Moje hobby, mój świat

    Kostka Rubika – moje hobby

Ty jesteś moje hobby

Innymi słowy - bzik!
Ach, co się wtedy robi,

Gdy ma się takie hobby.

(Jan Brzechwa)

To, że istnieje kostka Rubika, każdy dobrze wie, ale ułożyć ją mało kto potrafi, nieprawdaż? Kostka Rubika (magiczna kostka) – popularna zabawka logiczna wynaleziona przez Ernő Rubika w 1974 roku. Zasady gry są proste: polegają na takim ułożeniu kwadratów, aby na każdej ścianie wszystkie posiadały jeden kolor. Kostka składa się z 26 sześcianów połączonych przegubem, który umieszczony został w środku kostki. Dzięki temu przegubowi każda z 6 zewnętrznych warstw kostki obraca się wokół osi prostopadłej do danej warstwy i przechodzącej przez środek kostki.Ilość kombinacji różnych ułożeń kostki 3x3x3 wynosi 43 252 003 274 489 856 000 (ponad 43 tryliony). Wynalazca kostki Ernő Rubik pierwszy raz układał kostkę przez cały miesiąc.

Speedcubing (znane również jako speedsolving) – dyscyplina polegająca na jak najszybszym ułożeniu kostki Rubika i innych łamigłówek z jej rodziny. Speedcuberzy rywalizują podczas zawodów w 18 oficjalnych konkurencjach, układając różnego rodzaju puzzle (sześciany, czworościany, 12-ściany, "zegarki", itp.) na przeróżne sposoby (z zasłoniętymi oczami, jedną ręką, stopami...). Nad przebiegiem zawodów czuwa delegat WCA (World CubeAssociation), organizacji powstałej, aby sponsorować, obsługiwać oraz promować speedcubing i rejestrować wyniki. Do układania zostało opracowanych kilkanaście metod: najpopularniejsze z nich to: metoda LBL (dla początkujących) i metoda Fridrich (dla zaawansowanych). W obu przypadkach do pewnego momentu kostkę układa się bez używania algorytmów (na logikę), następnie w zależności od sytuacji na kostce, używa się wyuczonego algorytmu.

Przebieg zawodów

Kostki zostają pomieszane przez mieszaczy za pomocą wygenerowanych wcześniej przez delegata WCA określonych algorytmów. Właśnie dzięki delegatowi wyniki uzyskiwane przez zawodników są oficjalne. Zawodnicy podchodzą wraz z sędzią do stanowiska, gdzie otrzymują specjalnie pomieszaną kostkę i mają 15 sekund na preinspekcję, czyli obejrzenie łamigłówki przed ułożeniem. Następnie kładą ręce na specjalnych stoperach do mierzenia czasu i po oderwaniu rąk rozpoczyna się ułożenie. Większość konkurencji polega na wykręceniu średniej z pięciu ułożeń, po odrzuceniu skrajnych rezultatów.

Krótki zarys historii

Pierwsze mistrzostwa w układaniu kostki Rubika odbyły się w 1982 roku. Po długiej przerwie, wraz z początkiem XXI wieku, sport ten zaczął się popularyzować, a ilość imprez speedcubingowych rośnie z każdym rokiem. Polacy od kilku lat zdobywają coraz mocniejszą pozycję: w 2007 roku na IV Mistrzostwach Świata w Budapeszcie zwyciężyliśmy w klasyfikacji medalowej, zdobywając 6 tytułów mistrza świata. Na kolejnych Mistrzostwach Świata 2009 w Düsseldorfie zabrakło odrobiny szczęścia i zdobywając „tylko” trzy tytuły mistrzowskie, skończyliśmy rywalizację na trzecim miejscu. W kolejnych Mistrzostwach Świata w 2011 roku w Bangkoku (Tajlandia) i 2013 roku  w Las Vegas (USA) nasi zawodnicy zdobywali również tytuły mistrzowskie.

Oto kilka oficjalnych kategorii i odnoszone przez nas sukcesy: 

Kostka Rubika, czyli kość 3x3x3 

Rekordzistą świata ułożenia pojedynczego w speedcubingu jest Holender MatsValk, który na Zonhoven Open 2013 ułożył kostkę Rubika 3x3x3 w czasie 5,55 sek. Oficjalny rekord świata w średniej – 6,54 sekundy posiada Australijczyk Feliks Zemdegs, który jest również aktualnym mistrzem świata z lipca 2013 roku. Czołowymi polskimi “trójkowcami” są: Michał “Plechoss” Pleskowicz – były mistrz świata z 2011 roku z Bangkoku, posiadacz najlepszych wyników w Polsce: 6,11 sekundy w pojedynczym ułożeniu i 8,42 sekundy w średniej z pięciu ułożeń, Marcin “Zalew” Zalewski, Tomasz “Żaba” Żołnowski i Przemysław Kaleta. Warto nadmienić, iż na top-liście plasuje się sześciu  Polaków z czasami „średnimi” poniżej 10 sekund. Działaczem WCA na terenie Polski jest „człowiek-legenda” Adam „Sajgon” Polkowski.

„Kość kieszonkowa”, czyli kość 2x2x2

Podobnie jak podstawowa 3x3x3, kostka „dwójka” wymyślona została również przez profesora Erno Rubika. Mimo iż ta kość wydaje się błahostką, to by układać ją na najwyższym poziomie, speedcuberzy często używają większej ilości algorytmów niż przy tradycyjnej kości Rubika. Naszym najwybitniejszym "dwójkowcem" był Łukasz Ciałoń, czterokrotny rekordzista świata, który w 2007 roku zdobył mistrzostwo świata, a w 2009 roku wywalczył brąz. Obecnie największe sukcesy odnosi Michał„Plechoss” Pleskowicz, aktualnywicemistrz świata z Mistrzostw Świata z Las Vegas w Nevadzie.W osiągnięciach dorównują mu również Jakub Wolniewicz i Jakub „Kipek” Kipa.

„Zemsta Rubika”, czyli kość 4x4x4 

Jest to „starsza siostra” klasycznej kostki Rubika. Teraz układanie staje się trudniejsze. Obecność dodatkowej ścianki zwiększa znacznie ilość dostępnych kombinacji i wydłuża czas zabawy. Wśród polskich zawodników o palmę pierwszeństwa walczą między sobą Przemysław Kaleta i Michał „Józek” Halczuk, osiągający rezultaty nieznacznie przekraczające 30 sekund w pojedynczych ułożeniach.

„Kostka profesorska”, czyli kość 5x5x5 

Ta kostka nawiązuje do swych wyżej wymienionych poprzedników, jednak naturalnie stwarza podczas układania więcej możliwych kombinacji, co wydłuża czas jej ułożenia. Dominującą pozycję na świecie posiada tutaj Australijczyk Feliks Zemdegs, natomiast wśród polskich zawodników niezagrożona staje się pozycja Michała „Józka” Halczuka, który potrafi ułożyć ją już w czasie poniżej 1 minuty.

Square-1                                                                    

Ta przedziwna łamigłówka (sześcienna kostka) zmieniająca kształt podczas układania jest jedną z polskich specjalności. Pomimo mniejszej ilości elementów, jest to jedna z trudniejszych kości. Swego czasu w pierwszej światowej dziesiątce było aż pięciu  Polaków. Czołowym polskim zawodnikiem w tej konkurencji jest aktualnie piąty na liście światowej (13,39 sekundy średniej z pięciu ułożeń oraz 9,93 sek. w ułożeniu pojedynczym) były mistrz świata Piotr Michał Padlewski. Poprzednio mistrzem świata był także Polak Grzegorz Prusak, który 5 razy ustanawiał rekordy świata. W obecnym czasie Padlewskiego wydatnie wspomaga Michał „Józek” Halczuk, brązowy medalistaostatnich, ubiegłorocznych Mistrzostw Świata w Las Vegas. 

Pyraminx, czyli Piramidka  

Pyraminx - kostka w kształcie czworościanu foremnego, wynaleziona na początku lat 70-tych (jeszcze przed kostką Rubika), jest drugą z kolei najlepiej sprzedającą się kością. Jest to już wybitnie "polska łamigłówka". W szczytowym okresie na 100 najlepszych rezultatów w historii, ponad 80 należało do Polaków. Z 18 wyników, które były rekordami świata, 10 ustanawiali Polacy. Rekordy te bili: Piotr Kózka (wicemistrz świata z 2007  roku - 3 rekordy świata), Grzegorz Łuczyna (mistrz świata z 2007 roku  - 5 rekordów świata), Tomasz Kiedrowicz(mistrz Europy 2008 i wicemistrz świata z 2009 roku - 2 rekordy świata). Jedna z bardziej zaawansowanych metod układania nazywana jest w świecie "Polish V". Aktualnie pozostali zawodnicy z czołówki list światowych to: Jakub Wolniewicz, Piotr Michał Padlewski, Mateusz Cichoracki i Owidiusz Pryk (w top-50 na liście jest 10 Polaków z czasem ułożenia krótszym niż 3 sekundy).

Megaminx

Megaminx jest łamigłówką mającą dwanaście pięciokątnych ścian oraz 50 ruchomych elementów (zwykła kostka Rubika ma tylko 20 ruchomych klocków). Mimo że wydaje się on dużo trudniejszy do rozwiązania, to tak naprawdę podstawowe mechanizmy pozostają takie same. Także wiele metod wykorzystywanych przy układaniu kostki 3x3x3 może być łatwo przeniesionych na megaminxa. Czołowymi polskimi przedstawicielami tej dyscypliny są Filip Miazek i Artur Kristof, którym do ułożenia pomieszanej kostki wystarcza czas znacznie krótszy od 1 minuty.

Kości duże, czyli: 6x6x6 i 7x7x7

Są to dwie najmłodsze konkurencje. Tak duże kości pojawiły się w sprzedaży dopiero w 2008 roku, wcześniej ich konstrukcja wydawała się dla wielu niemożliwa. Na światowych top-listach dominującą rolę odgrywa czołowy polski speedcuber Michał „Józek” Halczuk, niedościgniony w Polsce wielokrotny  rekordzista świata i Europy na dużych kościach (od 5x5x5 wzwyż) i były medalista mistrzostw świata.W kostce 6x6x6 jest posiadaczem podwójnego rekordu Europy (zarówno w średniej z pięciu ułożeń: 2min 05,45 sek. , jak również w ułożeniu pojedynczym: 1min 51,76 sek. – jest to drugi wynik na świecie. W „szóstce” na ostatnich Mistrzostwach Świata w Las Vegas „Józek” zajął trzecie miejsce i zdobył brązowy medal.Oprócz Michała w dużych kostkach 6x6x6 i 7x7x7 czołowe miejsca na światowych listach zajmuje również kolejny polski zawodnik Cezary Rokita.

Rubik’sClock

Zegar Rubika jest mechaniczną łamigłówką logiczną wynalezioną i opatentowaną przez ChristopheraWiggs’a i Christophera Taylora. Dopiero w późniejszym czasie Ernő Rubik zakupił od nich patent i w 1988 roku wprowadził produkt do obrotu pod własną nazwą. Ta łamigłówka składa się z dysku zawierającego na każdej stronie  9 małych zegarów ułożonych w kwadrat. Położenie czterech narożnych zegarów może być zmieniane za pomocą znajdujących się na obwodzie dysku pokręteł. Między zegarami są również cztery dwustronne przyciski (piny). Celem układanki jest jednoczesne  ustawienie wszystkich  dziewięciu zegarów na godzinę 12. po obu stronach dysku. Obecny rekord świata w pojedynczym ułożeniu – 5,27 sekundy, jest w posiadaniu Sam Zhixiao Wanga  z Chin, natomiast wynoszący 6,79 sekundy rekord średniej z pięciu ułożeń należy do Amerykanina  Evan Liu, który osiągnął go na Mistrzostwach Świata w Las Vegas w  2013 roku. Najlepszym polskim reprezentantem w tej dyscyplinie jest mieszczący się z czasem 5,85 sekundy (dotyczy pojedynczego ułożenia) w czołówce światowych list Marcin Jakubowski.

Skewb

Skewb – zabawka logiczna, polegająca na ułożeniu kostki w taki sposób, aby każda z 6 ścian posiadała jeden kolor. Jej wynalazcą jest Tony Durham. Wyglądem podobna do kostki Rubika,jednak konstrukcja obu kostek ma kilka różnic: na przykład w kostce Rubika obraca się ściany boczne, natomiast w tej drugiej - narożniki. To nie tylko czyni kostkę Skewb znacznie trudniejszą do opanowania, ale również powoduje, że środkowe części ścian są ruchome. Ta kostka dopiero z początkiem 2014 roku weszła do światowego programu jako dyscyplina oficjalna, dlatego trudno wymieniać nazwiska najlepszych, zarówno w Polsce, jak i na świecie.

Dyscypliny specjalne

Blindfolded,  tj. układanie „bez patrzenia”

Jedną z oficjalnych konkurencji stanowi układanie kostki z zasłoniętymi oczami po wcześniejszym zapamiętaniu jej stanu (czas zapamiętywania i układania jest liczony łącznie). Naszym najbardziej utytułowanym pierwszym mistrzem był Rafał Guzewicz, który w latach 2006-2010 układał "na ślepo" zarówno kostkę Rubika 3x3x3, jak też kości o większej ilości elementów, czyli „czwórkę” i „piątkę”, zdobywając medale oraz ustanawiając rekordy Europy i świata. Jako pierwszy na świecie ułożył kość 3x3x3 blindfoldem w czasie poniżej 1 minuty. (!)

Obecnie naszymi najlepszymi zawodnikami w tej dyscyplinie są:

Marcin „Zalew” Zalewski, aktualny posiadacz rekordu świata w „trójce” z wynikiem 23,80sekundy i piątego wyniku na świecie w „czwórce”. W układaniu kostek bez patrzenia jest obecnym srebrnym medalistą w 4x4x4 oraz brązowym medalistą w 3x3x3 ostatnich Mistrzostw Świata Las Vegas 2013.Grzegorz Jałocha, zawodnik bardzo wszechstronny, który posiada szóste wyniki na listach światowych w 3x3x3 i 4x4x4 oraz piąty wynik w 5x5x5 bez patrzenia. Marcin „Maskow” Kowalczyk, posiadacz drugiego wyniku na świecie - 24,71 sekundy w „trójce” blindem (tuż za naszym Marcinem Zalewskim). Warto nadmienić, że „Maskow” specjalizuje się głównie w multiblindzie, czyli układaniu na czas wielu kostek bez patrzenia.

Fewest moves, czyli układanie na najmniejszą ilość ruchów

Jest to jedyna z oficjalnych kategorii, w której nie liczy się szybkość, lecz decyduje ułożenie kostki 3x3x3 w jak najmniejszej ilości ruchów. Zadaniem zawodnika jest w ciągu godziny zapisać jak najkrótszy sposób na ułożenie kostki (tak jak we wszystkich innych kategoriach, wszyscy zawodnicy mają jednakowo pomieszane kostki). Należy tutaj wspomnieć o „ojcu polskiego speedcubingu” Zbigniewie Zborowskim, który to swego czasu zdobywał tytuły Mistrza Europy i Świata. Wyrównał on także rekord świata w FM (był to jeden z najdłużej niepobitych rezultatów).

Multiple blindfolded, czyli liczba kostek „bez patrzenia”

Multi blind, polegający na układaniu bez patrzenia wielu klasycznych kostek 3x3x3 w czasie jednej godziny, jest dyscypliną w ostatnim czasie zdecydowanie zdominowaną na świecie przez jednego polskiego zawodnika. Jest nim Marcin „Maskow” Kowalczyk, bezkonkurencyjny wielokrotny rekordzista. Jego ostatni aktualny rekord świata, ustanowiony w czasie SLS Świerklany 2013 to ułożenie bez patrzenia 41 na 41 zadeklarowanych kostek 3x3x3 (czyli 100 %) w czasie 54,14 minut. Na 5 miejscu w świecie znajduje się również nasz drugi reprezentant Grzegorz Jałocha  z wynikiem 20/20 ułożonych kostek.

One-handed, tj. układanie jedną ręką

Ta konkurencja polega na jak najszybszym ułożeniu kostki Rubika jedną ręką.

Jednym z najlepszych zawodników na świecie w tej dyscyplinie jest Polak Michał „Plechoss” Pleskowicz, będący aktualnym wicemistrzem świata z ostatnich mistrzostw Las Vegas 2013, które odbyły się w Nevadzie w USA w lipcu ubiegłego roku. Jest również posiadaczem rekordu świata w średniej z kolejnych pięciu ułożeń z wynikiem 12,67 sekundy. Jego wynik 9,53 sek. z pojedynczego ułożenia plasuje go na czwartym miejscu w świecie.

With feet, czyli układanie stopami Jest to układanie klasycznej kostki 3x3x3 przy pomocy stóp. Najlepszym polskim i jednym z najlepszych zawodników na świecie jest 15-letni Jakub „Kipek” Kipa, aktualny mistrz świata z Las Vegas 2013. Na tych mistrzostwach uzyskał 33,60 sekundy w ułożeniu pojedynczym oraz ustanowił rekord Europy 38,22 sekundy w średniej zkolejnych trzech ułożeń (rekord ten pobił ponownie wynikiem 36,21 na zawodach w Warszawie w dniu 5 stycznia 2014 roku). Na wysokich pozycjach list światowych plasuje się również Przemek Kaleta i Artur Kristof.

Moje dotychczasowe osiągnięcia:

Kostką Rubika zainteresowałem się około roku temu. Informacje na temat metod układania czerpałem przede wszystkim z Internetu. Tam dowiedziałem się, że kostek nie układa się na „chybił trafił”, lecz istnieją do tego określone „algorytmy”, które trzeba najpierw poznać, zapamiętać, a następnie je umiejętnie zastosować. To jest tak jak z matematyką – najpierw trzeba nauczyć się regułek, definicji i wzorów, a dopiero wtedy można rozwiązywać zadania, korzystając z wcześniejszych zdobyczy. Naturalnie jak w każdym sporcie, dochodzą do tego również umiejętności manualne,  które niestety uzależnione są od intensywnego, systematycznego treningu. Zapewne jak prawie wszyscy fani tej dyscypliny – ja również zacząłem swoją przygodę od najbardziej popularnej kostki 3x3x3, zwanej Rubik’sCube. Później dochodziły kostki inne: większe, mniejsze, o innych kształtach. Kupowałem je przede wszystkim na Allegro w specjalistycznych sklepach internetowych. Przeznaczałem na nie swoje oszczędności oraz środki finansowe otrzymywane od rodziny i znajomych w formie okolicznościowych prezentów. Częściowo sponsorowali mi je również rodzice. Dotychczas posiadam ponad 30 kostek: od małych 2x2x2 do największej  9x9x9 oraz specjalistyczne takie jak: Square-1, Skewb, Mirror, Megaminx, Pyraminx, Gear Cube, AxisCube, CurvyCopter. Od połowy roku 2013 zacząłem uczestniczyć w oficjalnych, ogólnopolskich zawodach. Pierwszymi, inauguracyjnymi moimi zawodami były MistrzostwaPolski PolishNationals 2013 – Zawiercie w dniach 29-30 czerwca. Ponadto uczestniczyłem jeszcze w czterech innych krajowych turniejach:  trzykrotnie w roku 2013: 17-18 sierpnia – Chojnice Open 2013, 28 września – Jastrzębie 2013 w ramach Śląskiej Ligi Speedcubingu i 14 grudnia Radom Open 2013 oraz w pierwszych zawodach bieżącego roku – Warsaw Open 2014 w dniach 4-5 stycznia 2014. Do mistrzów mi jeszcze wiele brakuje, ale w każdych zawodach udaje mi się osiągać nowe rekordy życiowe, np. w Radomiu ustanowiłem ich 11 (nie udało się tylko w 12-ściennej kostce zwanej Megaminx), a w Warszawie - 10 (szczególnie cennych w kostkach najbardziej popularnych, czyli w „dwójce”, „trójce” i „czwórce”).

Moje oficjalne, notowane na zawodach rekordy obecnie wynoszą:

Pyraminx – pojedyncze ułożenie: 7,47 sekundy,  średnia z pięciu ułożeń: 12,14 sekundy

2x2x2 – pojedyncze: 4,86 sekundy,  średnia: 6,09 sekundy

3x3x3 – pojedyncze: 13,46 sekundy,  średnia: 17,54 sekundy

4x4x4 – pojedyncze: 55,16 sekundy,  średnia: 1:00,93 sekundy

5x5x5 – pojedyncze: 2:12,65 sekundy

6x6x6 – pojedyncze: 4:18,11 sekundy

7x7x7 – pojedyncze: 5:51,58 sekundy

Megaminx – pojedyncze: 3:43,93 sekundy

Square-1 – pojedyncze: 1:11,78 sekundy

3x3x3 one-handed – pojedyncze:41,35 sekundy (układanie jedną ręką)

3x3x3 fewestmoves – 45 (układanie na najmniejszą ilość ruchów)

Rubik’sClock– pojedyncze: 39,72 sekundy

Skewb – pojedyncze: 25,75 sekundy

Wszystkie poszczególne moje wyniki znajdują się na oficjalnej stronie World CubeAssociation w zakładce:  

https://www.worldcubeassociation.org/results/p.php?i=2013KRUC01

Poniżej znajduje się kilka moich zdjęć z układania różnych  kostek  w czasie  odbytych zawodów.

PolishNationals 2013 – Mistrzostwa Polski w układaniu kostki Rubika– Zawiercie 29-30.06.2013 - układanie kostki Pyraminx

Chojnice Open 2013 – 17-18 sierpień 2013- układanie kostki Megaminx

Chojnice Open 2013 – 17-18 sierpień 2013- układanie kostki Square-1

Śląska Liga Speedcubingu – Jastrzębie 2013 – 28 wrzesień 2013

Radom Open 2013 – 14 grudzień 2013- Finał 4x4x4

Radom Open 2013 – 14 grudzień 2013- praca podczas mieszania kostek

Osiągnięcia polskich zawodników w Mistrzostwach Świata 2013

Czterech reprezentantów Polski, biorących udział w Mistrzostwach Świata w Nevadzie, które odbyły się w Las Vegas 26-28 lipca 2013 roku, zajęło trzecie miejsce w klasyfikacji medalowej, zdobywając 7 medali.

Stoją od lewej: Michał „Plechoss” Pleskowicz –  dwukrotny wicemistrz świata w konkurencji 2x2x2 oraz 3x3x3 OH. Michał „Józek” Halczuk –  dwukrotny brązowy medalista w konkurencji 6x6x6 oraz Square-1.  Jakub „Kipek” Kipa –  mistrz świata w konkurencji 3x3x3 with feet (układanie stopami). Marcin „Zalew” Zalewski –  wicemistrz świata w konkurencji 4x4x4 BLD i brązowy medalista w 3x3x3 BLD.

Przemek