Moje hobby, mój świat

  Kostka Rubika – rok później

Niby głupia kostka,

a tyle ludzkiej aktywności z nią związanej.

(autor  nieznany)

To, że istnieje kostka Rubika, każdy dobrze wie, ale ułożyć ją mało kto potrafi, nieprawdaż?  Kostka Rubika (magiczna kostka) – to popularna zabawka logiczna wynaleziona przez Erno Rubika w 1974 roku. Zasady gry są proste: polegają na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Ilość kombinacji różnych ułożeń kostki 3x3x3 wynosi ponad 43 tryliony, a jej wynalazca Ernő Rubik pierwszy raz układał kostkę przez cały miesiąc.

                  

Speedcubing (znany również jako speedsolving) – to dyscyplina polegająca na jak najszybszym ułożeniu kostki Rubika i innych łamigłówek z jej rodziny. Speedcuberzy rywalizują podczas zawodów w 18 oficjalnych konkurencjach, układając różnego rodzaju puzzle na przeróżne sposoby (z zasłoniętymi oczami, jedną ręką, stopami...itp.). Nad przebiegiem zawodów czuwa delegat WCA (World Cube Association), organizacji powstałej, aby sponsorować, obsługiwać oraz promować speedcubing i rejestrować wyniki. Do układania zostało opracowanych kilkanaście metod: najpopularniejsze z nich to: metoda LBL (dla początkujących) imetoda Fridrich (dla zaawansowanych). W obu przypadkach do pewnego momentu kostkę układa się bez używania algorytmów (na logikę), następnie w zależności od sytuacji na kostce, używa się wyuczonego algorytmu.

Przebieg zawodów. Kostki zostają pomieszane przez mieszaczy za pomocą wcześniej wygenerowanych przez delegata WCA określonych algorytmów. Właśnie dzięki delegatowi wyniki uzyskiwane przez zawodników są oficjalne. Zawodnicy podchodzą wraz   z sędzią do stanowiska, gdzie otrzymują specjalnie pomieszaną kostkę i mają 15 sekund na preinspekcję, czyli obejrzenie łamigłówki przed ułożeniem. Następnie kładą ręce na specjalnych stoperach do mierzenia czasu i po oderwaniu rąk rozpoczyna się ułożenie. Większość konkurencji polega na wykręceniu średniej z pięciu ułożeń,  po odrzuceniu skrajnych rezultatów.

Krótki zarys historii. Pierwsze mistrzostwa w układaniu kostki Rubika odbyły się w 1982 roku. Po długiej przerwie, wraz z początkiem XXI wieku, sport ten zaczął się popularyzować, a ilość imprez speedcubingowych rosła  z każdym rokiem. Polacy od kilku lat zdobywają coraz mocniejszą pozycję: od 2007 roku w odbywających się co dwa lata mistrzostwach świata zdobywaliśmy nieprzerwanie wiele medali, w tym systematycznie również tytuły mistrzowskie. Na ostatnich Mistrzostwach Świata 2013 w Las Vegas (USA) nasza skromna czteroosobowa reprezentacja zajęła trzecie miejsce w klasyfikacji medalowej, zdobywając 7 medali, a w Mistrzostwach Europy 2014 w Roskilde (Dania) byliśmy bezkonkurencyjni, zdobywając 14 medali, w tym 8 tytułów mistrzowskich.

Oto kilka oficjalnych kategorii i odnoszone przez nas sukcesy:

Najpopularniejsza Kostka Rubika, czyli kość 3x3x3. Rekordzistą świata ułożenia pojedynczego jest Holender Mats Valk, który na oficjalnych zawodach ułożył kostkę  3x3x3 w czasie 5,55 sekundy, a rekord świata w średniej – 6,54 sekundy posiada Australijczyk Feliks Zemdegs. Wybitnym polskim zawodnikiem, a jednocześnie od wielu lat czołowym działaczem WCA na terenie Polski jest „człowiek-legenda” Adam „Sajgon” Polkowski. Obecnie czołowymi polskimi „trójkowcami” są również: Michał „Plechoss” Pleskowicz - były mistrz świata z 2011 roku z Bangkoku, posiadacz najlepszych wyników w Polsce: 6,11 sekundy w pojedynczym ułożeniu i 8,11 sekundy w średniej z pięciu ułożeń, Przemysław Kaleta, Marcin „Zalew” Zalewski i Tomasz „Żaba” Żołnowski. Warto nadmienić, iż na światowej top-liście plasuje się 5 Polaków z czasami „średnimi” niewiele ponad 9 sekund.

 „Kość kieszonkowa”, czyli kość 2x2x2. Mimo  iż ta kość wydaje się błahostką, to aby ją układać na najwyższym poziomie, zawodnicy używają często większej ilości algorytmów niż przy tradycyjnej kostce Rubika. Obecnie u nas największe sukcesy w „dwójce” odnosi Michał „Plechoss” Pleskowicz, aktualny wicemistrz świata  z Las Vegas w Nevadzie i mistrz Europy z Roskilde w Danii. W osiągnięciach dorównują mu również Jakub „Kipek” Kipa, Przemek Kaleta i Jakub Wolniewicz.

„Zemsta Rubika”, czyli kość 4x4x4. Jest to „starsza siostra” klasycznej kostki Rubika. Teraz układanie stało się trudniejsze, gdyż obecność dodatkowej ścianki zwiększa znacznie ilość dostępnych kombinacji. Wśród polskich zawodników o palmę pierwszeństwa walczą między sobą Przemysław Kaleta, Wojciech Knott  i Michał „Józek” Halczuk, osiągający rezultaty znacznie poniżej 30 sekund  w pojedynczych ułożeniach.

„Kostka profesorska”, czyli kość 5x5x5. 
Ta kostka nawiązuje do swych wyżej wymienionych poprzedników, jednak naturalnie stwarza podczas układania więcej możliwych kombinacji, co wydłuża czas jej ułożenia. Dominującą pozycję na świecie posiada tutaj Australijczyk Feliks Zemdegs, natomiast wśród polskich zawodników niezagrożona staje się pozycja Michała „Józka” Halczuka, który potrafi ułożyć ją już w czasie poniżej 1 minuty, a w „średniej” posiada 4 wynik na świecie.

Pyraminx, czyli Piramidka. Ta kostka w kształcie czworościanu foremnego wynaleziona jeszcze przed kostką Rubika, jest drugą z kolei najlepiej sprzedającą się kością. Jest to wybitnie "polska łamigłówka", a jedna  z bardziej zaawansowanych metod układania nazywana jest w świecie "Polish V". Aktualnie polscy zawodnicy z czołówki list światowych to: Jakub Wolniewicz, Mateusz Cichoracki, Owidiusz Pryk, Tomasz Kiedrowicz i Piotr Michał Padlewski (w światowej klasyfikacji  w pierwszej „pięćdziesiątce” jest  10 Polaków, a na liście  top-100 aż 15 naszych osób legitymuje się czasem pojedynczego ułożenia krótszym niż 3 sekundy).

                                        

Square-1. Ta przedziwna łamigłówka (sześcienna kostka) zmieniająca kształt podczas układania jest jedną z polskich specjalności. Pomimo mniejszej ilości elementów jest to jedna z trudniejszych kości. Czołowym polskim zawodnikiem w tej konkurencji z szóstym wynikiem wynoszącym 9,93 sekundy w singlu na światowej top-liście jest były mistrz świata Piotr Michał Padlewski. Poprzednio mistrzem świata był także Polak Grzegorz Prusak, który 5 razy ustanawiał rekordy świata. Czołową rolę z czasem 13,28 sekundy  w „średniej” odgrywa również mający szósty wynik na świecie Michał „Józek” Halczuk, brązowy medalista Mistrzostw Świata w Las Vegas    i Mistrzostw Europy  w Roskilde.

Skewb.  Jest to zabawa logiczna, polegająca na ułożeniu kostki w taki sposób, aby każda z 6 ścian posiadała jeden kolor. Wyglądem podobna jest  do kostki Rubika, jednak konstrukcja ma kilka różnic, gdyż obracają się w niej narożniki a nie ścianki boczne. Ta kostka dopiero z początkiem 2014 roku weszła do światowego programu jako dyscyplina oficjalna. Czołowym zawodnikiem światowej klasy jest nasz przedstawiciel Jonatan Kłosko, posiadający drugi wynik na świecie 3,15 sekundy w „średniej”  oraz rekord świata 1,81 sekundy w ułożeniu pojedynczym.

                                        

Megaminx.   Jest łamigłówką mającą dwanaście pięciokątnych ścian  oraz 50 ruchomych elementów (zwykła kostka Rubika ma tylko 20 ruchomych klocków). Mimo że wydaje się on dużo trudniejszy do rozwiązania, to naprawdę podstawowe mechanizmy pozostają takie same. Także wiele metod wykorzystywanych przy układaniu tradycyjnej „trójki” może być łatwo przeniesionych na megaminxa. Czołowymi polskimi przedstawicielami tej dyscypliny są Michał „Plechoss” Pleskowicz i Artur Kristof, którym do ułożenia pomieszanej kostki wystarcza czas krótszy niż 50 sekund.

Kości duże, czyli: 6x6x6 i 7x7x7.  Są to dwie najmłodsze konkurencje. Tak duże kości pojawiły się w sprzedaży dopiero w 2008 roku, wcześniej ich konstrukcja wydawała się dla wielu niemożliwa. Na światowych top-listach dominującą rolę odgrywa czołowy polski speedcuber Michał „Józek” Halczuk, niedościgniony w Polsce wielokrotny  rekordzista oraz medalista mistrzostw świata i Europy w dużych kościach (od 5x5x5 wzwyż). W „szóstce” zarówno w średniej jak i w singlu jest posiadaczem trzecich wyników na świecie. Jest aktualnym mistrzem Europy z Danii w „siódemce” i ”szóstce”, w której na ostatnich Mistrzostwach Świata w Las Vegas zajął trzecie miejsce i zdobył brązowy medal. Oprócz Michała, w dużych kostkach 6x6x6 i 7x7x7 czołowe miejsca na światowych listach zajmuje też kolejny polski zawodnik Cezary Rokita.

Rubik’s Clock. Ta łamigłówka składa się z dysku zawierającego na każdej stronie  9 małych zegarów ułożonych w kwadrat oraz czterech dwustronnych przycisków. Do zmiany położenia zegarów służą specjalne pokrętła. Celem układanki jest ustawić jednocześnie wszystkie dziewięć zegarów na godzinę    12 po obu stronach dysku. Najlepszymi polskimi reprezentantami   w tej dyscyplinie są rekordziści Europy: Wojciech Knott (6,63 sekundy w „średniej”) oraz Hubert Hanusiak  (5,56 sekundy w ułożeniu pojedynczym). Wyniki te plasują ich na samym szczycie list światowych.

Dyscypliny specjalne. Blindfolded,  tj. układanie „bez patrzenia”. Jedną z oficjalnych konkurencji stanowi układanie kostki z zasłoniętymi oczami po wcześniejszym zapamiętaniu jej stanu (czas zapamiętywania i układania jest liczony łącznie). W tej dziedzinie Polacy mają niebagatelne osiągnięcia. Obecnie naszymi najlepszymi zawodnikami w tej dyscyplinie są: Marcin „Maskow” Kowalczyk - aktualny posiadacz dwóch rekordów świata w „trójce”  (27,51 sekundy w średniej i 21,17 sekundy w singlu). Warto nadmienić, że „Maskow” specjalizuje się głównie w multiblindzie, czyli układaniu na czas wielu kostek bez patrzenia. Grzegorz Jałocha - zawodnik bardzo wszechstronny, który na listach światowych posiada czwarty wynik w 3x3x3, trzeci rezultat w 4x4x4 oraz rekord świata w 5x5x5 bez patrzenia w pojedynczych ułożeniach. Jest również aktualnym podwójnym mistrzem Europy w „trójce” i „piątce” bez patrzenia z ME w Roskilde 2014. Marcin „Zalew” Zalewski - aktualny posiadacz drugiego wyniku na świecie w „średniej” w 3x3x3. W układaniu kostek bez patrzenia jest aktualnym srebrnym medalistą w 4x4x4 oraz brązowym w 3x3x3 ostatnich Mistrzostw Świata Las Vegas 2013. Multiple blindfolded, czyli liczba kostek „bez patrzenia". Multi blind, polegający na układaniu bez patrzenia wielu klasycznych kostek 3x3x3  w czasie jednej godziny, jest dyscypliną w ostatnim czasie zdecydowanie zdominowaną na świecie przez jednego polskiego zawodnika. Jest nim Marcin „Maskow” Kowalczyk, bezkonkurencyjny wielokrotny rekordzista. Jego ostatni aktualny rekord świata, ustanowiony w czasie SLS Świerklany 2013 to ułożenie bez patrzenia 41 na 41 zadeklarowanych kostek 3x3x3 (czyli 100 %) w czasie 54,14 minut. Na 2 miejscu w świecie znajduje się również nasz reprezentant Grzegorz Jałocha z wynikiem 28/30 ułożonych kostek. Jest on aktualnym mistrzem Europy w tej arcytrudnej dyscyplinie.  Fewest moves, czyli układanie na najmniejszą ilość ruchów.  Jest to jedyna z oficjalnych kategorii, w której nie liczy się szybkość, lecz decyduje ułożenie kostki 3x3x3 jak najmniejszą ilością ruchów. Zadaniem zawodnika jest zapisać w ciągu godziny jak najkrótszy sposób na ułożenie kostki - naturalnie wszyscy zawodnicy kostki mają jednakowo pomieszane. Należy tutaj wspomnieć o „ojcu polskiego speedcubingu” Zbigniewie Zborowskim, który to swego czasu zdobywał tytuły Mistrza Europy i Świata oraz wyrównał najdłużej niepobity rekord świata w FM. One-handed, tj. układanie jedną ręką. Ta konkurencja polega na jak najszybszym ułożeniu kostki Rubika jedną ręką. Czołowymi  zawodnikami na świecie w tej dyscyplinie są Polacy: Przemysław Kaleta, mistrz Europy 2014 z Roskilde, posiadający drugi wynik list światowych w średniej – 11,85 sekundy i piąty wynik w singlu – 9,41 sekundy, oraz Michał „Plechoss” Pleskowicz, będący aktualnym wicemistrzem świata 2013 z Las Vegas i brązowym medalistą ubiegłorocznych mistrzostw Europy. Jest on również posiadaczem czwartego wyniku na świecie (12,48 sekundy) w średniej z pięciu ułożeń. With feet, czyli układanie stopami. Jest to układanie klasycznej kostki 3x3x3 przy pomocy stóp. Najlepszym polskim i jednym z najlepszych zawodników na świecie jest 16-letni Jakub „Kipek” Kipa, aktualny mistrz świata z Las Vegas 2013 i mistrz Europy z Roskilde 2014 w Danii. Jest on posiadaczem obu rekordów Europy, zarówno w średniej (31,83 sekundy)  jak i w pojedynczym ułożeniu (25,90 sekundy). Na wysokich pozycjach list światowych w pierwszej dziesiątce plasują się również Wojtek Knott  i Przemek Kaleta.

 

Moje dotychczasowe „osiągnięcia”. Kostką Rubika zainteresowałem się około dwóch lat temu. Informacje na temat metod układania czerpałem przede wszystkim z Internetu. Tam dowiedziałem się, że kostek nie układa się na „chybił trafił”, lecz istnieją do tego określone „algorytmy”, które trzeba najpierw poznać, zapamiętać, a następnie je umiejętnie zastosować. To jest tak jak z matematyką – najpierw trzeba nauczyć się regułek, definicji i wzorów, a dopiero wtedy można rozwiązywać zadania, korzystając z wcześniejszych zdobyczy. Naturalnie jak w każdym sporcie, dochodzą do tego również „umiejętności manualne”,  które niestety uzależnione są od intensywnego, systematycznego treningu. Zapewne jak prawie wszyscy fani tej dyscypliny –  ja również zacząłem swoją „przygodę” od najbardziej popularnej kostki 3x3x3, zwanej Rubik’s Cube. Później dochodziły kostki inne: większe, mniejsze, o innych kształtach…itp. Kupowałem je przede wszystkim na Allegro w specjalistycznych sklepach Internetowych. Przeznaczałem na nie swoje kieszonkowe, częściowo sponsorowali mi również rodzice. Dotychczas posiadam koło 50 kostek: od małych 2x2x2 do największej  10x10x10 oraz specjalistyczne takie jak: Skewb, Square-1, Megaminx, Pyraminx, Mirror, Gear Cube, Axis Cube, Curvy Copter. Od połowy 2013 roku zacząłem uczestniczyć   w oficjalnych, ogólnopolskich zawodach. Pierwszymi, inauguracyjnymi moimi zawodami były Mistrzostwa Polski Polish Nationals 2013 – Zawiercie w dniach 29-30 czerwca. Ponadto uczestniczyłem jeszcze w dziewięciu innych ogólnopolskich turniejach.  Do mistrzów mi jeszcze sporo brakuje, ale w każdych zawodach udaje mi się ustanawiać nowe rekordy życiowe. Na zawodach Masterpress Summer 2014 w Białymstoku zdobyłem swój pierwszy brązowy medal w konkurencji FM – fewest moves (układanie na najmniejszą ilość ruchów). W najbliższym czasie w lutym br. planuję uczestniczyć w 11. swoich krajowych zawodach Świdnik Open 2015, a moim marzeniem jest zorganizowanie po raz pierwszy w historii otwartych, ogólnopolskich zawodów w Zamościu. Już zostały poczynione w tym kierunku pierwsze kroki.

 

 Moje oficjalne, notowane na zawodach rekordy obecnie wynoszą:

2x2x2 – pojedyncze ułożenie: 2,80 sekundy,  średnia z pięciu ułożeń: 5,47 sekundy

3x3x3 – pojedyncze: 13,21 sekundy,  średnia: 17,06 sekundy

4x4x4 – pojedyncze: 50,00 sekundy,  średnia: 1:00,81 sekundy

5x5x5 – pojedyncze: 1:57,33 sekundy,  średnia: 2:09,29 sekundy

6x6x6 – pojedyncze: 4:03,15 sekundy,  średnia: 4:37,08 sekundy

7x7x7 – pojedyncze: 5:34,63 sekundy,  średnia: 6:26,00 sekundy

Pyraminx – pojedyncze: 7,47 sekundy,  średnia: 9,98 sekundy

Skewb – pojedyncze: 10,67 sekundy,  średnia: 14,37 sekundy 

Megaminx – pojedyncze: 3:15,71 sekundy

Square-1 – pojedyncze: 53,39 sekundy

3x3x3 one-handed – pojedyncze: 36,99 sekundy (układanie jedną ręką)

Rubik’s Clock – pojedyncze: 19,06 sekundy

3x3x3 fewest moves – 38 (układanie na najmniejszą ilość ruchów)

Wszystkie poszczególne moje wyniki znajdują się na oficjalnej stronie World Cube Association w zakładce:  https://www.worldcubeassociation.org/results/p.php?i=2013KRUC01

Natomiast na moim facebooku: https://www.facebook.com/przemek.kruczek.7 znajduje się kilka filmików  z zawodów, w których uczestniczyłem.

Poniżej medalowe podium w konkurencji FM - 3x3 fewest moves na zawodach Masterpress Summer 2014, które odbyły się w dniach 28-29.06.2014 roku w Białymstoku.

Reprezentanci Polski, biorący udział w Mistrzostwach Europy, które odbyły się w Roskilde w Danii 8-10 sierpnia 2014 roku, zajęli bezapelacyjnie pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej, zdobywając 8 złotych, 2 srebrne i 4 brązowe medale. Stoją od lewej: Michał Pleskowicz (1+0+1), Michał Halczuk (2+0+2), Jakub Kipa (1+0+0), Przemek Kaleta (1+1+1) i Grzegorz Jałocha (3+0+0). Na zdjęciu brak Kuby Wolniewicza, który zdobył  1 srebrny medal.

Przemek