Spotkanie ze sztuką

    Muzyka lekiem na całe zło

Odmierzymy, ile siły jest w nas
Wyznaczymy sobie miejsce i czas
A gdy zmienią się reguły tej gry
Może w końcu odkryjemy, jak żyć.

(Turbo - Dorosłe dzieci)

Interesuję się muzyką, a szczególnie muzyką rockową, dlatego postanowiłam napisać post o początkach tego typu muzyki w Polsce, a szczególnie o jej rozwoju na przełomie lat 70. i 80.

Najpierw był rock and roll. W czasach socrealizmu (lata 50.) panował zakaz wykonywania muzyki zachodniej (w tym jazzowej i rockandrollowej). Jednak młode pokolenie chciało pokazać ludziom, że można grać inaczej. Był to pewnego rodzaju bunt przeciwko temu, co działo się w kraju. Muzycy mieli wspólny cel, aby propagować nowe trendy w muzyce. Za umowny początek historii polskiego rocka przyjmuje się rok 1959, kiedy to w Gdańsku z inicjatywy  Franciszka Walickiego powstał zespół rockandrollowy Rhythm and Blues. Ponieważ, zdaniem władz, koncertom towarzyszyły ekscesy na widowni, zespół został rozwiązany. Jego członkowie, z ojcem polskiego rocka Franciszkiem Walickim na czele, założyli w 1960 roku nową grupę bigbitową Czerwono-Czarni. W 1962 roku Franciszek Walicki i Jerzy Kossela stworzyli hasło: polska młodzież śpiewa polskie piosenki i założyli na Wybrzeżu zespół Niebiesko-Czarni (soliści, m.in.: Ada Rusowicz, Wojciech Korda, Piotr Janczerski, Czesław Niemen).  Powstanie Niebiesko-Czarnych stanowiło istotny przełom w  polskiej piosence rockowej i rockopochodnej: wszystkie teksty były śpiewane w języku polskim, a piosenki pisali polscy autorzy i kompozytorzy. Rok 1965 zapoczątkował powstanie zespołów takich jak: Czerwone Gitary oraz Skaldowie, których piosenki do dzisiaj cieszą się popularnością.  Za pierwszą, autentycznie rockową grupę polską, realizującą w swojej muzyce (o korzeniach bluesowych) ideały rockowej rewolucji obyczajowej z lat 60. , był zespół Breakout rockbluesmana Tadeusza Nalepy. Na samym początku lat 70. XX wieku polski big-beat zaczął przeobrażać się w prawdziwą muzykę rockową. Pomogła w tym niewątpliwie płyta Enigmatic Czesława Niemena. Przebój Dziwny jest ten świat, zaprezentowany przez Niemena w 1967 roku na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, wywołał ogólnonarodową dyskusję nad problemami młodzieży -  buntem oraz jej potrzebami i światopoglądem.

Muzyka Młodej Generacji, czyli przełom 80. Nowe zespoły pod koniec lat 70. wywołały kolejną falę zainteresowania muzyką rockową. To w tym okresie powstało ich najwięcej.  Bardziej znane to: Republika, Brygada Kryzys, Tilt, Aya RL, Siekiera, Klaus Mitffoch,  Lech Janerka,  Kult,  Maanam,  Rezerwat, Made in Poland czy Obywatel G.C. Po ożywieniu zainteresowania młodzieży rockiem, od początku lat 80. zaczął się rozwijać w Polsce nurt punkrockowy i tzw. nowofalowy (nawiązujący do modnego na Zachodzie New Wave). Ogólnopolski Przegląd Muzyki Młodej Generacji, później Festiwal Muzyków Rockowych w Jarocinie, był największym festiwalem muzyki rockowej w państwach bloku wschodniego. Andrzej Nowak z zespołu TSA tymi słowami podsumowuje festiwal: Jarocin to była wtedy magiczna nazwa, nadzieja dla muzyka, który chciał coś zaprezentować nie tylko na jednym koncercie, ale na całe życie. Pierwszym zwycięzcą festiwalu był Ogród Wyobraźni, ale to bluesowo-rockowy Dżem, zdobywca drugiego miejsca, stał się ikoną polskiej muzyki. Do ścisłej czołówki wszedł również zespół TSA po piorunującym występie z piórami na ramionach w Jarocinie oraz później na Rockowisku.

Głód rocka w Polsce był tak wielki, ponieważ ta muzyka kojarzyła się z wolnością, buntem przeciw starszemu pokoleniu, ale przede wszystkim przeciwko systemowi komunistycznemu. Chcemy być sobą grupy Perfect – przekręcane było podczas koncertów przez publiczność na: Chcemy bić ZOMO.  Gdy 13 grudnia 1981 roku został wprowadzony stan wojenny w Polsce, muzycy TSA dostali propozycję zagrania koncertu, jednak pod ścisłym nadzorem ZOMO z karabinami. Zespół miał zachowywać się zupełnie inaczej, miał stać na baczność elegancko ubrany. Podczas piosenki Maanamu Nocny Patrol cała sala w pewnym momencie wkładała lub ściągała okulary. Ten prosty gest urastał do rozmiaru symbolu. Gdy Maanam nie chciał wystąpić dla towarzyszy radzieckich w Sali Kongresowej, dziennikarze radiowi dostali wiadomość, żeby nie  transmitować tego zespołu. Z piosenki To tylko tango Marek Niedźwiecki wyciął tylko charakterystyczne werble i zmontował tak, że szły przez pół minuty. Decydenci nie wiedzieli, o co chodzi. To dało efekt odwrotny niż zakładały władze, czyli Maanam stał  się jeszcze bardziej popularny. Nie było wesoło, nie było radośnie i stąd myślę były te hymny pokolenia - powiedział dziennikarz Marek Niedźwiecki. Na antenie radiowej trójki w dość nietypowych okolicznościach pojawiła się piosenka Perfectu - Autobiografia. Zbigniew Hołdys przyniósł taśmę z nagraniem mówiąc, że UB za nim chodzi i jeżeli ta piosenka nie pojawi się dzisiaj na antenie radia, to pewnie nie pojawi się już nigdy. O godzinie 16 zagrano utwór w popołudniowej audycji. O godzinie 19:30 zaczynała się Lista Przebojów Trójki. Piosenka weszła na miejsce siedemnaste w ciągu trzech godzin. Lady Punk, Odział Zamknięty, Republika proponowały mocną muzykę intrygujące, metaforyczne teksty, które idealnie oddawały atmosferę szarej peerelowskiej rzeczywistości oraz potrzebę zmian. Wojciech Słota, twórca filmu dokumentalnego o muzyce rockowej, powiedział w wywiadzie: Muzyka z lat 1980-81 to coś zupełnie innego niż ta stworzona już w stanie wojennym. Oczywiście, nie popadamy w skrajność, nie chcemy udowadniać nikomu, że to rock obalił w Polsce komunizm, ale przecież wówczas chyba mało która dziedzina kultury tak bezpośrednio odnosiła się do rzeczywistości i miała przy okazji taką siłę przekazu. Więc – jeśli mówimy o znaczeniu tej muzyki dla całego pokolenia – to chyba najistotniejszy jest fakt, że ci wszyscy ludzie nagle poczuli, że ktoś mówi w ich imieniu, że mówi ich językiem Przynajmniej przez chwilę czuli się wolni – na koncertach, na festiwalach takich jak Jarocin. Ta muzyka oswajała ich strach przed władzą, a niektórych popychała do kolejnych działań.

Co mnie zainteresowało w muzyce sprzed prawie 40 lat? Muzykę tę wyróżnia energia, rytm, wyrazista melodia. Teksty piosenek rockowych są metaforyczne, mają podwójne dno. To prawdziwa sztuka protestu i buntu, a przecież to są postawy uniwersalne i szczególne ważne dla młodych ludzi.

Jeżeli interesujesz się muzyką polskiego rocka i chcesz się dowiedzieć więcej na ten temat, to zachęcam Cię do obejrzenia filmu z 2010 roku Beats of Freedom - Zew Wolności w reżyserii Leszka Gnoińskiego i Wojciecha Słoty. Przygotowując się do napisania postu, kupiłam właśnie ten film oraz obejrzałam cykl filmów dokumentalnych przedstawiający dzieje muzyki rockowej w Polsce - Historia polskiego rocka. A tym, którzy chcą poczytać, zamieszczam link do świetnej broszury o polskim rocku: http://www.charlie.pl/pliki/bof_materialy_edukacyjne.pdf

Manalana

Grafika:

zdjęcia własne

http://www.polskirock.art.pl/popoludnie-z-mlodoscia,czerwono-czarni,3512,plyta.html

http://kultura.wp.pl/title,Beats-of-Freedom-Zew-wolnosci,wid,12045659,wiadomosc.html

http://www.charlie.pl/pliki/bof_materialy_edukacyjne.pdf