25 grudnia 2016

Przeczytane, przemyślane, skomentowane



         Pod fałszywym imieniem

A może szczęście ukrywa się pod jakimś pseudonimem.
      (Stanisław Jerzy Lec )
 
Na początek trochę o jego pochodzeniu. Otóż termin „pseudonim” pochodzi  z greki i dosłownie oznacza: pod fałszywym imieniem. W onomastyce natomiast,  czyli w dziale językoznawstwa zajmującym się badaniem nazw własnych, oznacza zmyślone lub przybrane określenie zastępujące nazwisko pisarzy, aktorów i artystów, polityków, wojskowych, szpiegów itd. 

Rozróżnia się kilka rodzajów pseudonimów. Pierwszy z nich to enigmonin, który jest wierszowaną zagadką. Aliofiktonim jest fikcyjnym nazwiskiem, zastępującym nazwisko prawdziwe – Mikołaj Rej podpisywał się: Ambroży Korczbok Rożek. Kolejny to aliokryptonim, który pełni funkcję opisową autora. Przykładem jest „Anonim wierny Ojczyźnie", czyli Aleksander Fredro. Literonim z kolei jest pseudonimem składającym się z pierwszych liter imienia i nazwiska – na przykład: D. N. -  Daniel Naborowski. Ananim  - pseudonim utworzony poprzez odwrócenie kolejności liter w nazwisku autora, np. Stefan Żeromski posługiwał się nazwiskiem Stefan Iksmoreż. Allonim to  rodzaj pseudonimu literackiego. Polega na podpisaniu się przez pisarza nazwiskiem innej, żyjącej w tym samym czasie osoby. Allonimy były stosowane w starożytnej Grecji, gdzie często przypisywano swoje dzieła wybitniejszym artystom. Kryptonim jest nadawany w celu ukrycia tożsamości osoby z powodu grożącego jej niebezpieczeństwa. Stosowane w szpiegostwie oraz tajnych działaniach wojennych, na przykład: Bolek lub Zapalniczka to kryptonimy ludzi szpiegujących środowisko „Solidarności”. Przezwisko natomiast, jest najczęściej nadawane przez grupę środowiskową, która darzy przezywaną osobę niechęcią. Może ono jednak zostać zaakceptowane i stać się ksywą. Nick jest stosowany w Internecie wymiennie ze słowem ksywa. 
 
Są też pseudonimy artystyczne używane przez pisarzy i  artystów. Na ich przykładzie pora odpowiedzieć na pytanie, po co ludziom pseudonim  i dlaczego pod nim ukrywają swoje prawdziwe nazwisko. Jednym z powodów używania pseudonimu jest skromność. Aleksander Głowacki (zdjęcie obok) pisał: Podpisywałem się pseudonimem wprost ze wstydu, że takie głupstwa piszę. Wybrał pseudonim pochodzący  od herbu rodowego – Prus. Znacie Aleksandra Głowackiego czy Bolesława Prusa? Niektóre pseudonimy całkowicie wyparły ze świadomości czytelniczej prawdziwe nazwiska autorów. Charles Lutwidge Dodgson postanowił przyjąć pseudonim, by chronić swoją prywatność. Dlatego każde dziecko wie, że autorem Alicji w krainie czarów jest Lewis Carroll.  Z kolei Eric Arthur Blair wstydził się swojego pochodzenia, więc przyjął pseudonim literacki – George Orwell.  Przyczyną stosowania pseudonimu artystycznego jest nieśmiałość debiutanta oraz niepewność znanego już autora. Maria Konopnicka początkowo publikowała jako M.K. i  Maria K.  Ważny powód to również względy bezpieczeństwa, gdy publikacja jest sprzeczna z panującymi poglądami politycznymi, społecznymi, moralnymi czy religijnymi. W czasie wojny pojawiło się wiele pseudonimów konspiracyjnych, ale także literackich, np. Krzysztof Kamil Baczyński pisał jako Jan Bugaj.
 
Pseudonim przyjmuje się także ze względu na zbyt długie, czy źle brzmiące nazwisko. Pola Negri (zdjęcie wyżej) nazywała się Apolonia Chałupiec, a Violetta Villas nosiła nazwisko Czesława Cieślak.  Podobno zmieniła je, bo usłyszała, że z nazwiskiem rodowym raczej nie zrobi kariery. Wiele kobiet zmieniało swoje nazwiska na męskie pseudonimy. Dlaczego? J.K. Rowling przed publikacją zasugerowano skrócenie jej imienia do pierwszej litery po to, by zataić przed czytelnikami płeć. Miało to wpłynąć na sprzedaż powieści. I jak się okazało, wpłynęło. Postanowiła również dodać drugi inicjał, choć drugiego imienia nie ma. 
Najwięcej pseudonimów miał Julian Tuwim. Podpisywał się ponad czterdziestoma, m.in. Oldlen, Tuvim, Schyzio Frenik, Wim, Pikador, Roch Pekiński, Madam Ickiewicz. Konstanty Ildefons Gałczyński posługiwał się ponad dwudziestoma pseudonimami, często zabawnymi, np. Klul Chelot, K.I.Bobczinskij, Kostia z Zamostia,  Madam Ickiewicz.

Osób posługujących się pseudonimami jest bardzo dużo. Wiele z nich jest bardziej znanych pod pseudonimem niż pod prawdziwym nazwiskiem. Jakie są prawdziwe nazwiska znanych  Polaków: Andrzej Jawień,  Jan Brzechwa, Tadeusz Boy,  Juliusz Osterwa, Janusz Korczak, Gabriela Zapolska, Czesław Niemen, Joanna Chmielewska? A jak rzeczywiście się  nazywają amerykańscy artyści: Nicolas Cage, Chuck Norris, Tina Turner, Kirk Duglas, Marilyn Monroe, Freddie Mercury?

Kirsten

Grafika:
http://rosa-poranna.blog.onet.pl/wp-content/blogs.dir/1001029/files/blog_bj_3921536_5145813_tr_maska.jpg
http://culture.pl/sites/default/files/images/imported/literatura/_portrety/prus%20boleslaw%20aleksander%20glowacki/prus%20boleslaw%20portret_6245509.jpg
https://s-media-cache-ak0.pinimg.com/236x/21/97/4d/21974dcad48874754046ace7aca12913.jpg
http://culture.pl/sites/default/files/images/imported/literatura/_portrety/tuwim%20julian%20portret%20forum/tuwim% 20julian%20forum%20portret%2001_6990624.jpg