Nie
kalecz języka!
Język naszym skarbem świętym.
(Tadeusz Żeleński)
Swoje rozważania językowe zacznę od zasłyszanej
rozmowy dwu koleżanek. Sporo w niej błędów, które - tradycyjnie już – są
podkreślone. Tekst – oczywiście – jest zrozumiały, jednak w żadnym razie nie
można o nim powiedzieć, że jest to ładna polszczyzna.
Słyszałaś, że Gośka z powrotem wraca
do naszej klasy? Odeszła poprzez brak chęci do solidnej nauki.
Jednak druga szkoła okazała się być wielkim rozczarowaniem. Dobrze się
stało, bo na dzień dzisiejszy nie oddała mi słownika. Dlatego wiadomość
o jej powrocie wywołała błysk radości w moim sercu. Tak
oto życie płata nam niespodzianki.
Z powrotem wraca. To typowy przykład
pleonazmu, czyli sformułowania składającego się z wyrazów to samo lub prawie to
samo znaczących. Jeden wyraz nie wzbogaca zatem treści drugiego, lecz powtarza
ją niepotrzebnie. Wystarczy powiedzieć: Gośka wraca.
Poprzez brak chęci. Wyjątkowo niezręczne
sformułowanie! Ktoś się sili na oryginalność, ale - niestety – nie zna
znaczenia słowa poprzez.
Nie jest ono tu nawet synonimem przyimka przez. Należy
po prostu powiedzieć: Odeszła z powodu braku
chęci do solidnej nauki.
Okazała się być. Mamy tu do czynienia z
multiwerbalizmem, czyli stosowaniem określeń dwuwyrazowych, zamiast jednego
słowa. Ulegamy wpływowi języka urzędniczego, błędnie sądząc, że w ten
sposób mówimy poważnie i uczenie. Znacie przecież podobne przykłady: w miesiącu lutym (w lutym), uiścić
zapłatę (zapłacić),
każdego jednego (każdego),
wręczenia dokonał (wręczył).
Czas skończyć ze snobizmem i powiedzieć: Druga szkoła okazała się
wielkim rozczarowaniem.
Na dzień dzisiejszy. To wyrażenie nadużywane
i szczególnie irytujące. Jest prawdopodobnie skrótem konstrukcji: stan (czegoś) na
dzień dzisiejszy pochodzącej z urzędowych raportów i sprawozdań.
Wypiera tradycyjne konstrukcje wyrazowe, na przykład z przyimkiem do. Dziewczyna
powinna powiedzieć: do dziś nie oddała mi
słownika.
Błysk radości w sercu. Cóż za poezja! Szkoda
tylko, że wyrażenie jest niepoprawne. Wynika - oczywiście – z
przekształcenia formy związku frazeologicznego. Poprawna postać tego związku
to: błysk radości w oku.
Płata nam niespodzianki. W naszej radosnej
twórczości frazeologicznej czasami mylimy dwa związki i w rezultacie tworzymy
trzeci, który jest ich krzyżówką. Tu dziewczyna połączyła fragmenty dwóch
związków: płatać figle (urządzać, stroić
figle) oraz sprawiać niespodzianki. I tak należy
poprawić wypowiedź, decydując się na którąś wersję.
Zapamiętajmy przeanalizowane i poprawione błędy oraz
postarajmy się więcej ich nie popełniać. Byłoby pięknie!
Miłośnik poprawnej polszczyzny
Grafika:
https://patronite.pl/upload/user/235118/avatar_min.jpg?1572808620