Przeczytane, przemyślane, skomentowane

                  
              Siła  przesądów


        

                                        Łatwiej rozbić atom  niż przesąd.                                       

                                                                                (Albert Einstein)

Na początku przytoczę kilka pojęć, które będą potrzebne w zrozumieniu poniższego tekstu.

Przesądy - irracjonalne, sprzeczne z prawami natury i ogólnie przyjętą logiką przekonania o istnieniu związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy podejmowanym zachowaniem a jego efektem w przyszłości, utrzymujące się mimo iż związek taki  w rzeczywistości nie istnieje. Przesądy negatywne - przekonania, że dane zachowanie przyniesie negatywny skutek w przyszłości (np. stłuczenie lustra - siedem lat nieszczęścia). Przesądy pozytywne - przekonania,  że podejmowane zachowanie przyniesie w przyszłości pozytywny efekt: szczęście, sukces, powodzenie (np. znalezienie czterolistnej koniczyny zagwarantuje szczęście). Przesądy pasywne - przekonania, że nasze życie i los są kontrolowane przez niemożliwe do zmiany siły zewnętrzne. Zalicza się do nich wiarę w astrologię, numerologię, magię i wróżby. Przesądy proaktywne - przekonania o możliwości  wpływu na  zewnętrzne czynniki oddziałujące na nasze życie i los np. wiara w moc amuletów i praktyk feng shui. 

Niby wiemy, że przesądy są irracjonalne i sprzeczne z naturą.  A  jednak trzymamy kciuki za kolegę, by zdał dobrze egzamin, choć nie ma to żadnego wpływu na wyniki testu. Stosując takie magiczne rytuały, mamy spokojniejsze sumienie, zyskujemy poczucie kontroli i zmniejszamy niepokój. Dlatego też  wiara w przesądy  rośnie zazwyczaj w stresujących sytuacjach. Podczas wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku zaobserwowano, że ludzie na obszarach ostrzeliwanych przez rakiety scud stawali się znacznie bardziej przesądni  -  czytamy  w książce Zakupologia napisanej przez geniusza marketingu Martina Lindstroma. Opowiada on też,  jak pewien izraelski żołnierz wchodził do bunkru prawą nogą, wierząc, że uchroni go to od ataków rakietowych. Wniosek: tam, gdzie nie mamy wpływu na napięte sytuacje, sięgamy  po przesądy, by ukoić lęk. 

Najbardziej przesądnym krajem na świecie są Chiny. W chińskich urzędach, biurowcach, szpitalach czy hotelach nie znajdziemy czwartego piętra,  ponieważ czwórka w języku mandaryńskim brzmi si - podobnie jak shi,   czyli śmierć. Dlatego też uważana jest za pechową liczbę, tak samo jak   w  Europie - trzynastka. Przesądy wykorzystuje się w praktyce marketingowej, ponieważ podobno mają wpływ na to, co kupujemy i jak się zachowujemy. W chińskiej kulturze ósemka jest uważana za symbol szczęścia, pomyślności i bogactwa.  Dlatego  olimpiada w Pekinie  rozpoczęła się 8 sierpnia 2008 roku o godzinie 20.08. Andrzej Falkowski i Tadeusza Tyszka w książce Psychologia zachowań konsumenckich sądzą, że Chińczycy w czasie zakupów biorą pod uwagę ósemkę oraz kolor czerwony, bo prawdopodobnie przynoszą im szczęście, a także dają satysfakcję. Chińczyk kupując czerwone radio oczekuje, że okaże się lepsze niż radio niebieskie. Ale jeśli czerwone radio się zepsuje, czuje większe rozczarowanie. Przeprowadzono  eksperyment, w którym  tajwańscy studenci mieli wyobrazić sobie, że kupili jeden z trzech przedmiotów: kuchenkę do gotowania ryżu  w "szczęśliwym" kolorze czerwonym lub neutralnym zielonym, zestaw 8 lub 10 piłek do tenisa oraz aparat fotograficzny w cenie 6444,44 (pech) lub 6555,55. Wynik eksperymentu: obie kuchenki przypaliły ryż podczas pierwszego użycia, piłki do tenisa nie nadawały się do użycia  po kilku meczach, a aparat fotograficzny również źle działał. Mimo że produkty były tak samo zawodne,  na emocje działały przesądy: studenci byli bardziej rozczarowani produktami, które zostały uznane za szczęśliwe. Inny przykład - na drogach jest niebezpiecznie. Lepiej więc nie ryzykować  i kupić sobie "szczęśliwą" tablicę rejestracyjną. Tablica z numerem "168" w chińskim znaczeniu oznacza "pewną drogę do dobrobytu":  jedynka  kojarzona jest z pewnością, szóstka z drogą,  a ósemka - z dobrobytem.  Grupa chińskich badaczy podzieliła przesądy na pasywne i proaktywne. Przeprowadziła  eksperyment, w którym wzięło udział ponad dwustu ochotników ze środkowo-zachodnich Chin. Wypełnili kwestionariusz dotyczący wiary w przesądy. Okazało się, że wiara w proaktywne przesądy wiąże się  z poszukiwaniem nowości, a wiara w przesądy pasywne z kupowaniem tego samego produktu i unikanie nowości. Autorzy eksperymentu dowiedli, że osoby wierzące w przesądy pasywne są mało otwarte  na zmiany, nie są skłonne polegać na opinii innych, gdy dokonują zakupu. 

Nie tylko Chińczycy są przesądni – dotyczy to ludzi na całym świecie. Samo myślenie     o przesądach sprawia, że stają się bardziej ostrożni w dokonywanych wyborach. Dowodzi tego kolejne badanie. Część studentów amerykańskiego uniwersytetu poproszono, aby wymienili wszystkie skojarzenia z pechową datą – piątkiem  trzynastego. Pozostali badani myśleli o neutralnej dacie –  o wtorku  dziewiętnastego. Studenci mieli wybrać, czy wolą dostać mniejszą, ale gwarantowaną sumę 18 dolarów, czy zdecydować się na dwudziestoprocentową  szansę, że dostaną 240 dolarów. Jaki był wynik?   Aż połowa badanych, którzy myśleli o pechowym dniu, wybrała bezpieczną wersję. Unikanie ryzyka  pod wpływem przesądów powoduje, że  w piątek trzynastego przedsiębiorstwa USA tracą około 800-900 milionów dolarów z powodu zwiększonej absencji Amerykanów w pracy. A Polacy? W piątek trzynastego chodzą do pracy i do szkoły, ale i tak są przekonani, że ten dzień przyniesie im pecha. Może Amerykanie powinni w każdym zakładzie powiesić (koniecznie w sobotę!) po lewej stronie drzwi wejściowych obraz   Żyda   z pieniążkiem, wtedy mieliby zyski, a nie straty –jak  wierzą Polacy. 

 

Pomimo  iż mamy XXI wiek - świat jest nadal przesądny. Pewnie dlatego czasem myślimy, co by było, gdyby mistrzostwa w Pekinie zaczęły się innego dnia...  Ale i tak się tego nigdy nie dowiemy.

Agnieszka

Grafika:

https://s.tvp.pl/images2/7/a/3/uid_7a3e37cb9a5fe4897a86ecda43af5cfa1423833259940_width_633_play_0_pos_0_gs_0_height_355.jpg

http://prawy.pl/wp-content/uploads/2015/01/prawy.pl_images_zydek_z_pieniadzem.jpg