Wilk z lasu, osioł do ławki…
Nie wstyd nie wiedzieć,
lecz wstyd nie pragnąć swej wiedzy uzupełnić.
(Feliks Chwalibóg)
Post Frazeologia bez tajemnic (z 23 czerwca 2014 roku) zainspirował mnie do dalszych
poszukiwań. Mój pomysł polega na przyjrzeniu się zwierzętom. Występują w
licznych powiedzeniach, przysłowiach, skrzydlatych słowach. Są bohaterami
niezliczonych bajek, od antyku poczynając. Dlaczego? Dlatego, że są
uznawane za symbole cech ludzkich. Oto kilka przykładów: robak oznacza
służalczość; wąż – mądrość i medycynę; kaczka – oszukaństwo, fałsz; gołąb
– niewinność, miłość i pokój; kruk – długowieczność, niepowodzenie, pecha;
świerszcz – starość. Poniżej proponuję historię kilku „zwierzęcych” przysłów i
związków frazeologicznych.
Nie wywołuj wilka z lasu – nie prowokuj
niebezpiecznych sytuacji. W przysłowiu widoczne jest echo wierzeń, że
wypowiedzenie nazwy groźnego zwierzęcia może je przywołać. Wiązało się to z
wiarą w imiona sekretne (Boga, diabła, demona, zwierzęcia). Tabu imienne w
stosunku do zwierząt wzbudzających strach lub czczonych istniało na całym
świecie. Wilk był symbolem nienasyconej żarłoczności i żądzy mordu, jego wycie
lub pojawienie się uważano za bardzo zły znak. Nie wymawiano też imienia
niedźwiedzia, zastępując je eufemizmami: brązowy, oblizujący, miodojad. Tygrys
to pręgowany, krokodyl – dziadek albo staruszek, a lew to chłopiec z brodą.
Niedźwiedzia przysługa – przysługa przynosząca
szkodę temu, komu została wyświadczona. Niedźwiedź jest symbolem gwałtowności
i niezdarności. Powiedzenie pochodzi z bajki o niedźwiedziu i pustelniku.
Niedźwiedź, troszcząc się o przyjaciela – pustelnika, chciał spędzić z
jego czoła muchę. Niestety, zabił i muchę, i pustelnika.
Ośli most – bryk, książeczka
zawierająca skrót lektury szkolnej, rozwiązania zadań matematycznych,
tłumaczenia utworów klasycznych. Oznacza też pierwsze trudniejsze twierdzenie,
przez które niełatwo przebrnąć nieukom. Dlaczego ośli? Ponieważ
literatura pokazuje osła jako symbol głupoty, narowistości, powolności i
próżniactwa. Dlatego też w dawnej Polsce była ośla ławka, w
której sadzano leniwych uczniów, wkładając im czapki z oślimi uszami. Jest
również ośle
kopnięcie oznaczające wzgardę okazaną upadłej wielkości. Fedrus w swojej
bajce opowiada o tym, jak dzik i byk bezkarnie znęcają się nad umierającym
lwem. Widząc to, osioł wybija mu kopytem dziurę w głowie.
Wyhodować żmiję na własnym łonie (na własnej piersi) – mieć w najbliższym otoczeniu, wśród
bliskiej rodziny (dzieci) osobę złowrogo, nienawistnie nastawioną wobec nas. W
bajkach Ezopa, Lafontaine`a i Mickiewicza czytamy o człowieku,
który znalazł zmarzniętą żmiję i schował ją w zanadrzu, aby się ogrzała.
Gdy już wróciła do życia, ukąsiła swego dobroczyńcę, który umarł.
Żaba – jak każdy symbol – ma wiele znaczeń.
Oznacza również próżność, zarozumiałość, czcze przechwałki i pychę.
Pewnie stąd się wzięło określenie nadęta żaba.
W jednej z bajek Fedrus opowiada o żabie, która zazdrościła wołowi
potężnej budowy. Aby mu dorównać (lub go przerosnąć), tak długo się
nadymała, aż pękła. Podobno stąd się wziął zwrot: pękać z zazdrości.
Pewnie dlatego też powstało przysłowie: konia kują, a żaba
nogę nadstawia. Sytuacja odnosi się do człowieka, który stwarza pozory
uczestnictwa w ważnej cudzej pracy.
Bocianie prawo – prawo rzymskie, które
zobowiązywało dzieci do utrzymywania starych, będących w
potrzebie rodziców. Bocian symbolizuje spokój, szczęście domowe,
wdzięczność i miłość synowską. Zgodnie z poglądami antycznymi i
średniowiecznymi, bociany karmią swych starych zniedołężniałych rodziców i
dbają o czystość ich gniazd.
Lwia część – główna, największa,
najważniejsza. Może też być lwia spółka,
czyli taka, w której główną część korzyści przywłaszcza sobie mocniejszy prawem
silniejszego. Bajka Ezopa mówi o spółce czterech zwierząt: lwa, osła, lisa i
wilka. Razem upolowały jelenia, ale cztery części mięsa zabrał
lew, odpowiednio to tłumacząc. Pierwszą ćwiartkę wziął jako wspólnik, drugą za
odwagę. Trzecią ze względu na apetyty rodziny. Do czwartej ma prawo, a
jeśli ktoś się nie zgadza, może wystąpić i zaprotestować. Tak oto wszyscy
wspólnicy odeszli z niczym. A lwia część – jak widać – może oznaczać też całość.
W tym kontekście jasne jest też sformułowanie iść (włazić) do
jaskini lwa.
Wystarczy odrobina chęci i można poznać
znaczenie wielu innych przysłów, powiedzeń, skrzydlatych słów. Co znaczy pies ogrodnika, psy
wieszać na
kimś, użyć
jak pies w studni albo pies, bo nie pieje?
Skąd się wzięły: zajęcza
skórka, zajęcze serce, zajęcze życie? Jak wytłumaczyć pojęcia: kura domowa, święte
kury, wart czarnej kury? Jaki jest rodowód przysłowia: jedna jaskółka nie
czyni wiosny? Zachęcam do poszukiwań, które mogą dać wiele satysfakcji.
Wiktoria
Wiktoria
Grafika:
http://forum.kerch.com.ru/fetch/7/d/7d7733f2c71d037300135c2b28639fc7.jpg
http://img.sadistic.pl/pics/a14c21d9191f.jpg
http://www.iceis.pl/zaba/zaba_naklejka_naba550px.jpg
Ciekawy post. Zajęłam się poszukiwaniem znaczenia kilku z zaproponowanych przez Ciebie powiedzeń. Na przykład "pies ogrodnika" oznacza osobę, która utrudnia innym dostęp do czegoś, mimo że sama nie ma z tego żadnego pożytku. Źródłem tego pojęcia była bajka Ezopa, mówiąca o psie, który nie dopuszczał koni do siana, pomimo że sam nie mógł go jeść. "Wieszać na kimś psy" oznacza natomiast oczernianie kogoś, potępianie go. Skąd się to wzięło ? W średniowieczu gdy człowiek popełnił wyjątkowo okrutny czyn, zostawał skazany na karę śmierci przez powieszenie i był on wieszany razem z psami. Mówiono wtedy, że skazany nie zasługuje na miano człowieka, więc umiera w towarzystwie psa.
OdpowiedzUsuńBrawo #emka! Myślę, że czujesz, jak fascynująca jest pasja poznawcza. Pozdrawiam.
OdpowiedzUsuńJa znalazłam ciekawe informacje o znanym polskim przysłowiu: jedna jaskółka nie czyni wiosny.
OdpowiedzUsuńZnane powiedzenie ma sens zarówno dosłowny, jak i przenośny. Wiadomo, że jaskółki są ptakami, które trudny okres zimowy spędzają w ciepłych krajach i na legowiska w takim klimacie jak nasz przylatują dopiero wiosną, zwykle pod koniec marca albo na początku kwietnia. Zdarza się jednak, że widuje się je już w pierwszych dniach marca, kiedy zima wprawdzie się kończy, ale nie chce jeszcze ustąpić miejsca wiośnie.
Przenośny sens przysłowia zawdzięczamy Arystotelesowi i jego Etyce nikomachejskiej. Przeczytał on pouczającą bajkę Ezopa Rozrzutnik i jaskółka (w innym tłumaczeniu Młody utracjusz i jaskółka) i zachwycił go morał z niej płynący.
Chodziło o to, że pewnego razu jaskółka wyleciała z zimowego ukrycia na powietrze, gdyż poczuła powiew wiosny, co zobaczył młody utracjusz, czyli człowiek lekkomyślnie postępujący, i postanowił sprzedać zimowy płaszcz, a otrzymane pieniądze roztrwonić na hulanki. Tymczasem po kilku dniach mrozy wróciły.
Przesłanie powiedzenia jedna jaskółka nie czyni wiosny wydaje się więc jasne: nie wystarczy jeden jedyny raz zrobić coś dobrego dla drugiego człowieka, żeby wyrobiono sobie o kimś takim dobrą opinię; nie wystarczy raz jeden zachować się wspaniałomyślnie, by uznano nas za kogoś wyjątkowego itp. Właściwą opinię o kimś wyrabia się po dłuższym okresie, na podstawie zachowania czy postępowania w różnych sytuacjach, najczęściej trudnych i niespodziewanych.
Poszukując ciekawych związków znalazłam takie :
OdpowiedzUsuń-Biały kruk - czyli bardzo rzadki egzemplarz książki, publikacji lub innej rzeczy
-Bić jak w kaczy kuper - wyżywać się na na czymś lub kimś, stanowiącym łatwy cel ataku
-Biec świńskim truchtem -biegać spokojnie, z prędkością podobną do szybkości marszu
-Jak kot z pęcherzem - o sposobie poruszania się niecierpliwie, nieustannie, bez chwili spokoju.Frazeologizm pochodzi od urządzanych dawniej zabaw, kiedy przywiązywano kotu do ogona wypełniony świński pęcherz, a zdezorientowane zwierzę próbowało się od niego za wszelką cenę uwolnić
Jest także wiele innych, ciekawych związków frazeologicznych. Zachęcam do zapoznania się z nimi .
OdpowiedzUsuńZainspirowana postem oraz poprzednimi komentarzami również postanowiłam znaleźć kilka znaczeń ciekawych przysłów. Na przykład: Pokorne cielę dwie matki ssie- znaczy to, że gdy człowiek jest dla kogoś dobry to drugi człowiek mu odwdzięcza się, czyli warto być pokornym. Innym przykładem może być „Psie prawo słuchać pańskiej trąby” oznacza to w sensie metaforycznym obowiązek podległości i posłuszeństwa. Kolejny przykład: Gonić w piętkę ( na otrop, pod trop, w skopec ). W myśliwskim rozumieniu tego zwrotu oznacza on, że pies podąża tropem zwierzyny w kierunku przeciwnym do tego w którym umyka, oznaczać to może , ze pies jest już stary i zniedołężniały. W języku potocznym gonienie w piętkę oznacza starość lub zbliżanie się śmierci człowieka poważnie chorego. Innym zwrotem jest : Kto szczwania nie świadom próżno z nim w pole, oznacza, że z człowiekiem bez umiejętności lepiej nie zaczynaj pracy.
Bardzo interesujący post, również postanowiłam poszukać przysłów o takiej samej tematyce i znalazłam kilka ciekawych.
OdpowiedzUsuńStrzeż się psa milczącego i spokojnej wody: sentencja łacińska.
Góra urodziła mysz: szumne zapowiedzi dużych zmian i ulepszeń dały marne wyniki.
Na pochyłe drzewo nawet kozy skaczą: jeśli się komuś nie wiedzie i nie potrafi się on bronić przed atakami, to wszyscy mu dokuczają, nawet ci, którzy w innej sytuacji by tego nie robili.
Bardzo ciekawy post. Poszukałam znaczeń niektórych związków frazeologicznych,
OdpowiedzUsuńnp. kura domowa oznacza kobietę, która rezygnuje z kariery zawodowej na rzecz zajmowania się domem i wychowywania dzieci.
Ktoś użył jak pies w studni - ktoś spodziewał się czegoś przyjemnego w danej sytuacji, lecz nie spotkało go nic dobrego.
Pies, bo nie pieje - (łac. canis a non canendo) oznacza nielogiczne wyjaśnienie czegoś.
Poszukałam trochę o zającach. Nawet nie wiedziałam, że tyle o nich piszą :) Symbolika:Płodność; księżyc; ciągła odnowa życia; seksualność; pożądanie; lęk, tchórzostwo; czujność; prędkość/szybkość; brak zasad; obłęd; intuicja; ciekawość; spryt; wegetarianzim; wiosna; Wielkanoc; zmysłowość
OdpowiedzUsuńOkiem wielu kultur i religii:
-uznany przez Księgę Kapłańską za zwierzę nieczyste (weszło do korabia Noego, jednak nie wolno było ich jeść i składać w ofierze Bogu)
-w dzień śpi, w nocy czuwa (śpi z otwartymi oczami – podobnie do lwa)
-w baśniach i podaniach wielu ludów księżyc albo sam jest zającem, albo też znajdujące się na nim jasne i ciemne płaszczyzny są obrazowo interpretowane jako zające
-biały królik/zając jest symbolem pokus ciała, szczęścia, tajemniczości, magii, nieuchwytności chwili
-jest towarzyszem Hekate - bogini Księżyca na nowiu, która nawiedzała rozdroża jako władczyni czarów.
-czarownice i wiedźmy:
często przybierały postać zająca – można je było zabić tylko srebrną kulą, stąd przebiegnięcie drogi przez zająca uznawane jest za przynoszące nieszczęście
rządziły burzami, zwłaszcza na morzu, dlatego na statku nie wolno było użyć słowa ,,zając".
-zajęcza skórka, zajęcze serce, zajęcze poty symbolizuje tchórzostwo
Kilka innych przysłów związanych ze zwierzętami:
OdpowiedzUsuń-zapomniał wół, kiedy cielęciem był- używane gdy ktoś poucza mimo że sam kiedyś (w młodości) zachowywał się tak samo w danej sytuacji
-adwokat niech głowę, a koń niech ma nogi- każdy powinien mieć to, co mu potrzebne. Etymologia przysłowia: zostało użyte w Benedykcie Winnickim Wincentego Pola
-koń ma cztery nogi i też się potknie- oznacza to że każdy nawet wykształcony człowiek, specjalista w swojej dziedzinie czasem się myli.
-kot się myje, będą goście- używane gdy pewne oznaki zapowiadają jakieś zjawisko
-łaska pańska na pstrym koniu jeździ- pomoc i przychylność osób bogatych jest niestała
-w nocy wszystkie koty są czarne - gdy nie zna się sytuacji, można się łatwo pomylić w ocenie
-jak pies je, to nie szczeka- czasami lepiej nie robić dwóch rzeczy jednocześnie
Zwierzęta nie tylko przedstawiane są w związkach frazeologicznych. Są zawarte również w bajkach.
OdpowiedzUsuń''Lwi dział'' jest zawarty w bajce Ignacego Krasickiego ''Lew i zwierzęta''.
Lew, ażeby dał dowód, jak wielce łaskawy,
Przypuszczał konfidentów do swojej zabawy.
Polowali z nim razem, a na znak miłości
On jadł mięso, kompanom ustępował kości.
Gdy się więc dobroć taka rozgłosiła wszędy,
Chcąc im jawnie pokazać większe jeszcze względy,
Ażeby się na jego łasce nie zawiedli,
Pozwolił, by jednego spośród siebie zjedli.
Po pierwszym poszedł drugi i trzeci, i czwarty.
Widząc, że się podpaśli, lew, choć nieobżarty,
Żeby ująć drapieży, a sobie zakału,
Dla kary, dla przykładu, zjadł wszystkich pomału.
W tytule zawarta jest hierarchia ważności. Z bajki wynika, że pod pozytywnymi cechami lwa kryje się okrucieństwo, jest w nich zawarta ironia. Większość łowów przypadła władcy. Ten jednak na znak łaskawości oddaje pozostałość.
A ja znalazłam drugą bajkę Ignacego Krasickiego o tym samym tytule, w której również występuję zwierzęta będące alegoriami.
UsuńGdy się wszystkie zwierzęta u lwa znajdowały,
Był dyskurs: jaki przymiot w zwierzu doskonały.
Słoń roztropność zachwalał, żubr mienił powagę,
Wielbłądy wstrzemięźliwość, lamparty odwagę;
Niedźwiedź moc znamienitą, koń ozdobną postać,
Wilk staranie przemyślne, jak zdobyczy dostać,
Sarna kształtną subtelność, jeleń piękne rogi,
Ryś odzienie wytworne, zając rącze nogi;
Pies wierność, liszka umysł w fortele obfity,
Baran łagodność, osieł żywot pracowity.
Rzekł lew, gdy się go wszyscy o zdanie pytali:
"Według mnie ten najlepszy, co się najmniej chwali".
Ja zajęłam się tymi rzadziej przeze mnie używanymi:)
OdpowiedzUsuńtłumaczyć jak chłop krowie na miedzy- tłumaczyć coś komuś cierpliwie, w sposób prosty, jasny, jak osobie mało inteligentnej
dzielić skórę na niedźwiedziu- przedwcześnie cieszyć się z osiągnięcia planowanych korzyści
na wołowej skórze by nie spisał- czegoś jest tak dużo, że trudno wszystko wymienić, spisać
Super post, jak widać udało Ci się nawet zachęcić nas do poszukania informacji na własną rękę. Jak zwykle można się czegoś nauczyć :)
Czytając Twój post pomyślałam o moich kotach i zainspirowało mnie to do wyszukaniu kilku przysłów związanych z kotami:
OdpowiedzUsuńBodaj tak kot płakał
Chociaż masz dobrego kota, jednak Cię po śmierci myszy zjedzą
Często inny chart porwie kota, nie ten co dogoni
Dalej kot trzaśnie, niżli mysz skoczy
Dla kota za dużo, dla psa za mało
Dobrze na piecu, a kot jednak mruczy
Jadłby kot ryby, ale nie chce ogona maczać
Jak kota nie ma, to myszy biegają
Jeden kot stada myszy się nie boi
Kocie łapki w aksamitnych trzewikach
Kot, który chodzi własnymi drogami
Kot się myje, będą goście
Kot śpiący myszy nie wychwyta
Kot się myje będzie deszcz
Kota komuś popędzić
Kotowi żart, a myszce śmierć
Koty z kimś drzeć
Kota na myszy, na zające charta
Ma kotki w głowie
Najlepiej cicho siedzieć sobie w jamie, ani być z kotem, ani przeciw kotu
Naprzędła kotka półtora motka, kot się rozigrał, motki pozrywał
Nie ciągnij kota za ogon, to cię nie zadrapie
Nie dla kota sadło
Nie każdy kot łowny
Pierwsze koty za płoty
Przewrócić(wykręcić) kota ogonem
Pytali się kotka, czy śmietanka słodka
Rzuć, jak chcesz kota, a on zawsze na nogi padnie
Sprawić kocią muzykę
Starego kocura nie trzeba uczyć myszy chwytać
Wstyd kota w ogon
Zabawa w kotka i myszkę
Zwąchał kot kiełbasę, a nie zwąchał kija
Zwyczajnie łowna kotka szczura chwyta
Z tym kot rad mieszka w zgodzie, kto mu się da lizać po brodzie
Kota kupuje w worze
Mieć kocie oczy
Przewrócić (wykręcić) kota ogonem
Głaszcz ty kotowi skórę, a on ogon wzgórę
Gadałby kotek, ale język krotek
Im kot starszy, tym ogon twardszy
Iść kocią łapką
Jeden kot stada myszy się nie boi
Jak kotka jajo zniesie
Kot kotkę okaleczył, kot kotkę będzie leczył
Kot łowny a chłop mowny zawsze sobie da radę na świecie
Kot niełowny i chłop niemowny często głodny
Nie igraj, kotko z pieskiem
Nie igraj, kotku z niedźwiedziem
Póki kot miauczy, póki szperki nie zje, a potem się oblizuje
Stąd kot, a stąd jednorożce
Cieszę się, że post stał się impulsem do poszukiwań i poszerzenia wiedzy. Mam też nadzieję, że sprawił Wam trochę radości. Pozdrawiam wszystkich czytelników oraz autora.
UsuńNie wiedziałem, że istnieje tyle związków frazeologicznych związanych ze zwierzętami... Dzięki temu postowi poznałem wiele nowych, a dzięki komentarzom poznałem ich jeszcze więcej. Mam zamiar zacząć używać wielu z nich do ubarwiania moich wypowiedzi.
OdpowiedzUsuńWspaniały post. Pokazuje jak bardzo rozwinięty jest nasz język. Zainspirowana nim i komentarzem happy* o związkach frazeologiczych związanych z kotami postanowiłam wyszukać podobne, ale z psami. Oto niektóre z nich :
OdpowiedzUsuńcoś zdaje się psu na buty - coś jest kompletnie niepraktyczne, nikomu niepotrzebne, bez sensu: Heniek jest urodzonym wynalazcą, szkoda tylko, że jego pomysły zdają się najczęściej psu na buty. Choćby wczorajszy gadżet - korkociąg służący do otwierania butelek od środka.
goić się jak na psie - goić się bardzo szybko, bez komplikacji: Bałem się, że będziesz musiał zostać dłużej w szpitalu, ale na szczęście rana goi się jak na psie.
wierny jak pies - bardzo wierny: Włodek był wierny jak pies, nigdy nie zwiódł swoich przyjaciół.
głodny jak pies - bardzo głodny: Wrócił do domu głodny jak pies, więc natychmiast wpadł do kuchni, gdzie siostra już odgrzewała mu obiad.
jak pies z kotem - w niezgodzie: To aż dziwne, Ala i Romek to rodzeństwo, tyle ich łączy, a żyją ze sobą jak pies z kotem.
jak psu z gardła wyciągnięte - niechlujne, pomięte: Cóż ty na siebie założyłeś. Ta koszula wygląda, jak psu z gardła wyciągnięta. Wygląda na to, że twoja żona nie potrafi prasować.
pies z kulawą nogą nie przyjdzie - nikt nie przyjdzie: To tutaj zamierzacie otworzyć swoją kawiarnię? Ależ to zupełnie pustkowie, tu nawet pies z kulawą nogą nie przyjdzie.
wieszać na kimś psy - obmawiać kogoś; źle o kimś mówić; oskarżać kogoś o coś: Przestań już wieszać na mnie psy i opowiadać bzdury o mojej rzekomej fascynacji tą kobietą. Nie miałem, nie mam i nie będę mieć z nią nic wspólnego.
zejść na psy - podupaść: Kiedyś był tu wspaniały staw pełen ryb, ogród z całymi szpalerami róż i prześliczny dworek, potem wszystko zeszło na psy, bo nowy właściciel częściej przebywał w gościnie niż we własnym domu.
na psa urok - za pomocą takiej formuły odczyniano złe uroki. Dziś: Tfu, na psa urok! Po co powiedziałeś, że schronisko może być nieczynne?! Jeszcze naprawdę tak będzie, a wtedy chyba zamarzniemy w tych górach.
całuj psa w nos - nic z tego: Chciałbyś dostać karnet na basen za darmo? Całuj psa w nos - Celina już się zatroszczyła o to, żeby nikt nawet ci go nie pożyczył, a co dopiero dał!
francuski piesek - ktoś przesadnie delikatny, rozpieszczony: Damian to taki francuski piesek, musisz mu zapewnić pełny komfort, bo inaczej zamęczy cię narzekaniem na niewygody.
Dodam jeszcze dwa które znalazłem.
Usuńnależy się jak psu buda - coś się komuś bezwarunkowo należy
tu leży pies pogrzebany - wyrażenie używane, gdy ktoś znajduje sedno sprawy, przyczynę problemu
Nie zdawałam sobie sprawy z tego, że mieszałam dwa poprawne związki frazeologiczne w jeden błędny. A są to kontaminacje.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawy post. Zadziwiające jest to, że istnieje tak wiele „zwierzęcych” przysłów i związków frazeologicznych. Znalazłam jeszcze kilka:
OdpowiedzUsuńpchli targ- bazar z rzeczami używanymi, artykułami dla kolekcjonerów
pieskie życie- życie nędzne, pełne wyrzeczeń i trudności
kaczka dziennikarska- nieprawdziwa, zmyślona informacja prasowa
robić z kogoś jelenia- traktować kogoś niepoważnie, nieuczciwie, kpić z kogoś
Nie zgadzam się z tym, że Kruk jest symbolem tylko długowieczności, niepowodzenia i pecha. W różnych kulturach przyjmowany był na różne sposoby. Poczytajcie sobie o nich więcej, to bardzo ciekawe stworzenia. http://www.thecrow.pl/artykuly-i-wywiady/kruk-w-mitologii-i-podaniach/
OdpowiedzUsuńDo +Raven. Przykro mi, ale nie potrafię "obronić" kruka. Nie wiem, o jakich piszesz kulturach, ja po prostu powiem, co wiem o tym ptaku i co wie Władysław Kopaliński.
OdpowiedzUsuńKruk to symbol: niepokoju, choroby, zepsucia, grzechu, herezji, wojny, śmierci, okrucieństwa, złości, drapieżności, chciwości, plądrowania, rozkładu trupiego, złych przeczuć, złej wróżby, fałszu, bezczelności,, diabła, duszy złej osoby, boga piekieł, sumeryjskiego Nergala o dwóch twarzach; wedyjskiego boga wiatru, burzy i wojny.
No i tu może trochę pomyślniej: symbolem samotności, długowieczności, myśli, pamięci,
wszechwiedzy, proroctwa, nadziei, opatrzności, światła, świtu, Słońca; bystrości, spostrzegawczości, pojętności.
Ale: w średniowieczu kruk wiązał się z hańbiącą śmiercią na szubienicy. "Paść kruki" oznaczało wisieć na szubienicy.
Większość z podanych w poście związków frazeologicznych już znałam. Niektóre niestety błędnie interpretowałam.
OdpowiedzUsuńNajciekawszy związek frazeologiczny według mnie to ośli most. Pozostałe związki były mi znane również, jednak cieszę się że utrwaliłem sobie ich znaczenie.
UsuńMoim zdaniem najciekawszy związek frazeologiczny to niedźwiedzia przysługa. Nigdy wcześniej się z nim nie spotkałem i cieszę się że poznałem jego znaczenie. Bardzo interesujący artykuł.
UsuńInteresujące przykłady, B. Najbardziej spodobała mi się bajka, z której pochodzi powiedzenie "niedźwiedzia przysługa". Dowiedziałam się, że jej autorem jest Iwan Kryłow, jednak nigdzie nie mogę jej znaleźć.
OdpowiedzUsuńBardzo ciekawe przykłady, o niektórych słyszałam, ale nie o wszystkich. Zaciekawiło mnie znaczenie związku "wart czarnej kury" i dowiedziałam się, że ktoś wart czarnej kury byłosobą, która postradała zmysły.
OdpowiedzUsuńMi bardzo podoba się przysłowie: trafiło się ślepej kurze ziarno. Oznacza zdobyć coś przypadkiem, coś normalnie trudnego do otrzymania.
UsuńDo Kacpra!
Usuń"Mi bardzo podoba się"! Po prostu super! Mogę pisać o tym błędzie jeszcze tysiąc razy, ale i tak nikogo to nie obchodzi. Przynajmniej takie odnoszę wrażenie.
Powtórzę jeszcze raz - bez nadziei, że ktoś to zapamięta. "Podoba mi się bardzo"!
Dziękuję za upomnienie. Zazwyczaj staram się poprawnie wyrażać, jednak tym razem nie zauważyłem błędu.
UsuńNie sądziłam, że te powiedzenia mają taki interesujące pochodzenie. Bardzo ciekawy post. Dzięki informacjom w nim zawartym będę mogła bez obaw używać tych związków frazeologicznych.
OdpowiedzUsuńNie sądziłem, że na temat tak oczywistych przysłów można tak się rozpisać :) post interesujący, dzięki niemu w niewielkim stopniu powiększę swoje słownictwo
OdpowiedzUsuńNigdy nie zastanawiałam się nad sensem symboli nazw zwierząt. Zaciekawiło mnie Bocianie prawo. Myślę, że często się nim i my posługujemy.
OdpowiedzUsuńPost na pewno przyda się podczas pisania wypracowań :). Ja również znalazłem ciekawe związki frazeologiczne!
OdpowiedzUsuń- sowa huczy, choć ją nikt nie uczy - pewne rzeczy przychodzą samoistnie, naturalnie; wystarczy poczekać
- koń ma cztery nogi i też się potknie - każdemu zdarzają się pomyłki
- łaska pańska na pstrym koniu jeździ - przychylność osób bogatych nie jest stała
- kot kotkę okaleczył, kot kotkę będzie leczył - ten, kto wyrządził szkodę, powinien ją naprawić
- pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki - nic wartościowego nie przychodzi w życiu bez trudu
- kruk krukowi oka nie wykole - osoby zaprzyjaźnione nie zrobią sobie krzywdy
Pochodzenie związku frazeologicznego "jedna jaskółka wiosny nie czyni":
Jaskółka to m.in. symbol szczęścia i dobrych nowin. Jedna dobra wiadomość w obliczu ogromu innych, których nie znamy nie ma znaczenia.
W przyrodzie jest tak samo; jedna jaskółka może przylecieć zbyt wcześnie np. z powodu zaburzeń w orientowaniu się w przestrzeni.
Pozdrawiam!
+Pwl! Z jaskółką było trochę inaczej. Odwołam się do bajki Ezopa "Młody utracjusz i jaskółka" Otóż, utracjusz roztrwonił wszystko, oprócz płaszcza. Ponieważ zobaczył pierwszą jaskółkę, pomyślał, że już lato. Niestety, przyszły mrozy, jaskółka zginęła, a utracjusz marznie, złorzecząc jaskółce, że go zwiodła.
UsuńTak więc widzisz, że jedna jaskółka nie czyni wiosny (tym bardziej - lata - jak w bajce).
O wielu z powyższych związków frazeologicznym nigdy nie słyszałam albo też źle je interpretowałam. Dodam jeszcze dwa:
OdpowiedzUsuńkrowa, która dużo ryczy, mało mleka daje - z przechwałek niewiele wynika lub ten, kto najwięcej mówi, zwykle niewiele robi;
lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu - lepsze coś co jest niedoskonałe, ale pewne, dostępne niż niedostępny ideał.
Bardzo ciekawy post. Dziękuję autorowi za podanie etymologi związków frazeologicznych i ubogacenie mojego słownictwa. Dla mnie najciekawszym frazeologizmem z tu podanych jest ośli most.
OdpowiedzUsuń#myślicielu! Najlepiej, gdybyś się pozbył raz na zawsze słowa "ubogacenie". Pochodzi ono z języka Kościoła i jest niepotrzebnie nadużywane. W języku polskim są piękne słowa: wzbogacić, wzbogacenie, wzbogacony. I tego się trzymaj!
UsuńDziękuję za zwrócenie uwagi. A czy używanie słowa ubogacenie jest samo w sobie błędem?
UsuńAndrzej Markowski w "Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny" pisze:
Usuń- ubogacić/ubogacać - formy używane głownie w języku duchowieństwa,
- wyrazy nacechowane podniośle; oznaczają: czynić bogatszym wewnętrznie,
duchowo,
- przykład: uczestnicząc w ofierze mszy świętej, ubogacamy swoje serce.
Cieszę się, że tak wiele osób przytacza dodatkowe "zwierzęce" związki frazeologiczne. Chodziło mi jednak o to, aby pokazać genezę tych związków.
OdpowiedzUsuńPomocny może być "Słownik mitów i tradycji kultury" Władysława Kopalińskiego. Przykro mi, ale Internet ma zbyt ubogą wiedzę. Najlepiej zaufać naukowcom.
Bardzo ciekawy post. Dzięki bajkom dzieci mogą w prosty sposób uczyć się i edukować, natomiast dorosłym mogą towarzyszyć skrzydlate słowa czy przysłowia. Jest to świetna forma wyrażania uczuć, czy też zdania.
OdpowiedzUsuńGratuluję tematu
Pozdrawiam
Pies ogrodnika ten, który sam nie korzysta, a innych nie dopuści.
OdpowiedzUsuńZwiązek frazeologiczny pochodzi z komedii hiszpańskiego twórcy Lope de Vegi.
Jest też powiedzenie "pies na sianie" (tyle co pies ogrodnika). W bajce Ezopa "Pies i konie" pies siedzi w żłobie i nie dopuszcza koni do owsa.
Bardzo ciekawy post, który uświadomił mi jak wiele źródeł mają związki frazeologiczne. Pozdrawiam
OdpowiedzUsuńBardzo lubię ten gatunek literacki (bajki). Najbardziej podoba mi się ukryty w nich morał. Udowadnia to, że bajki są nie tylko dla dzieci, lecz dla każdego człowieka.
OdpowiedzUsuńMożna jeszcze "harować (tyrać) jak osioł" i być "upartym jak osioł" lub "osłem dardanelskim". Stefan Żeromski w "Przedwiośniu" napisała zaś: "Osioł obładowany złotem wejdzie do najbardziej niedostępnej fortecy". Co więcej, to się sprawdza, niestety.
OdpowiedzUsuńBardzo przyjemny, pozytywny post. Nigdy sie nie zastanawialam nad znaczeniem lub pochodzenjem nazw zwierzat czy powiedzen, ale bardzo mnie ten temat zaciekawił i na pewno w wolnym czasie poszukam znaczeń takze innych przysłów. :)
OdpowiedzUsuńBardzo pozytywny post. Wiele z tych przysłów już znałam, ale dostrzegłam również nowe znaczenia wyrazów. Bardzo zaciekawił mnie związek frazeologiczny "bocianie prawo". Nie znałam do tej pory tego zwrotu, a kazał się ciekawy. Komentarze przedmówców wzbogaciły tę wypowiedź, lecz dalej można rozwijać ten jakże ciekawy temat. Zachęcam do przeczytania tego wpisu.
OdpowiedzUsuń"Wart czarnej kury" - dawne przysłowie: zwariował, zbzikował, postradał zmysły.
OdpowiedzUsuńObłąkanych usiłowano leczyć, przykładając im do głowy świeżo zabitą czarną kurę, aby przeszedł w nią demon z głowy chorego.
nie sądziłem , że zwierzęta a raczej ich nazwy współtworzą tyle związków frazeologicznych.
OdpowiedzUsuń"Nie wstyd nie wiedzieć,
OdpowiedzUsuńlecz wstyd nie pragnąć
swej wiedzy uzupełnić."
- powinno zostać mottem każdego człowieka, szczególnie młodego! :)
Wystarczyła odrobina chęci i znalazłam kilka zaproponowanych przez autorkę związków. Trzy z nich:
OdpowiedzUsuń-"pies ogrodnika" ktoś kto zachowuje się egoistycznie nie pozwalając korzystać z czegoś czego sam nie używa. Popularna w starożytności bajka, przypisana Ezopowi opowiada o psie, który nie dopuszczał koni do siana, pomimo że sam zjeść go nie mógł.
-"psy wieszać na kimś"‘znieważać kogoś, obmawiać kogoś; mówić o kimś, o czymś bardzo źle, oczerniać.
-"użyć jak pies w studni"kogoś nie spotkało nic dobrego, mimo że spodziewał się, miał nadzieję na coś przyjemnego.
https://pl.wiktionary.org/wiki/Aneks:Przys%C5%82owia_polskie_-_zwierz%C4%99ta
Na tej stronie jest wiele 'zwierzęcych' zwrotów.
Super Klaudia! Widzisz, jak łatwe jest wzbogacanie swojej wiedzy?
UsuńPowyższy post zachęcił mnie do wyszukania informacji na temat znanemu każdemu z nas frazeologizmu:
OdpowiedzUsuń-"nie kupuj kota w worku" co oznacza- kupowanie czegokolwiek bez dokładnego sprawdzenia lub kupienie nie tego co się chciało za doskonałą zapłatę
Istnieją dwie wersje pochodzenia tego frazeologizmu. Pierwsza wywodzi się z pierwszego tysiąclecia i mówi o dość drastycznej formie zarobku, a mianowicie o wykorzystywaniu kotów do tworzenia z ich skór różnych tworzyw(szycie ubran, wyrabianie puszystych dywaników). Cieszyły się one popularnością, na tyle dużą, ze pobierano podatek od sprzedaży w wysokości od 1 do 3 dukatów. Jednak najpierw należało owego kota zchwytać. Specjalni łapacze, którzy się tym zajmowali nie zawsze postępowali zgodnie z prawem. Zdarzało się, że złapano kota, który miał właściciela. Były one chronione specjalną odznaką, którą wypalano w skórze kota, obniżając jej wartość. Taki kot był łapany do worka i sprzedawany kuśniarzowi.
Druga wersja głosi, że w średniowieczu wierzono w istenie monety, która wydana wraca zawsze do właściciela, aby ją zdobyć należało złapać czarnego kota i wysadzić go do worka, który trzeba zawiązać na 99 supłów. Następnie w najdłuższą noc w mocy obejść 3 razy kościół, zapukać w drzwi i wezwać zachrystiana. Wtedy miał pojawić się diabeł, którego należało zapytać czy chce kupić zająca za talara. Kiedy diabeł się zgodzi, wręczy magiczną monetę. Potem należy mu dać worek i ucieka gdzie pieprz rośnie, zanim diabeł odkryje podstęp.
Gratuluję! Bardzo ciekawe przykłady.
UsuńBardzo ciekawy post. Znalazłam kilka związków frazeologicznych i ich znaczenie np: ''użyć jak pies w studni '' oznacza, że kogoś nie spotkało nic dobrego mimo,że w danej sytuacji spodziewał się czegoś przyjemnego oraz '' jedna jaskółka wiosny nie czyni'' w sensie przenośnym oznacza,że jeśli coś nam się udało raz to nie znaczy,że będzie tak zawsze , w sensie dosłownym znaczy że pojawienie się jednej jaskółki w marcu nie oznacza, że będzie już wiosna.Znalazłam także przykład skrzydlatych słów : jam nie z soli ani z roli, jeno z tego, co mnie boli.-Te słowa wypowiedział Stefan Czarnecki podczas Potopu Szwedzkiego i oznaczają ból i żal Czarnieckiego. Jego armia nie mogła pokonać Szwedów, podczas gdy Polska tego zwycięstwa potrzebowała. Czarnecki był w rozpaczy podczas wypowiadania tych pamiętnych słów.
OdpowiedzUsuńBardzo interesujący jest frazeologizm 'wyhodować żmiję na własnym łonie'.
OdpowiedzUsuńAby lepiej zobrazować ten związek, przytoczę historię Cezara i Brutusa.
Brutus był to bliski przyjaciel Juliusza Cezara. Kiedy grupka senatorów uknuła spisek przeciwko niemu, Brutus był razem z nimi. Gdy zadawał przyjacielowi cios sztyletem, Cezar powiedział do niego: "I ty Brutusie przeciwko mnie?"
To powiedzenie często używane jest w naszych czasach, kiedy wyrażamy się tak do osoby, którą możemy nazwać zdrajcą.
Bardzo ciekawy post. Z zaproponowanych przez autorkę związków frazeologicznych postanowiłam wybrać jeden i wyjaśnić jego znaczenie. Mianowicie ''użyć jak pies w studni" oznacza, że kogoś nie spotkało nic dobrego, mimo że w danej sytuacji spodziewał się czegoś przyjemnego
OdpowiedzUsuńCiekawym przysłowiem jest także "Byś swemu psu i nogę uciął, przecie on za tobą pójdzie" Pochodzi ono prawdopodobnie od bajki znanej z głośnego zbioru „przykładów” „Historii rzymskich”W bajce jest mowa o trzech życzeniach zagniewanego króla, które miał spełnić rycerz, by uzyskać jego przebaczenie.
M.in. miał przedstawić królowi przyjaciela wiernego oraz niewiernego.
Najwierniejszym przyjacielem okazał się pies.
Według mnie najciekawsze a zarazem najprzyjemniejsze frazeologizmy dotyczą właśnie zwierząt. Z tej racji pozwolę sobie dodać równie interesujące przysłowia:
OdpowiedzUsuńKrokodyle łzy (krokodyli płacz) – obfity płacz, nie dający się pohamować. Powiedzenie dotyczy mitu, sięgającego być może nawet XIII wieku, że krokodyl płacze z żalu nad tym, iż pozbawił swą ofiarę życia.
Znać kogoś jak łysego konia - znać kogoś bardzo dobrze, jak dobrego przyjaciela. Skąd wzięło się powiedzenie? Jeśli człowiek dużo czasu spędza z koniem, zwierzę nabiera do opiekuna zaufania. Można wtedy przewidzieć każde jego zachowanie, nawet w najdrobniejszym szczególe.
Rządzi się jak szara gęś – rządy, których nikt sobie nie życzy, wprowadzenie porządków, nie licząc się z nikim ani niczym, narzucać swoją wolę. Stado gęsi niektórzy nazywają ruchliwą, rozkrzyczaną ptasią hołotą. Właśnie ich duża ruchliwość sprawiła, że ptaki często wchodzą tam, gdzie nikt się ich nie spodziewa. Stąd wzięło się powiedzenie.
Brawo! Widzę, że przyjemność Ci sprawiło poszukiwanie nowych przykładów. Bardzo ciekawe.
UsuńNigdy wcześniej nie spotkałem sie z kilkoma z tych frazeologizmów,jednak zdecydowanie najciekawszy jest bocianie prawo i lwią część bo choć o nich słyszałem to nigdy nie zastanawiałem sie nad ich pochodzeniem.Gratuluję pomysłu na tego posta
OdpowiedzUsuńPolecam ten post wszystkim, którzy często w codziennym życiu używają związków frazeologicznych, ponieważ można znaleźć tu wiele ciekawych informacji.
OdpowiedzUsuńZnalazłam tuta kilka bardzo ciekawych związków, których wcześniej nie znałam jak np. lwia część czy bocianie prawo. Znajomość tych związków na pewno przyda mi się w przyszłości ;)
OdpowiedzUsuńBardzo polecam ten post. Dopiero dzięki niemu poznalam znaczenie związku frazeologicznego "ośli most".
OdpowiedzUsuńDzięki temu artykułowi dowiedziałam się co oznaczają związki frazeologiczne tj. bocianie prawo i lwia część. Są to bardzo przydatne informacje. :)
OdpowiedzUsuńBardzo przydatny post dzięki któremu poszerzyłam swoją wiedzę związaną ze związkami frazeologicznymi .
OdpowiedzUsuńTrzeci komentarz pisany przeze mnie przy takim samym temacie także napisze to co reszta:
OdpowiedzUsuńO jejku ale mądry post pomógł mi lepiej zrozumieć frazeologizmy ^^
Haranoi - dziewczyno lub chłopcze! Niepotrzebnie kpisz! Jeśli tylko tyle masz do powiedzenia, to źle świadczy o Tobie. Poza tym Twoja wypowiedź jest bardzo niepoprawna pod względem językowym. Popracuj trochę nad polszczyzną i nie kalecz jej aż tak! Życzę więcej wytrwałości i pokory!
UsuńKolejny ciekawy post, z którego dowiedziałem się paru nowych i ciekawych frazeologizmów.
OdpowiedzUsuńInteresujący post, poznałem nowe frazeologizmy np.: Niedźwiedzia przysługa, którego wcześniej nie znałem. :D
OdpowiedzUsuńBardzo zaciekawiły mnie przykłady cech ludzkich: "robak oznacza służalczość; wąż – mądrość i medycynę; kaczka – oszukaństwo, fałsz; gołąb – niewinność, miłość i pokój; kruk – długowieczność, niepowodzenie, pecha; świerszcz – starość".
OdpowiedzUsuńDzięki postowi zaznajomiłam się z nieznanymi mi frazeologizmami: niedźwiedzia przysługa oraz bocianie prawo.
Często czytamy bajki nie wiedząc nawet, że każde zwierze ma określone cechy, mimo że już w najmłodszych latach kojarzymy lisa ze sprytem i chytrością, a królika z tchórzostwem. Dowiedziałam się tutaj czegoś nowego, czyli "ośli most", nie znałam znaczenia tego frazeologizmu i nigdy o nim nie słyszałam lub poprostu nie pamiętam, lecz teraz wiem i mam nadzieję, że kiedyś mi się przyda.
OdpowiedzUsuń