Historia kopania piłki
Iza
Mecz można wygrać, przegrać lub zremisować.
(Kazimierz Górski)
Andrzej
Krawczyk w „Polityce” pisze: proste zasady, dwie drużyny i gra, która
jak nic innego w świecie rozpala emocje, jednoczy wokół drużyn ludzi i narody,
kreuje tożsamość, buduje więzi lokalne i państwowe. Szkoła zespołowego
działania i przeżycie grupowe, które tworzy i cementuje przyjaźń. Fenomen
niemający porównania z niczym innym. O czym mowa? Oczywiście,
o piłce nożnej.
Futbol to angielski wynalazek,
który zawojował świat.
Od
czego się zaczęło? Trzeba wrócić jeszcze do X wieku. Według angielskich legend,
wzorem dla gry był dosyć brutalny brytyjsko - celtycki zwyczaj triumfalnego
kopania obciętych głów rzymskich wojowników. Później zaczęto organizować zawody,
w których chodziło o to, kto dalej kopnie głowę. Podobno w tej konkurencji Anglicy pokonali Duńczyków w Chester. Tę wersję jednak należy potraktować z przymrużeniem oka.
Piłka nożna najprawdopodobniej powstała z tradycji przeprowadzania turniejów po
uboju krów. Piłka, czyli pęcherz zwierzęcia, był napełniany wodą. Potem zaczynała się rywalizacja między
młodymi mężczyznami o to, kto pierwszy doniesie lub dokopie tę piłkę do wskazanego drzewa na polu. Był to
też rodzaj mistycznego obrzędu - prośby zwróconej do bóstw o płodność
natury. Tak jak teraz, zawody budziły
prawdziwe, często skrajne emocje i
dochodziło często do bójek. W średniowiecznych memoriałach można znaleźć zażalenia, że młodzi rolnicy, zamiast ćwiczyć przydatne im w życiu
sprawności, na przykład strzelanie z łuku, przeznaczali swój czas na tego typu zabawy. Doszło nawet do tego, że w drugiej połowie XV wieku wydano w Anglii
zakaz grania w „fute-ball”. Na przełomie XVIII
i XIX wieku, kiedy zaczął się rozwijać przemysł, angielscy chłopi w większości przenosili się
do miast, odchodząc od swych wiejskich zwyczajów i zabaw.
Gra
w piłkę nożną stała się wówczas domeną młodzieży szkolnej skupionej w internatach. Była sposobem rozładowania nadmiernej energii chłopców
prowadzącej do agresji. W XIX wieku dochodziło bowiem w internatach do tzw. powstań, które stłumiło wojsko, bo sama policja sobie nie radziła. Starając się zająć młodzież czymś wyczerpującym, powracano do starych wiejskich zabaw, które
wzbogacono o nowe zasady. Grających w piłkę nożną podzielono na dwie rywalizujące
ze sobą drużyny. Wymyślono, że walka o piłkę ma się toczyć na ograniczonym
terenie, czyli na boisku. Celem gry było doprowadzenie piłki do miejsca
oznaczonego przez dwa kamienie lub paliki. To był początek dzisiejszej bramki. Każda ze
szkół miała swoje zasady gry. Chcecie
wiedzieć, skąd się wziął drybling? Podobno szkoła w Charterhouse mieszcząca się w zakonie kartuzów miała za
mały ogród, by móc na dużą odległość wykopywać piłkę. Wymyślono więc zasadę ,
że nie można kopać piłki, tylko ją prowadzić przy nodze, omijając przeciwników i drzewa. I oto cała historia dryblingu. Z kolei
szkoła w Uppingham piłkę nożną wprowadziła do programu zajęć. Dodała też kilka nowych zasad. Na przykład taką, że w obu
drużynach musi grać taka sama ilość zawodników. W pierwszej połowie XIX wieku szkoła w Rugby
wprowadziła możliwość przenoszenia piłki w ręku, a także wyrywanie ją siłą. Należało –
oczywiście zachować zasadę fair play. I tak powstało rugby. Po
kilkudziesięciu latach powstały dwie różne gry. Andrzej Krawczyk pisze: w światku szkół angielskich krążyło
powiedzenie: w rugby grają dżentelmeni
udający chuliganów, a w futbol chuligani udający dżentelmenów.
Z
czasem, gdy uczniowie z różnych szkół
średnich udali się na studia, powstał prawdziwy problem. Do historii przeszedł studencki mecz w Cambridge z 1848
roku. Wybuchła awantura, ponieważ każdy grał według własnych zasad. Umówiono
się więc, że pół meczu będzie się grać według zasad jednej szkoły, a pół wedle reguł przeciwników. Zasady
gry w piłkę nożną ustalano stopniowo. W 1869 roku wyznaczono wysokość bramki (8
stóp). W tym roku również wprowadzono pojęcie "strzału wolnego". Rok
później zdecydowano, że mecz będzie
trwał 90 minut – dwa razy po 45 minut. W
1878 roku zaś, rozwiązano problem
komunikacji między sędzią a piłkarzami i postanowiono, że będzie ona przebiegała
za pomocą gwizdka. Popularność
piłki nożnej wśród uczniów nasunęła pomysł, aby grą zainteresować też
robotników. W ten sposób chciano rozładować energię ludzką i zapobiec
ewentualnym niepokojom społecznym. Od około 1860 roku zaczęto raz w tygodniu skracać do
połowy czas trwania pracy. Tym dniem w fabryce w Sheffield stała się środa. Stąd wziął się brytyjski zwyczaj środy jako
dnia meczowego. Robotnicy polubili piłkę nożną i zaczęły powstawać ludowe kluby
piłkarskie. Po raz pierwszy ludowy klub zdobył mistrzostwo kraju w 1891
roku. A kiedy zaczęła się I wojna
światowa, żołnierzy rekrutowano za pośrednictwem klubów piłkarskich. Jaki
efekt? W ciągu kilku tygodni do wojska zapisano ponad 100 tysięcy mężczyzn.
Anglicy za pierwsze międzynarodowe spotkanie piłkarskie uznają mecz Anglia –
Szkocja z 1872 roku, w którym zwyciężyli
5:2. W 1904 roku w Paryżu powstał Międzynarodowy Związek Piłki
Nożnej (FIFA).
Można
by jeszcze długo przytaczać różne szczegóły dotyczące historii kopania piłki.
Zostawiam to jednak fachowcom. Dodam tylko, że w Europie największe
zainteresowanie piłką nożną wykazali: Włosi i Hiszpanie. Dopiero później
Niemcy i Duńczycy. A dziś? Mam wrażenie, że samą piłkę przesłaniają rozgrywki
finansowe i nachalna reklama. Jak z wielu rzeczy, z piłki zrobiono biznes. Ale
może ja się na tym nie znam?
Iza
Grafika:
http://blogi.wroclaw.pl/wp-content/uploads/2016/07/19-Mecz-pi%C5%82ki-no%C5%BCnej-w-Angli-1846-r..jpg
http://spartacus-educational.com/Fpublic1.jpg
https://i.wpimg.pl/730x0/m.jejswiat.pl/1880s-early-football-gam-601a1ed.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/02/Football_field.png