Przemoc rówieśnicza
Kto[…] stosuje przemoc,
już przez to samo odsłania własną nikczemność,
ale kto się posługuje namową,
ten znieprawia duszę tego, którego namawia.
(Ksenofont)
Dość często docierają do nas wstrząsające informacje na temat aktów przemocy wśród nastolatków. Media ujawniają drastyczne okoliczności pobić oraz innych form znęcania się, a nawet morderstw. To skłania do refleksji nad przyczynami tak niepokojącego zjawiska. Na co dzień używa się zamiennie pojęć przemoc i agresja, chociaż znawcy zagadnienia je odróżniają i hierarchizują. Psycholożka Ewa Czemierowska-Koruba konkretyzuje: Agresja jest incydentalnym zachowaniem. Przemoc jest procesem. Agresja dotyczy osób o zbliżonej sile i możliwościach. Przemoc oznacza przewagę sprawcy nad ofiarą lub ofiarami. Używa się również terminu bullying na określenie zjawiska znęcania, zastraszania oraz wykluczania.
Przemoc rówieśnicza. Twórcą definicji tego pojęcia jest szwedzki psycholog i pedagog Dan Olweus. Podkreśla on, że w przemocy rówieśniczej powtarzają się akty przemocy fizycznej lub psychicznej i to w sytuacjach, gdy ofiara nie może się bronić. Istotna jest też dysproporcja sił - sprawca ma przewagę (na przykład jest silniejszy, ma lepszą pozycję społeczną, większą odporność psychiczną, jest bogatszy). Do tego dochodzi intencjonalność, a więc działania agresora nie są przypadkowe: chce skrzywdzić ofiarę, zadać jej ból, przejąć nad nią pełną kontrolę i władzę. Dan Olweus sporządził kwestionariusz, który zawiera 10 form przemocy: przezywanie, wykluczanie z grup, bicie i kopniaki, rozpowszechnianie oszczerczych informacji, niszczenie lub zabór własności, w tym środków pieniężnych, zmuszanie do wykonywania określonych czynności, złośliwe komentarze (zwykle na temat wyglądu), komentarze i gesty seksualne, rozsyłanie krzywdzących materiałów (głównie przez Internet i telefony komórkowe), a także inne, niespecyficzne formy przemocowe.
Przemoc rówieśnicza przybiera różne postaci: fizyczną, werbalną, relacyjną i cyfrową (elektroniczną, cyberprzemoc). Przemoc fizyczna – jest stosowana bezpośrednio (nastolatek jest sprawcą) albo pośrednio (namawia innych do przemocy). W tej grupy zalicza się: bicie, kopanie, popychanie, podstawianie nogi, zabieranie przedmiotów, wymuszanie pieniędzy, niszczenie własności, zamykanie w pomieszczeniach, itd. Przemoc werbalna (słowna) – również bywa bezpośrednia lub pośrednia. Oznacza ona: przezywanie, wyśmiewanie, obrażanie, obmawianie, grożenie, szantażowanie, ośmieszanie, ale też nękanie gestami i minami. Przemoc relacyjna – odbywa się „w białych rękawiczkach”, jest agresją bez kontaktu fizycznego. To takie działania, które mają na celu wykluczenie kogoś z grupy rówieśników, izolowanie i ignorowanie go. Cyberprzemoc - to przemoc wirtualna z wykorzystaniem Internetu i telefonii komórkowej. Rozprzestrzenia się bardzo szybko i ma ogromny zasięg, a więc jest szczególnie dotkliwa. A dodatkowo sprawcy czują się bezkarni, sądząc że są anonimowi. I rzeczywiście, trudniej ustalić ich tożsamość. Przemoc w sieci wyraża się w: poniżaniu, wulgarnych wyzwiskach, straszeniu, nękaniu, szantażowaniu, publikowaniu kompromitujących filmów, zdjęć lub rozmów. Może również oznaczać kradzież tożsamości. Tego typu materiały są niemal niemożliwe do usunięcia.
Bullying. U postaw każdego rodzaju przemocy leży chęć wyrządzenia krzywdy drugiej osobie. Dręczyciel wybiera ofiarę rozmyślnie lub przypadkowo i znęca się nad nią. Bywa, że upatruje sobie następną i kolejną. W ten sposób utrwala nieakceptowalne i antyspołeczne zachowania, stopniowo zanika u niego poczucia odpowiedzialności, wchodzi w konflikt z prawem. Skutki przemocy rówieśniczej dotyczą obu stron – ofiary żyją w stresie i niepewności. To przekłada się na dolegliwości psychosomatyczne: zaburzenia snu oraz różnego rodzaju bóle, a także trudności w nauce. Mają również obniżone poczucie wartości, izolują się, niekiedy podejmują próby samobójcze. Bullying rówieśniczy wywołuje u ofiar ogromne traumę, a z tym nie można się godzić.
Nie bój się. Reaguj! Pamiętaj, że przemoc sama się nie skończy, jeśli nikomu o niej nie powiesz. Koniecznie powiadom o tym kogoś dorosłego – rodzica, nauczyciela, szkolnego psychologa. Jeśli z jakichkolwiek powodów nie chcesz sam zgłosić problemu, poproś o pomoc kolegę, koleżankę, rodzeństwo. Jeśli zamiast mówić, wolisz napisać – przygotuj list do rodziców, nauczycieli i przedstaw w nim problem. Zajrzyj do zakładki pomoc psychologiczno-pedagogiczna na szkolnej stronie internetowej:
http://1lo.com.pl/pomoc-psychologiczno-pedagogiczna-82
Arreta
Grafika:
https://live.staticflickr.com/2086/5719454642_1e2ca23649_b.jpg
https://institutoinclusaobrasil.com.br/wp-content/uploads/2021/04/bullying11.jpg
https://thumbs.dreamstime.com/b/%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B5-rgb-190798021.jpg