Ogladamy filmy

      

                  Wszyscy widzieli

Sama rodzi przyczyny,

które ją budzą do życia.(…)
Religia nie religia –

byle przyklęknąć na starcie.

Ojczyzna nie ojczyzna –

byle się zerwać do biegu. (…)
Nienawiść. Nienawiść.

Twarz jej wykrzywia grymas

ekstazy miłosnej.

(Wisława Szymborska)

      

Oglądałam Pokłosie i z każdą chwilą narastała we mnie groza. Nie mogłam swobodnie oddychać  i nie  dowierzałam swoim zmysłom: czy na pewno dobrze widzę, słyszę i rozumiem. Patrzyłam na tępe, przeżarte nienawiścią  twarze wieśniaków  i widziałam zwielokrotnionego Kaina. Kaina, który nigdy nie umarł i wciąż zabija Abla. A ten umiera, umiera i umiera… Mam mętlik   w głowie i boję się nawet wyrazić słowami to, co przychodzi mi do głowy. Biblia mówi, że człowiek jest koroną stworzenia. Powtarzają to innymi słowami humaniści. A ja widziałam troglodytów bez sumienia, niezdolnych do refleksji. I myślałam obrazoburczo,  że  może człowiek jest koroną „potworzenia” – jak to sugerował Leśmian ustami Bajdały?  Dawno już bowiem nie widziałam tyle pogardy dla człowieka.  Słowa: „jestem twoim bratem” wypowiedziane przez Franciszka Kalinę mają wydźwięk symboliczny. Wiem,  co znaczą w Biblii. Tu jednak to „nazwy puste” – powiedziałby Różewicz. Miałam wrażenie, że oglądam jakąś inkwizycję, która się odrodziła na głuchej prowincji  w czasie wojny   i trwa nadal. Jakaś mafijna zmowa milczenia. Starsza kobieta (Danuta Szaflarska) - świadek tragedii – mówi: wszyscy widzieli. To też znaczące słowa! Pamięta, że niemal wszyscy zapędzili Żydów  do chałupy  i podpalili. A potem była cisza. Dlaczego dopuścili się zbrodni?  Bo Żydzi ukrzyżowali Chrystusa. Jak to się ma do przykazania miłości zostawionego ludziom  właśnie przez Chrystusa? Dlaczego, skoro widzieli, milczą i trwają  w nienawiści? Film odpowiada na to pytanie, tylko, że ja jestem coraz bardziej przerażona takim wizerunkiem ludzi. Całe szczęście, że przeciwwagą  dla nich byli porządni ludzie: bracia Kalinowie, ksiądz proboszcz, dwie staruszki, młoda lekarka, policjant. Światło w tunelu ratujące od całkowitego zwątpienia. 

Nie chcę się skupiać na relacjach polsko – żydowskich, bo to temat – rzeka, a na dodatek ma niejedno oblicze. Wiadomo! Zawsze byli antysemici, ale jednak przeważali ludzie mądrzy i tolerancyjni. Wystarczy popytać, poczytać, pooglądać. Wystarczająco dużo zamieszania wywołał u nas  ten film. Polacy nie lubią bowiem słyszeć o sobie prawdy. Lubią natomiast o sobie myśleć, że są wyjątkowi i „wybrani”. Mnie interesuje i jednocześnie przeraża, do czego może doprowadzić połączenie ciemnoty i fanatyzmu. To, jak cienka może być  granica między człowieczeństwem i zbydlęceniem. Co takiego dzieje się  z ludźmi, że zostawiają po sobie „furgony porąbanych ludzi” (Różewicz)?  

Film Władysława Pasikowskiego Pokłosie spotkał się z falą nienawiści i ataków. „Prawdziwi” Polacy i katolicy odsądzili od czci i wiary jego twórców, najbardziej jednak się dostało Maciejowi  Stuhrowi, który z jakichś dziwnych przyczyn samotnie promował film.  Odbył się niemal narodowy lincz. Wielu widzów film okrzyknęło jako antypolski, odmówiło mu jakichkolwiek wartości artystycznych. Historycy - z kolei - powiedzieli, że każdy element scenariusza Pasikowskiego jest wiarygodny i ma swój pierwowzór w rzeczywistości - mówi Dariusz Jabłoński, producent filmu Pokłosie. Nie zamierzam nikogo  do niczego przekonywać. Każdy może zobaczyć film i wyrobić sobie własny sąd.  

Pokłosie to film polsko-holendersko-rosyjsko-słowacki, którego premiera odbyła się 9 listopada 2012 roku. Nawiązuje do pogromu Żydów  w Jedwabnem.  Scenarzystą i reżyserem jest Władysław Pasikowski, który powrócił  po ponad dekadzie nieobecności w kinie. Autorem zdjęć jest  Paweł Edelman, a scenografii – Allan Starski. Najważniejsze role Pasikowski powierzył Maciejowi Stuhrowi, Ireneuszowi Czopowi, Jerzemu Radziwiłłowiczowi oraz Danucie Szaflarskiej.  Gra tych uznanych już aktorów jest  mistrzowska. Pokłosie zdobyło nagrodę dziennikarzy na Gdynia Film Festival 2012. Otrzymało również 7 nominacji do Orłów, nagród Polskiej Akademii Filmowej (w tym za najlepszy film), która nagrodziła film za najlepszą rolę męską dla Macieja Stuhra i za najlepszą scenografię autorstwa Allana Starskiego. Film wyróżniono również nagrodą Srebrnego Grona na festiwalu w Łagowie oraz nagrodą Instytutu Yad Vashem na Jerusalem Film Festival 2013.

Film  przedstawia  historię dwóch braci – Józefa i Franciszka Kalinów, którzy odkrywają straszną tajemnicę  z czasów wojny -   o ojcu i sąsiadach. Muszą się  z tą prawdą zmierzyć. Reżyser pisał:  Nasz film nie jest historią mordu  w Jedwabnem. W ogóle nie jest filmem historycznym. To film współczesny opowiadający o reakcjach ludzi  na fakt odkrycia śladów wojennych zbrodni popełnionych przez sąsiadów  na sąsiadach. Co należy zrobić, gdy dowiadujemy się, że "miły staruszek" z drugiego piętra 60 lat temu grabił  i mordował, korzystając z wojennej zawieruchy. Co należy zrobić i jak z tym żyć, gdy miły staruszek był naszym dziadkiem? Czy grzechy poprzednich pokoleń obciążają nasze sumienia   i co należy zrobić, żebyśmy my na pewno byli bez winy.

Cały czas myślałam o tytule. I – jak rzadko – pasuje idealnie. Najpierw jest pokłosie ciemnoty, fanatyzmu, źle pojętego katolicyzmu  – zbrodnia nienawiści: spaleni żydowscy sąsiedzi. Potem powraca jeszcze raz w postaci narastającej i tragicznie kończącej się ślepej nienawiści wobec sąsiada Polaka. Naprawdę więc nie ma znaczenia, kogo sobie nienawiść upatrzy: Żyda, Polaka, Cygana, Murzyna…

Powróciły  do mnie słowa piosenki Czesława Niemena: Dziwny jest ten świat, gdzie jeszcze wciąż mieści się wiele zła. I dziwne jest to, że od tylu lat człowiekiem gardzi człowiek. Piosenki wykorzystanej przez Jana Komasę w Mieście 44. Niektórym widzom to się nie podobało. Moim zdaniem – niesłusznie. To szczera prawda, którą Niemen wyraził  jeszcze zbyt łagodnie.   

Avia

Grafika:

http://ocs-pl.oktawave.com/v1/AUTH_2887234e-384a-4873-8bc5-405211db13a2/splay/2013/08/doc_5037_1.jpg

https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjj3bCVJmcjCsIc4B6nN5aCU-5kYR5RZ3P4J3FtM2XEcj_EFd0tRoK6ny4uO55cyK_B2sCmJ9b2dA8N3kgMRdzIB9i6g_QkALaqi4Dz7wTPVEo_uem0xDF3edDns5gWa7HZLTbEW8IRi8e9/s1600/%5B2012%5D+Pok%C5%82osie.avi_snapshot_01.29.42_%5B2014.07.24_21.54.11%5D.jpg

http://senior.twoje-miasto.pl/img/art/2013/02/66g.jpg