9 marca 2024

Językowe potyczki

 

       Rel, czyli potakiwanie

 

Język młodego pokolenia

charakteryzuje się przemijalnością.

[…] korzysta z chwilowych trendów.

Moda na określone zwroty i zapożyczenia

powstaje na zasadzie wolnych skojarzeń.

(Jerzy Bralczyk)


Zanim się spostrzegliśmy,  zostało wybrane  młodzieżowe słowo roku 2023. Przypomnę, że Młodzieżowe Słowo Roku to plebiscyt organizowany przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim. W skład jury plebiscytu wchodzą: dr hab. Anna Wileczek (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), prof. dr hab. Ewa Kołodziejek (Uniwersytet Szczeciński), prof. dr hab. Marek Łaziński (Uniwersytet Warszawski) i Bartek Chaciński („Polityka”- redaktor działu kultury). Użytkownicy języka w wyniku głosowania wyłonili trzy zwycięskie słowa roku 2023: „rel”, „sigma” i „oporowo”. Jurorzy z kolei, przyznali  specjalne wyróżnienie dla słowa „oddaje”. Od początku (czyli od 2016 roku) śledzimy tę ciekawą inicjatywę i niemal od początku o niej piszemy na naszym blogu. Zapraszam do lektury postów: „Dzban przed normikiem” (29 grudnia 2018); „Wygrała alternatywka” (4 stycznia 2019) ; „Bawić się słowem” (18 grudnia 2021); „Masz essę” (4 lutego 2023).

„Rel”. Językoznawczyni Anna Wileczek o tym słowie mówi, że ma niemal wszystkie cechy językowego  hitu: jest krótkie, przyjazne (oznacza: zgadzam się z tobą; czuję to samo; potwierdzam; racja),  pochodzi z angielskiego (relatable),  jest samodzielnym skrótem, którym można szybko spuentować rozmowę; jest bardzo  rozpowszechnione  wśród młodzieży – funkcjonuje od 2020 roku. Słowo „rel” ma już swoją małą rodzinę: rzeczownik „relówa”, czasownik „relować” („reluję”) oraz  przysłówek „megarel”.

Drugie miejsce w plebiscycie zdobyło słowo „sigma”. Anna Wileczek tak wyjaśnia  jego znaczenie: Tę oddaloną, bo osiemnastą literę alfabetu greckiego wybrano do nazwania silnej osoby (mężczyzny lub kobiety), nieszukającej  jednak poklasku, sytuującej się z dala od blichtru władzy, za to mającej realny (czytaj: autentyczny) wpływ na rzeczywistość. Sigma wzbudza szacunek innych, osiąga sukcesy, jest nonkorformistą i trzyma się wartości, które uważa za prawdziwe. Przy takiej osobie w zasadzie pozostaje powiedzieć tylko… „rel”.

„Oporowo”. To słowo znalazło się na trzecim miejscu i oznacza: „intensywnie”, „mocno”, „dużo”, „do końca” . Jest synonimem wyrażeń: „do oporu”, „w opór” („bardzo”, „dużo”) oraz internetowego virala „oporowo całodobowo”.

Jurorom spodobało się  znane słowo „oddaje”, ale funkcjonujące  w języku młodzieży w nowym znaczeniu : „jest wartościowe”, „opłaca się” lub „zwraca włożony wysiłek”. Ma podobny sens jak słowa: „siadło”, „weszło”. Wyraża również pozytywną ocenę czegoś. Ważne  jest, że zostało utworzone na gruncie języka polskiego – powiedziała Anna Wileczek. No i ma potencjał, jak mawia młodzież.

Do finałowej dwudziestki w 2023  roku weszły (poza zwycięskimi) takie oto słowa:  bambik, baza, bratku / bruh, cringe, drillowiec, fr / FR, git, imo, LOL, NPC, rizz , side-eye,  slay,  zgerypała. Słowo kys  (skrót wyrażenia "kill yourself" (ang. „zabij się”) zostało wycofane z plebiscytu jako zbyt kontrowersyjne. W poprzednich latach  zwyciężyły słowa: sztos, Iks de/XD,  dzban, alternatywka śpiulkolot, essa. Organizatorzy  plebiscytu  Młodzieżowe Słowo Roku piszą, że jednym z celów przedsięwzięcia jest  krzewienie  języka polskiego wśród nastolatków. Tymczasem okazuje się, że  w istocie popularyzuje modne słowa młodzieżowe wśród dorosłych. Pewnie wszyscy słyszeli wypowiedź bardzo znanego polityka skierowaną do drugiego polityka: Mateusz, ale z ciebie bambik. Anna Wileczek wyjaśnia: Rodzice chcą „czaić”, co mówią ich dzieci. Śledzą więc językowe nowinki.

Językoznawca Jerzy Bralczyk uważa, że Język młodego pokolenia  charakteryzuje się przemijalnością. Anna Wileczek  jest innego zdania: Młodzieżowe neologizmy wchodzą do języka potocznego i zostają lub ulegają ewolucji. Na przykład „rel” - myślę, że z biegiem czasu wejdzie do ogólnego języka potocznego. […] zostanie z nami na dłużej, tak jak „dzban”, „sztos”, „alternatywka”, „siema”, „hejka” albo „nara”, które  już dawno przekroczyły granicę wieku. Czas pokaże, kto miał rację.

Nulla

 

Grafika:

https://media.ox.pl/upload/wiadomosci/zip/2023/12/07/1114/msr-final-podium.jpg

https://cdn.nakanapie.pl/koFFscGDkI_-Jz9EbkHOW-7jUuU=/730x400/filters:format(jpeg)/db3cdccb5caeba2fc060aa0cd77db946/n/mlodziezowe-slowo-roku-2023-czy-wiecie-co-oznacza

31 komentarzy:

  1. „BAMBIK”

    żółtodziób, nieudacznik, słabeusz, początkujący albo gorszy gracz, zawodnik.

    To określenie jest pejoratywne lub ironiczne, czasem żartobliwe (w nawiązaniu do wiralowej piosenki o bambiku z gry wideo „Fortnite”, który „nie ma V-dolców”, czyli waluty używanej w tej grze).

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Bambik jest ciekawy, ale chyba bardziej podoba mi się słowo DELULA:

      pochodzi od angielskiego "delusional" - cierpiący na urojenia.

      Oznacza osobę ogarniętą obsesją, zakochaną w swoim idolu/idolce, rzadziej w osobie z bezpośredniego otoczenia, i wierzącą we wzajemność.

      Usuń
  2. ZGERYPAŁA

    Żartobliwy zrost wyrazowy oznaczający ocenę niedostateczną lub komentarz do fatalnej w skutkach decyzji, nieszczęśliwego zbiegu okoliczności; niefart.

    Pochodzi z cytatu: „Z gery pała, z maty kolejna”, zaczerpniętego z serialu „Szkoła”.

    OdpowiedzUsuń
  3. IMO
    oznacza „In My Opinion” – po polsku „moim zdaniem”.

    Ten skrót jest bardzo użyteczny, kiedy chcesz wyrazić swoją opinię bez nadmiernego formalizmu.

    OdpowiedzUsuń
  4. FR/fr – skrót od „for real” - znaczy: „na serio” lub „naprawdę”.

    Popularne wyrażenie używane przez młodzież, szczególnie w rozmowach online i na mediach społecznościowych.

    Często używane dla wyrażania zaskoczenia, zdziwienia lub potwierdzenia czegoś.

    OdpowiedzUsuń
  5. RIZZ

    Wyraz pochodzi od ang. charisma.

    Oznacza zespół cech pozwalających na duży wpływ na inne osoby; urok; umiejętność „podrywu” i szerzej – wrażenie wywierane na innych.

    OdpowiedzUsuń
  6. Osoba, która pisała ten post jest totalnym Giga Chadem.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi

    1. Musiałam sprawdzić znaczenie tego słowa. Dziękuję za uznanie.

      GIGACHAD:

      osoba idealna, wzbudzająca podziw; ktoś bardzo dobry w jakiejś dziedzinie lub coś co jest świetne, doskonałe.

      Odnosi się do słowa chad – nierealistycznego ideału męskiego piękna.

      W języku polskim druga część derywatu (CHAD) jest także homonimem słowa czad (Ale czad!) oznaczającego coś, co jest wyjątkowe, wspaniałe.

      Usuń
  7. Mam nadzieje ze posty o takiej tematyce będą pojawiać się częściej.

    OdpowiedzUsuń
  8. Spodziewałem się tego. Essa i Sigma ( to drugie szczególnie popularne wśród chłopaków) jest naprawdę słyszane przeze mnie słyszane dziesiątki razy dziennie, Choc przyznam że sam nie używam w ogóle tych słów.

    OdpowiedzUsuń
  9. Moim zdaniem język młodzieżowy ewaluuje. Jedne słowa znikają z użytku a w ich miejsce pojawiają się nowe.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Rzeczywiście, język żyje i zmienia się. A plebiscyt jest wyrazem kreatywności języka, która potwierdza jego witalność. Poza tym jest dobrą zabawą.

      Usuń
  10. Nowe słowa slangu młodzieżowego czasem wchodzą do naszego języka tak szybko, że nawet ja, przedstawiciel młodego pokolenia, nie potrafi ich nabieżącą zrozumieć.
    Ciekawe, jak będą się one rozwijać i czy rzeczywiście wejdą do ogólnego języka potocznego.

    OdpowiedzUsuń
  11. Fascynujące jest obserwowanie, jak język ewoluuje. Plebiscyt "Młodzieżowe Słowo Roku" to doskonały przykład na to, jak nowe słowa zyskują popularność i stają się częścią codziennej komunikacji. Warto zauważyć, że choć niektóre słowa mogą być przemijające (mające tylko swój pewien moment), tak inne zostają z nami na dłużej, ewoluując i wzbogacając nasz język. To przypomina nam, że język jest żywym organizmem, który rośnie i zmienia się razem z nami.

    OdpowiedzUsuń
  12. Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku jest ciekawym zjawiskiem, bowiem często wywołuje dużo kontrowersji, kiedy wysokie miejsce w rankingu zajmują słowa, których młodzież nie używa. Tak było chociażby w 2021 roku ze słowem "śpiulkolot". Jednakże werdykt plebiscytu w 2023 roku został przyjęty pozytywnie - zwycięstwo słowa "rel" nie jest przypadkowe; można je obecnie często zobaczyć w przestrzeni internetowej, a także usłyszeć na żywo.

    OdpowiedzUsuń
  13. Ciekawostka: Słowem roku 2023 niemieckiej młodzieży jest „goofy” („głupek”)

    OdpowiedzUsuń
  14. LMAO
    z ang. Laughing my ass off
    Używa się tego skrótu, gdy coś jest bardzo śmieszne. Niektórzy używają go jako synonimu LOL. LMAO najlepiej używać w rozmowach czy przy konwersacji internetowej, ale w nieformalny sposób.

    OdpowiedzUsuń
  15. Uważam, że wybór słów roku to fascynujące spojrzenie na dynamikę rozwoju języka młodzieżowego. Język ciągle ewoluuje, a badanie jego zmian wydaje się interesujące dla językoznawców.

    OdpowiedzUsuń
  16. Kiedyś usłyszałam od starszej osoby: ,,Ciekawy jestem czy nadejdzie taki czas, kiedy to codzienny język tak przesiąknie slangiem, którym posługuje się młodzież, że przestanę rozumieć co do mnie mówią…”

    OdpowiedzUsuń
  17. Jerzy Bralczyk o języku młodzieży:

    „Język młodzieży jest oryginalny, bo taki jest zresztą zamiar i idea tego języka".

    "Jest także inny niż język ogólny, choć możemy w nim zaobserwować pewną potoczność”.

    „Jest […] nasycony anglicyzmami, ponieważ młodzież […] ma aspiracje do tego, aby funkcjonować internacjonalnie"

    OdpowiedzUsuń
  18. Język obecnej młodzieży jak mówi autor- charakteryzuje się przemijalnością. Młodzieżowe słowa zmieniają się bardzo szybko i bardzo często, a uczą się ich coraz młodsze osoby. Uważam, że dla dobra naszego pięknego języka powinniśmy nie iść jedynie za językowymi trendami, tylko pokazać się z dobrej strony innym osobom posługując się rozmaitym zasobem polskich słów i zainspirować ich w ten sposób również do rozpowszechniania bogactwa języka polskiego.

    OdpowiedzUsuń
  19. Często w mediach na temat Plebiscytu pojawia się sporo kontrowersji, czy dane słowo aby na pewno jest tym "młodzieżowym".
    Sama z chęcią obserwowałam nowe nominowane słowa, ale także zwycięzców. To imponujące jak my młodzi kształtujemy język i tworzymy nowe zwroty pod nasze potrzeby.

    OdpowiedzUsuń
  20. Moim zdaniem słowo "rel" słusznie zostało wybrane na mło0dzieżowe słowo roku. Osobiście sama często go używam.

    OdpowiedzUsuń
  21. Dzisiejsza młodzież używa bardzo dużo swojego slangu wręcz jest nim przesiąknięta, ale to dobrze że młodzi ludzie znajdują swój wspólny język.

    OdpowiedzUsuń
  22. Słowa bądź frazy tworzone przez młodzież uważam za ważne, gdyż poprzez to przyczyniamy się my do rozwoju naszego języka.

    OdpowiedzUsuń
  23. Ostatnio temat młodzieżowego slangu jest dosyć popularny. Osobiście rzadko kiedy go używam.

    OdpowiedzUsuń
  24. Artykuł pokazuje, jak szybko nowe słowa i zwroty młodzieżowe stają się popularne w codziennym języku. To fascynujące obserwować, jak język ewoluuje.

    OdpowiedzUsuń
  25. Osobiście uważam, że powstawanie młodzieżowych słów jest dość istotne, gdyż sprawia to, że młodzi ludzie odnajdują swój wspólny język.

    OdpowiedzUsuń
  26. Fascynujące, jak młodzieżowy język wciąż ewoluuje. "Rel" rzeczywiście trafnie oddaje ducha współczesnej komunikacji.

    OdpowiedzUsuń
  27. Niesamowite jest to w jaki sposób rozwija się w przeciągu krótkiego czasu język młodzieżowy, gdzie wciąż powstają nowe sformułowania. Moim zdaniem jest to dość istotne w dzisiejszych czasach.

    OdpowiedzUsuń
  28. Plebiscyt na młodzieżowe słowo pokazuje, jak kreatywni są nastolatkowie. Często sam mam problemy ze zrozumieniem niektórych słów, jednak znaczna część ułatwia komunikację wśród rówieśników. Niestety takie zwroty mają też wady, ponieważ używając ich zapominamy o tym, jak barwny jest język polski.

    OdpowiedzUsuń