ojczyzny. Jestem dumna i wdzięczna za to co robił dla Polski.
OdpowiedzUsuńJózef Piłsudski był bez wątpienia jedną z najbardziej znaczących postaci w naszej historii. Nie możemy zapomnieć o jego dokonaniach, które tak dużo wniosły dla naszej obecnej sytuacji.
OdpowiedzUsuń