Życie w stanie wojennym
Obywatelki i obywatele.
Ogłaszam, że w dniu dzisiejszym
ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia
Narodowego.
Rada Państwa,
w zgodzie z postanowieniami Konstytucji,
wprowadziła dziś o północy stan wojenny
w zgodzie z postanowieniami Konstytucji,
wprowadziła dziś o północy stan wojenny
na
obszarze całego kraju.
(Wojciech Jaruzelski)
Trzynastego grudnia 1981 roku w niedzielę rano Polacy dowiedzieli się z radiowo - telewizyjnego przekazu generała Wojciecha
Jaruzelskiego o wprowadzeniu stanu wojennego. Na mocy podjętej
niejednogłośnie uchwały Rady Państwa z
dnia 12 grudnia 1981 roku, na polecenie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego
(WRON), niezgodnie z konstytucją, wprowadzono stan nadzwyczajny na terenie całej Polskiej Rzeczypospolitej
Ludowej. W kraju powiało grozą, a sam fakt wprowadzenia stanu wojennego był
szokiem dla polskiego społeczeństwa.
Stan wojenny w Polsce oznaczał ograniczenie praw obywatelskich w
celu zahamowania aktywności społeczeństwa dążącego do gruntownej reformy ustroju
społeczno-politycznego Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Oto niektóre obostrzenia.
Od
dnia 13 grudnia obywatele nie mogą: bez specjalnej przepustki opuszczać
województwa, w którym są zameldowani. Wprowadza się godzinę policyjną, nie
można więc przebywać na ulicy między godziną 23 a 5 rano. Nie wolno
strajkować ani gromadzić się w
miejscach publicznych. Nie wolno kupować benzyny, wypłacać wyższych sum z kont oszczędnościowych oraz wyjeżdżać za granicę. Zawiesza się wolne soboty. Zapowiada kontrolę korespondencji i rozmów telefonicznych do odwołania.
Poniżej przepustka pozwalająca przebywanie na
ulicy w czasie godziny policyjnej. Podobne obowiązywały, gdy człowiek chciał
przekroczyć granicę własnego województwa.
Wprowadzono również sprzedaż produktów
spożywczych na kartki. System kartkowy obejmował między innym sprzedaż mięsa,
mąki, masła, ryżu, czekolady, papierosów, alkoholu i benzyny. W 1982 roku
wprowadzono także karki na buty. Na zakup wyposażenia mieszkania (meble, pralki
automatyczne, telewizory, lodówki) obowiązywały trzyletnie przedpłaty. Brakowało
wszystkiego, więc kiedy udało się kupić cokolwiek, była radość. Brakowało: środków higieny osobistej, papieru toaletowego, bielizny, butów, mięsa. Słowem,
podstawowych produktów potrzebnych do codziennego życia.
Skoro wprowadzono godzinę policyjną, wszelkiego
rodzaju prywatki lub przyjęcia musiały trwać do rana. Osoby bez
przepustki, napotkane w tym czasie na ulicy przez patrol ZOMO, mogły być pobite.
Przez pierwsze dni stanu wojennego zawieszono
działalność szkół oraz wyższych uczelni. Szkoły wznowiły pracę dopiero po Nowym
Roku. W 1982 roku nie odbyły się w szkołach średnich studniówki ze względu na
zakaz gromadzenia się. Biuro KC PZPR
(Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) wprowadziło w
szkołach stanowisko zastępcy dyrektora do spraw politycznych. Rozpoczęto akcję
wygłaszania wśród uczniów pogadanek o stanie wojennym.
Zamknięto teatry i
zawieszono produkcję filmów. Większość aktorów scen polskich
zbojkotowała występy w telewizji. Aktorzy jednak nadal pracowali. W ośrodku internowania w Jaworznie
Maciej Rayzacher wystawił Dziady
Mickiewicza. Konrada grał Bronisław Komorowski, wystąpili też Tadeusz Mazowiecki i Stefan Niesiołowski. W
Muzeum Archidiecezji Warszawskiej powstała scena, na której codziennie odbywały
się koncerty. Aktorzy występowali też w
kościele św. Stanisława Kostki. Byli to:Danuta Rinn, Anna Nehrebecka, Katarzyna Łaniewska, Krzysztof Kolberger. Emilian
Kamiński, Andrzej Piszczatowski i Ewa Dałkowska otworzyli Teatr Domowy, grający po mieszkaniach. Polacy
– podobnie jak ich ojcowie i dziadowie -
w czasie zaborów, powstań i okupacji spotykali się w mieszkaniach, by rozmawiać,
śpiewać patriotyczne pieśni i słuchać zakazanej poezji. Bardem
podziemnej „Solidarności” był Jacek Kaczmarski – poeta i pieśniarz. Szczególnie
Mury i Zbroja spełniały rolę protest songów.Wyrwij murom zęby krat/Zerwij kajdany, połam bat/A mury runą, runą, runą/I pogrzebią stary świat! (Mury)
Wrzasnęli hasło wojna/Zbudzili hufce hord/Zgwałcona noc spokojna/Ogląda pierwszy mord/Goreją świeże rany/Hańbiona płonie twarz/Lecz nam do obrony dany/Pamięci pancerz nasz (Zbroja)
Wydawnictwa książkowe dostawały limitowany przydział
papieru, a wydruk książek był dokładnie kontrolowany. Nie obowiązywał on
jedynie Ministerstwa Obrony Narodowej.
W
noc wprowadzania stanu wojennego przestały działać w Polsce telefony. A gdy zostały przywrócone zostały połączenia telefoniczne, rozmowy oficjalnie
podsłuchiwano. Po wykręceniu numeru słychać było w słuchawce komunikat:
„Rozmowa kontrolowana”. Cenzurę rozmów telefonicznych
wprowadzono w celu uniemożliwienia
wykorzystania łączności telefonicznej do działalności zagrażającej interesom
bezpieczeństwa państwa. Kontroli
podlegała także korespondencja.
Podczas stanu wojennego wyłoniło się kilku
bohaterów: Ryszard Kukliński, Grzegorz Przemyk, Zbigniew Bujak, Jerzy
Zieliński, czy górnicy z kopalni „Wujek”, którzy w konspiracji, a później
czynnie walczyli o wolną Polskę. Jak podają źródła historyczne, w
czasie stanu wojennego internowano około 10 tysięcy obywateli, a 11 tysięcy postawiono
przed sądem i skazano nieprawomocnym
wyrokiem. Liczba ofiar nie jest znana.
O stanie wojennym my młodzi wiemy niewiele, ale
sporo ludzi pamięta tamte wydarzenia. Są to nasi dziadkowie i rodzice, którzy
czasami wspominają trudne, codzienne życie w stanie wojennym. Rozmawiajmy z nimi
i zapamiętujmy jak najwięcej. Uczenie się historii od świadków wydarzeń
jest cenniejsze od wertowania nawet najmądrzejszych książek.
Bartek
Grafika:
https://5dhadastra.files.wordpress.com/2012/12/z5058826xgen-jaruzelski-oglasza-w-tv-wprowadzenie-stanu-wojennego.jpg
http://trzebinia.archiwa.org/multimedia/biblioteki_max/18cb1a7167c5ac6637115fb0683399b80daf4b6d683734735447483b53d9ed1f.jpg
http://ireneusz-zygmanski.piszecomysle.pl/files/2015/12/Kartka-wcale-nie-na-mi%C4%99so.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjo41Uj2ljdQSJB5BS40FtJLhR7l69C2stlcPlZgSSFDu1384gmuo1Ovo6e_adev7l_VMwmt3Y0H2koQNP4bXSvf-WHVz1TDQXIUklgzmGY_5tSJU0PSaP2TYeK5BU7OG1hGW4P74g-OGY/s1600/zomo.jpg
https://www.antiwarsongs.org/img/upl/muz1528456.jpg
zdjęcie
własne